کلمه جو
صفحه اصلی

دشت


مترادف دشت : بیابان، جلگه، صحرا، فلات، هامون، اولین فروش، دستلاف

فارسی به انگلیسی

first money earned on a business day, handsel, field, plain, veld, champaign, llano, prairie, wold

plain, field, first money earned on a business day, handsel


champaign, field, llano, plain, prairie, wold


فارسی به عربی

ارض بور , سهل , صحراء

مترادف و متضاد

۱. بیابان، جلگه، صحرا، فلات، هامون
۲. اولینفروش، دستلاف


desert (اسم)
شایستگی، صحرا، بیابان، دشت، استحقاق

plain (اسم)
دشت، جلگه، هامون، قاع، میدان یا محوطه جنگ

field (اسم)
زمین، صحرا، میدان، پهنه، عرصه، رشته، دایره، مرغزار، دشت، مزرعه، کشتزار

moor (اسم)
دشت، زمین بایر

flat (اسم)
اپارتمان، دشت، جلگه، قسمتی از یک عمارت

champaign (اسم)
صحرا، میدان جنگ، زمین مسطح، زمین مرتفع، دشت، جلگه

pampas (اسم)
دشت، دشت علفزار امریکای جنوبی

pedogenesis (اسم)
دشت، مبحی پیدایش جلگه، جلگه سازی

weald (اسم)
دشت، جنگل

بیابان، جلگه، صحرا، فلات، هامون


اولین‌فروش، دستلاف


فرهنگ فارسی

محله ایست مشهور در اصفهان .
زمین پهناور، وهموار، جلگه، بیابان، صحرا
( اسم ) ۱ - دستلاف . ۲ - پیش مزد . ۳ - فروش اول هر کاسب . یا دشت کسی را کور کردن اولین بار فروش وی از او نسیه خریدن .
بد و زشت . دژ .

فرهنگ معین

( ~.) (اِ.) 1 - دستلاف . 2 - پیش مزد. 3 - (عا.) فروش اول هر کاسب . ؛ ~ کردن نخستین بار پول گرفتن ، فروختن جنس اولین بار در هر روز. ؛ ~ کسی را کور کردن کنایه از: اولین بار فروش از او نسیه خریدن ، موجب کسادی کار او شدن .


(دَ) [ په . ] (اِ.) صحرا، زمین پهناور و ناهموار.


( ~. ) (اِ. ) ۱ - دستلاف . ۲ - پیش مزد. ۳ - (عا. ) فروش اول هر کاسب . ، ~ کردن نخستین بار پول گرفتن ، فروختن جنس اولین بار در هر روز. ، ~ کسی را کور کردن کنایه از: اولین بار فروش از او نسیه خریدن ، موجب کسادی کار او شدن .
(دَ ) [ په . ] (اِ. ) صحرا، زمین پهناور و ناهموار.

لغت نامه دهخدا

دشت . [ دَ ](اِخ ) شهرکی است در میان کوهها بین اربل و تبریز، ویاقوت حموی گوید آنرا آبادان و پر خیر و برکت دیدم و اهالی آنجا همگی کُردند. (از معجم البلدان ) (از برگزیده ٔ مشترک یاقوت ، ترجمه ٔ محمدِ پروین گنابادی ).


دشت . [ دُ ] (ص ) بد و زشت . (برهان ). دژ. دش : دشت یاد؛ غیبت . (یادداشت مرحوم دهخدا) :
سیامک بدست چنان دشت دیو
تبه گشت و ماند انجمن بی خدیو.

فردوسی .



