ولایت پشت

بُشْت یا پُشْت؛ یکی از ولایت های ربع نیشابور خراسان؛ که خاستگاه ادیبان و شاعران و محدثان بسیاری است. در منابع تاریخی از ترشیز، کندر و خارزنج، که از نقاط مهم ولایت بشت می باشند، یاد شده است. ولایت بشت را با شهرستان های کاشمر و خلیل آباد، بردسکن و حدود پیرامونی آن ها در استان خراسان رضوی ایران در جغرافیای امروز، مطابقت داده اند.
«احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم»، تالیف ابوعبدالله محمد بن احمد مقدسی، ترجمه علینقی منزوی، تهران: شرکت مولفان و مترجمان ایران، ۱۳۶۱.
«تاریخ نیشابور»، ابوعبدالله حاکم نیشابوری، ترجمه محمد بن حسین خلیفه نیشابوری، با مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگه، 1375.
«معجم البلدان»، شهاب الدین ابی عبدالله یاقوت بن عبدالله الحموی الرومی البغدادی، بیروت: دار صادر، 1977م.
«لغت نامه»، علی اکبر دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، 1377.
بُشت یا پُشت یا بُست؛ از ولایت های ربع نیشابور؛ یاقوت حموی در معجم البلدان نوشته است: چون بُشتاسف (گشتاسب) آنجا را بنا نهاد، بدین روی، بُشت نامیده می شود. از دیدگاه برخی دیگر؛ این ناحیه، به منزله پُشت (ظَهر) برای نیشابور به حساب آمده و از این روی، پُشت خوانده می شود. در تاریخ الحاکم، آمده است این ناحیه را به خاطر کثرت ادیبانش، «عربستان خراسان» می خواندند و محمدرضا شفیعی کدکنی با برداشت از تعبیرات سمعانی، ابن اثیر و دیگران؛ در این باره، نوشته است: به علت کثرت حضور قبایل عرب در این ناحیه و نیز به علت اشتهار ادیبان عربی سرای آنجا، ناحیه پُشت را عربستان می خوانده اند.
بُشت، در کتاب تاریخ الحاکم و احسن التقاسیم مقدسی، در شمار ولایت های دوازده گانه نیشابور آمده است. محمد مقدسی، نیشابور را به دوازده ولایتِ بشت، بیهق، کویان (جوین)، جاجرم، اسفراین، استوا، اسفند، جام، باخرز، خواف، زاوه و رخ؛ سه خزانه طوس، نسا و ابیورد؛ یک قصر بوزجان؛ و یک دار زوزن دسته بندی نموده و طرثیث (ترشیز) را شهر ولایت بُشت (بُست) دانسته. ولایت بُشت، دارای دویست و بیست و شش آبادی بوده است.
در منابع، از سه شهر یا آبادی مهم ولایت بُشت یاد شده است که عبارتند از: ترشیز، کندر و خارزنج.