دجال

مسیح دروغین (به عربی: المسیح الدجال) که به اختصار با نام دجال نیز شناخته می شود، یک شخصیت شیطانی در فرجام شناسی اسلامی است که به باور مسلمانان در زمانی در آینده پیش از یوم القیامة (روز رستاخیز) وانمود می کند که مسیح است (یعنی مسیحا). باور مسلمانان به دجال در فرجام شناسی اسلامی با باور مسیحیان به ضد مسیح در فرجام شناسی مسیحی ‏(en)‏ و باور یهودیان به آرمیلوس ‏(en)‏ در فرجام شناسی یهودی قرون وسطی قابل قیاس است.
دجّال در نگاه احادیث فریقین؛ نماد و سمبل یا شخص معین؟
کتاب عدل منتظر –گفتار دهم –نوشته داوود الهامی صص ۱۸۷–۱۸۳
دجال در احادیث اسلامی به باور مسلمانان سنی و شیعه موجودی ست که چشم راستش کور است و مانند حبه انگور برآمده است. در باور شیعیان بر اساس حدیثی از علی بن ابی طالب چشم سالم دجال به وسط پیشانی اش آمده است؛ در جلو و عقب کاروان دجال کوه هایی از دود حرکت می کنند که مردم در قحطی های سخت انتظار غذا در آن کوه ها را دارند؛ همه رودخانه هایی که در مسیر دجال قرار می گیرند خشک می شوند و مطابق این حدیث او با صدایی بلند مردم را صدا می کند که «ای دوستان من به سمت من بیایید، من ارباب شما هستم که به شما دست و پا و غذا داده ام».
در روایات شیعه دجال در آخرالزمان و پیش از قیام مهدی از خراسان ظهور می کند و او با انجام کارهای شگفت انگیز و معجزاتی جمع زیادی از مردم را می فریبد. دجال در اورشلیم ادعای خدایی می کند و سرانجام پس از حکمرانی به مدت چهل روز یا چهل سال به دست عیسی مسیح یا مهدی یا هر دوی آن ها کشته می شود.
عبارت «ضد مسیح» در عهد جدید پنج بار در نامه یکم یوحنا و نامه دوم یوحنا آمده است، یک بار به صورت جمع و چهار بار به صورت منفرد.

دَجّال
در روایت های اسلامی، به ویژه شیعی، شخصی که پیش از ظهور مهدی موعود (عج)، یا همزمان با اوایل عهد او ظهور می کند و پیداشدن او یکی از نشانه های آخرالزمان است. گویند که دجال مردی یک چشم از مادری یهودی است، که تا قبل از ظهورش در جزیره ای به خرسنگی بسته شده است و چون آخرالزمان نزدیک شود، جهان دچار قحط و غلای شدید می گردد، آنگاه دجال که بر درازگوشی (خردجال) سوار است، و آب و نان فراوان به همراه دارد، از خراسان یا کوفه یا محلۀ یهودیۀ اصفهان بیرون می آید و ادعای خدایی می کند و مردمی کثیر به او می گروند. دجال به روایتی ۴۰ روز و به روایتی دیگر ۴۰ سال در دنیا کفر و ظلم و جور را می گستراند و جهان را به فساد و تباهی می کشاند؛ آنگاه به دست عیسی مسیح، یا پس از ظهور مهدی، در پایان غیبت کبری به دست او کشته می شود. معادل دجال در الهیات مسیحی، ضد مسیح، یا مسیح کاذب (آنتی کریست) است، که ظهور وی مقدمۀ بازگشت مسیح خواهد بود و مسیح بر وی چیره خواهد شد. در تاریخ اروپا، نرون، امپراتور روم و در عصر متأخرتر ناپلئون را مسیحای دروغین خوانده اند. نیز ← ضد_مسیح

دجال (نیچه). دجال یا ضد مسیح (به آلمانی: Der Antichrist) کتابی است از فریدریش نیچه در سال ۱۸۹۵. گرچه این کتاب در سال ۱۸۸۸ نوشته شد اما محتوای بحث برانگیز آن باعث شد انتشار آن همراه با اینک انسان به تأخیر بیفتد.