دشت. [ دَ ] ( اِ ) صحرا و بیابان. معرب آن دست باشد. ( از برهان ). زمین بیابان. ( شرفنامه منیری ). صحرا و بیابان و هامون و زمین هموار و وسیع وبی آب. ( ناظم الاطباء ). صاحب آنندراج گوید: جگرتاب ، سینه تاب ، آتشین و دلگشا از صفات اوست. در اصطلاح جغرافیایی ، زمین همواریست که بهیچ وجه چین نخورده ، یا زمینی که بوسیله مواد رسوبی رودها و سیلابها بوجود آمده است. این گونه اراضی برای سکونت انسان در صورت اعتدال آب و هوا بسیار مناسب است. ( فرهنگ فارسی معین ). دشت یا جلگه ، پهنه وسیع هموار یا تقریباً همواری از زمین است. دشت مرتفع را فلات و دشت پست اشباع شده از رطوبت را باتلاق خوانند. دشتها در اقلیمها و ممالک مختلف به اسامی گوناگون خوانده میشوند مانند: توندرا، استپ ، چمنستان ، پامپاس ، ساوانا، لانوس ، دشت سیلابی رودها، دشت ساحلی ، دشت کماب و غیره. بعضی از علل تشکیل یافتن دشتها عبارتند از اثر فرسایشی آب ، یخگیری ، زهکشی دریاچه ها، نهشت رسوبات ، برآمدن فلات قاره یا قسمتی از کف اقیانوس و غیره. ( از دائرةالمعارف فارسی ). ام الظباء. ( دهار ). بَرّ. تَیماء. ( منتهی الارب ). جَبّان. جَبّانة. ( نصاب ). دَست. راغ. ساد. سادة. سَبتاء. سَهب. سی . عَجوز. فَدفَد. ( منتهی الارب ). فلات. مَخْرَق. مُوَدّاءة. مَومات. مَهلکة. مَیَدان. مَیلة. نَعامه.نَفع. وَعْوَع. ( منتهی الارب ). هامون :
آهو ز تنگ و کوه بیامد به دشت وراغ
بر سبزه باده خوش بود اکنون اگر خوری.
رودکی.
تا سمو سر برآورید ز دشت
گشت زنگار گون همه لب کشت.
رودکی.
هر یکی کاردی ز خوان برداشت
تا پزند از سمو طعامک چاشت.
رودکی.
به دشت ار به شمشیر بگذاردم
از آن به که ماهی بیوباردم.
رودکی.
هر چه ورزیدند ما را سالیان
شد به دشت اندر بساعت تند و خوند.
آغاجی.
خدنگش بیشه بر شیران قفص کرد
کمندش دشت بر گوران خباکا.
دقیقی.
یکی ز راه همی زرّ برندارد و سیم
یکی ز دشت به هیمه همی چِنَد غوشای.
طیان.
ز خیمه نگه کرد رستم به دشت
ز ره گیو را دید کاندرگذشت.
فردوسی.
بفرمود تا جمله بیرون شدند
ز پهلو سوی دشت و هامون شدند.
فردوسی.
زمین شد ز نعل ستوران ستوه

دشت . [ دَ ] (اِ) دستلاف . (فرهنگ فارسی معین ). دشن . || پیش مزد. (فرهنگ فارسی معین ). سفته . ربون . (یادداشت مؤلف ). || در تداول عامیانه ، فروش اول هر کاسب . (فرهنگ فارسی معین ). نقد نخست که فروشنده از مشتری ستاند در اول روز یا اول شب یا اول هفته یا ماه یا سال ، و با کردن صرف شود. دریافت نقدی در اول روز یا شب یا هفته یا ماه یا سال ، و آنرا در قدیم دخش می گفته اند. اول پولی که دکاندار را و جز او را رسد در بامداد یا بشب پس از افروختن چراغ و یا اول هفته یا اول ماه یا اول سال . گشاد. میلاویه . (یادداشت مرحوم دهخدا). سودای اول به نقد مثل اول ِ دشت که در عرف هند آنرا بوهنی گویند. (آنندراج ). و رجوع به دشت کردن شود :
در محبت نسیه دل بردن فراوانست و بس
هست اگر دشتی دراین سودا بیابان است و بس .

تأثیر (از آنندراج ).


- اول دشتی ؛ کنایه از بامدادان و هنگام آغاز کار است ، چنانکه فی المثل کاسبی به مشتری مزاحم خویش گوید: اول دشتی ما را کمتر اذیت کن . (فرهنگ لغات عامیانه ).
- دشت کسی را کور کردن ؛ اولین بار فروش وی از او نسیه خریدن . (فرهنگ فارسی معین ).
- دشت کسی کور شدن ؛ فروش نکردن یا خریدار نیافتن کسی به اعتقاد نسیه دادن در اول بار. وقتی در فروش اول روز مشتری بخواهد پول ندهد و نسیه برد فروشنده گوید نسیه نمیدهم ، دشتم کور میشود. (فرهنگ عوام ).

دشت . [ دَ ] (اِ) صحرا و بیابان . معرب آن دست باشد. (از برهان ). زمین بیابان . (شرفنامه ٔ منیری ). صحرا و بیابان و هامون و زمین هموار و وسیع وبی آب . (ناظم الاطباء). صاحب آنندراج گوید: جگرتاب ، سینه تاب ، آتشین و دلگشا از صفات اوست . در اصطلاح جغرافیایی ، زمین همواریست که بهیچ وجه چین نخورده ، یا زمینی که بوسیله ٔ مواد رسوبی رودها و سیلابها بوجود آمده است . این گونه اراضی برای سکونت انسان در صورت اعتدال آب و هوا بسیار مناسب است . (فرهنگ فارسی معین ). دشت یا جلگه ، پهنه ٔ وسیع هموار یا تقریباً همواری از زمین است . دشت مرتفع را فلات و دشت پست اشباع شده از رطوبت را باتلاق خوانند. دشتها در اقلیمها و ممالک مختلف به اسامی گوناگون خوانده میشوند مانند: توندرا، استپ ، چمنستان ، پامپاس ، ساوانا، لانوس ، دشت سیلابی رودها، دشت ساحلی ، دشت کماب و غیره . بعضی از علل تشکیل یافتن دشتها عبارتند از اثر فرسایشی آب ، یخگیری ، زهکشی دریاچه ها، نهشت رسوبات ، برآمدن فلات قاره یا قسمتی از کف اقیانوس و غیره . (از دائرةالمعارف فارسی ). ام الظباء. (دهار). بَرّ. تَیماء. (منتهی الارب ). جَبّان . جَبّانة. (نصاب ). دَست . راغ . ساد. سادة. سَبتاء. سَهب . سی ّ. عَجوز. فَدفَد. (منتهی الارب ). فلات . مَخْرَق . مُوَدّاءة. مَومات . مَهلکة. مَیَدان . مَیلة. نَعامه .نَفع. وَعْوَع . (منتهی الارب ). هامون :
آهو ز تنگ و کوه بیامد به دشت وراغ
بر سبزه باده خوش بود اکنون اگر خوری .

رودکی .


تا سمو سر برآورید ز دشت
گشت زنگار گون همه لب کشت .

رودکی .


هر یکی کاردی ز خوان برداشت
تا پزند از سمو طعامک چاشت .

رودکی .


به دشت ار به شمشیر بگذاردم
از آن به که ماهی بیوباردم .

رودکی .


هر چه ورزیدند ما را سالیان
شد به دشت اندر بساعت تند و خوند.

آغاجی .


خدنگش بیشه بر شیران قفص کرد
کمندش دشت بر گوران خباکا.

دقیقی .


یکی ز راه همی زرّ برندارد و سیم
یکی ز دشت به هیمه همی چِنَد غوشای .

طیان .


ز خیمه نگه کرد رستم به دشت
ز ره گیو را دید کاندرگذشت .

فردوسی .


بفرمود تا جمله بیرون شدند
ز پهلو سوی دشت و هامون شدند.

فردوسی .


زمین شد ز نعل ستوران ستوه
همی کوه دریا شد و دشت کوه .

فردوسی .


چو شب رفت و بر دشت پستی گرفت
هوا چون مغ آتش پرستی گرفت .

عنصری .


همه بوستان سازی از دشت او
چمنهاش پر لاله و چاوله .

عنصری .


خوارزم گرد لشکرش ار بنگری هنوز
بینی علم علم تو بهردشت و کردری .

عنصری .


دشت را و بیشه را و کوه را و آب را
چون گوزن و چون پلنگ و چون شترمرغ و نهنگ .

منوچهری .


آن حله پاره پاره شد و گشت ناپدید
وآمد پدید باز همه دشت پرنیان .

منوچهری .


خداوندا یکی بنگر به باغ و راغ و دشت و در
که گشته از خوشی و نیکوئی و پاکی و خوبی .

منوچهری .