• «روحانی با سختگیری و وسواس حتی تا سر حد باج های ریز و درشتی که باید به او پرداخت (خوشمزه ترین بخش های گوشت را فراموش نکنید، زیرا جناب روحانی فقط استیک میل می فرمایند)، پیش رفت و خلاصه برای همیشه هر آنچه را می خواست به قالب اراده ای خداوند درآورد… از این زمان به بعد همه ای امور زندگی چنان تنظیم شد که وجود روحانی همه جا اجتناب ناپذیر شد.»• «در کلّ پدیده های طبیعی زندگی، زمان تولد، ازدواج، بیماری و مرگ، تا چه رسد به مراسم قربانی (یعنی سر غذا)، روحانی سخن می گوید و سر و کله ای این انگل مقدس پیدا می شود تا آن مراسم را غیرطبیعی سازد یا به اصطلاح خودش تقدس بخشد، زیرا باید دانست که هر رسم اخلاقی، هر نهاد طبیعی (دولت، قانون، ازدواج، پرستاری از بیماران و یاری فقیران)، یعنی نیاز برخاسته از غریزه زندگی، خلاصه هر آنچه خود ارزشمند است، با این انگل وارگی روحانی (یا نظم اخلاقی جهان) از اساس بی ارزش و ضّد ارزش می شود و در نهایت باید آن را تحریم کرد. این چنین برای اعطای این ارزش ها نیاز به قدرتی است که طبیعت را نفی کند و خود نخستین ارزش را پدیدآورد…»• «روحانی طبیعت را بی ارزش می کند و تقدس آن را از بین می برد و حیاتش تنها بسته به همین کار است.»• «نافرمانبرداری از خدا، یعنی مخالفت با روحانی و قانون حال دیگر گناه نامیده می شود و راه آشتی مجدد با خدا بسیار ارزان و تضمین شده است، یعنی روحانی است که امکان رستگاری را فراهم می کند… اگر از جنبه ای روانشناسی بنگریم، در هر جامعه ای که بر پایه روحانیون شکل گرفته باشد، وجود گناه امری ضروری است.»• «آنان اهرم قدرت هستند و از گناه، گذران زندگی می کنند و ارتکاب گناه امری لازم برای آنان است … والاترین اصل در این زمینه چنین است: خدا هر را که کفاره دهد، می بخشاید. به بیان ساده چنین می شود: آن کسی را می بخشد که تسلیم کشیشان باشد.»• «بی شک امروزه همگان می دانند که متاله، روحانی، پاپ با هر جمله ای که بیان می کند، نه تنها مرتکب خطا می شود، بلکه دروغ می گویید و دیگر آزادی آن را ندارد که از سر، بی گناهی، و ناآگاهی، دروغ گویید.»• «حتی روحانی نیز چون همگان می داند که دیگر خدایی، گناهکاری و رستگار کننده ای وجود ندارد و اراده آزاد، نظم اخلاقی جهان جز دروغی بیش نیست و جدیت و غلبه ای ژرف عقل بر خویشتن به هیچ کس اجازه نمی دهد که ناآگاه باقی بماند … تمام مفاهیم کلیسا را به گونه ای دریافته اند که هست، یعنی همان تحریف هایی شرورانه که برای بی ارزش ساختن ارزش های طبیعی و طبیعت مطرح می گردد.»• «فرد روحانی را نیز به درستی شناخته اند، یعنی همان خطرناک ترین گونه انگل و آن عنکبوت سمی واقعی زندگی … خود می دانیم و وجدان ما نیز امروزه آگاه است که اصلاً آن خیال پردازی های هراس انگیز روحانی و کلیسا چه ارزشی دارد و به چه دردی می خورد و با آن ها به آن حالت ننگ آور برای بشر رسیده اند و از مشاهدهِ آن ها احساس تنفر می کنیم.• «مفاهیم جهان آخرت، روز قیامت، نامیرایی روح، حتی خود روح، همگی ابزار شکنجه و نمونه ای از خشونت هایی است که به برکت آن ها روحانی به سروری می رسد و سرور می ماند … هر کسی از این نکته آگاه است و با این حال تمام امور به همان روال گذشته است.»• «اگر اهمیت زندگی را نه به زندگی، بلکه به آخرت (یعنی به هیچ) حواله دهیم، اصلاً دیگر از زندگی اهمیت آن را گرفته ایم.»• «آن دروغ بزرگ در باب نامیرایی فرد، هر خرد، هر سرشت نهفته در غریزه را نابود می سازد و هر آنچه در غریزه ای نیک خواهانه، یاری رساندن به زندگی و تضمین گر آینده است، از آن زمان به بعد تنها تردید برمی انگیزد. چنین شیوه ای زندگی که هیچ مفهومی ندارد، بدل به مفهوم زندگی می شود … دیگر حسن یاری رسانی، سپاس از نیاکان و اجداد، همکاری، اعتماد و یاری رساندن به رفاه همگانی و توجه به آنچه فایده ای دارد؟ (تنها یک امر ضروری است) ...»• «این که هر کس چون روحی نامیرا با دیگری برابر باشد، این که در بین تمام موجودات، (تقدس) هر فرد اهمیتی یابد، این که آن خشک اندیشان کم شمار و نیمه دیوانگان بتوانند تصور کنند که به خاطر آنان قوانین طبیعت پیوسته زیر پا گذشته می شود. چنین زیاده روی در خود ستایی تا سر حد بی نهایت و بی شرمی را نمی توان به کفایت با تحقیر رسوا کرد.• «این خواست بنیادین برای به کارگیری مفاهیم، نمادها و اشاره هایی که روحانی با رفتار خود در پی اثبات آن ها است، نفی غریزه ای هر گونه رفتار دیگر و هر نگرش دیگر به ارزش ها و سود مندی نه تنها بر گرفته از سنت ، بلکه موروثی است و این ویژگی موروثی چون سرشت بر فرد تأثیر می گذارد.»• «تمام بشریت، حتی برترین اندیشمندن عالی ترین دوره ها (به استثنا یکی که شاید هیولایی بوده باشد) دستخوش این فریب شده اند. انجیل را چون کتاب بی گناهی خوانده اند … و هیچ اشاره ای به این نکته نکرده اند که با آن استادانه نمایشی را ترتیب داده اند.»• «بی شک اگر می توانستیم حتی گذرا، تمام این خشک اندیشان و قدیسان دروغی را بنگریم، سر آخر و دقیقاً به این دلیل که من هیچ کتابی را بدون مشاهده آن اشاره ها نمی خوانم، دیگر کار آنان تمام بود… برای من تحمل آن حالت خاص باز بودن چشمان ناممکن است. خوشبختانه این کتاب ها برای بیشتر مردم صرفاً ارزش ادبی دارد. اما نباید دستخوش خطا شد. آنان می گویند: (داوری نکنید !) ولی هر کسی را که با آنان مخالفت ورزد، به جهنّم می فرستند.»• «با داوری خدا، خود داوری می کنند، با شکوهمندی خدا، خویشتن را شکوهمند می پندارند، با مطالبه ای فضیلت هایی که خود قادر به دستیابی به آن هستند و حتی بیش از فضیلت هایی که برای مطرح ماندن خویش به آنها نیاز دارند، به مبارزه بر سر فضیلت ها و نبرد بر سر حاکمیت فضیلت تظاهر می کنند.»• «می گویند: ما زندگی می کنیم و می میریم و خود را فدای نیکی می سازیم (حقیقت، نور، ملکوت خدا)، ولی در حقیقت آنان کاری را می کنند که جز آن نمی توانند انجام دهند. چون بزدلان دست و پای خود را جمع می کنند، گوشه ای می نشینند و در سایه ها چون سایه ای به زندگی خود ادامه می دهند و این چنین وظیفه ای را مطرح می سازند، یعنی فروتنی را رسالت زندگی خود و دلیلی برای پرهیزگاری می دانند … اه، عجب شیوه ای فروتنانه، شرم آگین و پر شفقتی برای اثبات این فریب دارند! می گویند: (فضیلت تنها شاهدی بر صحت ادعای ماست)»• «برای دروغگویی باید قادر بود حقیت امور را دریافت. اما انسان که قادر به چنین کاری نیست و از این رو روحانی تنها بیانگر کلام الهی است. این قیاس روحانی مابانه تنها اندیشه ای یهودی / مسیحی نیست، حق دروغ و هوشمندی و (وحی) از ویژگی های خاص گونه ای روحانی است و تفاوتی نمی کند که روحانی فاسد باشد یا ملحد (ملحدان تمام کسانی اند که به زندگی پاسخ مثبت می دهند و خدا از دیدگاه آنان تجلی دیگر همان پاسخ مثبت به همه ای امور است). قانون، اراده خدا، کتاب مقدس، الهام، همه و همه بیانی دیگر برای آن شرایطی است که روحانی با آن ها به قدرت دست می یازد و قدرت خویش را حفظ می کند. این مفاهیم را در کنه وجود همه ای نظام های روحانی ان و ساختارهای حاکم روحانی و فیلسوفان روحانی مسلک می توان یافت. دروغ مقدس در نزد کنفسیوس کتاب قانون مانو و (...) کلیسای مسیحی مشترک است و حتی در آثار افلاطون هم از قلم نمی افتد. (حقیقت این جاست): این یعنی هر جا که چنین بانگی بر آید، روحانی لاجرم دروغ سراید …»

[ویکی شیعه] دجال؛ شخص یا موجودی است که در پاره ای روایات، از دشمنان بزرگ امام مهدی(عج) شمرده شده است. در روایات آمده که دجال هنگام سختی و قحطی ظهور می کند و جمعی را فریب داده و به سوی خود می کشاند و سرانجام به دست حضرت مهدی(ع) از میان می رود.
دجال در زبان عربی از ریشه «دجل» به معنای بسیار دروغگو و حیله گر است.
واژۀ دجال در زبان عِبری و در آموزه های یهود به معنی «دشمن خدا» است که از ترکیب دو واژه «دج» یعنی دشمن، ضد و «ال» یعنی خدا، پدید می آید. (در زبان عبری «ال» و «ایل» به معنی خداست، مثل اسرائیل به معنی دوست خدا، یا به تفسیر یهودیان به معنای غلبه کننده بر خدا)

[ویکی فقه] دجال (حدیث). دجال، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و از الفاظ ذمّ راوی می باشد.
یکی از الفاظ ذمّ، اصطلاح «دجال» است.
مرتبه دجال
دانشمندان علوم حدیث الفاظ جرح و ذم راویان را بر اساس معیار و ملاک هایی دسته بندی کرده و هر دسته را در یک مرتبه قرار داده اند و در اینکه لفظ "دجال" از کدام مرتبه است؟ برخی گفته اند: از مرتبه دوم جرح است؛ برخی دیگر گفته اند: از مرتبه ششم جرح است.لازم به ذکر است که اگر در کلام محدثان تفاوت فاحشی در مرتبه برخی از الفاظ جرح ملاحظه می شود از باب مثال برخی "دجال" را از مرتبه دوم و برخی از مرتبه ششم دانسته اند به دلیل اختلاف در شیوه کار است چون بعضی مراتب را به صورت صعودی و بعضی دیگر به صورت نزولی بیان داشته اند.
نکته
چنان چه شخصی به "دجال" وصف شد نقل روایت وی جایز نیست مگر این که هدف از نقل، بیان حال و نقد وی باشد.
لکنوی، محمد عبدالحی، الرفع و التکمیل فی الجرح و التعدیل، ص۱۰۹.
...