چو شد یک زمان ، دشت پست و بلند
همه دست و پا و سر و تن فکند.

(گرشاسبنامه ).


چون در جهان نگه مکنی چونست
کز گشت چرخ دشت چو گردونست .

ناصرخسرو.


گر بر فلکست بام کاشانه ش
چون دشت شمار پست بامش را.

ناصرخسرو.


در هر دشتی که لاله زاری بوده ست
آن لاله ز خون شهریاری بوده ست .

(منسوب به خیام ).


بنفشه ٔ سمن آمیغ تیغ تو ملکا
به لاله کاشتن دشت کارزار تو باد.

سوزنی .


در حدود ری یکی دیوانه بود
سال و مه کردی به کوه و دشت گشت
در تموز و دی بسالی یک دو بار
جانب شهر آمدی از سوی دشت .

انوری (ازآنندراج ).


بر لعاب گاو کوهی دیده ای آهوی دشت
از لعاب زرد مار کم زیان افشانده اند.

خاقانی .


دید بنوعی که دلش پاره گشت
برزگری پیر در آن ساده دشت .

نظامی .


ای خداوند هفت سیاره
پادشاهی فرست خونخواره
تا که «در دشت » را چو دشت کند
جوی خون آورد به «جوباره ».
کمال اسماعیل (در نفرین اهل ولایت خود اصفهان ، آنندراج ).
بجز خون شاهان در این طشت نیست
بجز خاک خوبان در این دشت نیست .

؟ (از تاریخ گیلان مرعشی ).


هر آهویی و دشتی هر شیر و مرغزاری .

کاتبی .


ام ّ عُبَید؛ دشت خالی ویران . اِملیس ، اُمَیْلَسة؛ دشت خشک بی گیاه . اِهْوِئنان ؛ پست و هموار و گشاده گردیدن دشت . تَنوفة، دشت بی آب و انیس اگر چه گیاه ناک باشد. تیه ؛ دشت و صحرا که رونده در آن هلاک شود. الدویة المحاص ؛ دشت که در آن به کوشش تمام راه روند. سَلَعة؛ دشت هموار نیکوخاک . سَلْقَمة؛ دشت فراخ . صَحراء؛ دشت هموار. صَرماء؛ دشت بی آب . صَلَق ؛ دشت گرد هموار. صَلْقَع؛ دشت خالی بی آب و گیاه . صَلْقَمة؛ دشت فراخ . عُمق ؛ کرانه ٔ دشت دور از دیدار. عَوراء؛ دشت بی آب . غَطْشی ̍، غَطْشاء؛ دشت بی راه در وی . فاق ؛ دشت هموار. (منتهی الارب ). فَرش ؛ دشت فراخ . (دهار) (منتهی الارب ). قَبایة؛ دشت هموار. قَواء؛ دشت خالی و بی آب و گیاه . قَوی ̍؛ دشت و بیابان خالی و خشک . لَمّاعة؛ دشت رخشان سراب . مَرت ؛ دشت بی علف وبی گیاه . مَطادة؛ دشت دور و دراز. مَلاع ؛ دشت بی نبات . مَلاة؛ دشت سنگریزه ناک و دشت سرابناک . مُهْرَق ؛ دشت املس و تابان . مَهْمه ؛ دشت دور. مُهْوَئن ّ؛ دشت فراخ . نَعامة؛ دشت بی آب . نَفْنَف ؛ دشت بی آب . هَوْجَل ؛ دشت دوراطراف بی نشان . هَیْماء؛ دشت بی آب و بی نشان و بی راه . (منتهی الارب ).
- آتشین دشت ؛ دشت سخت سوزان و گرم :
در این آتشین دشت بن ناپدید
که پرّنده در وی نیارد پرید.

نظامی .


- در و دشت ؛ دره و بیابان . زمین بلند و پست و هموار و ناهموار :
در و دشت برسان دیبا شدی
یکی تخت پیروزه پیدا شدی .

فردوسی .


ایشان چو ملخ در پس زانوی ریاضت
ما مور میان بسته روان بر در و دشتیم .

سعدی .


- دشت آبرفتی ؛ دشت همواری کنار یک رودخانه که بر آن آبرفت نهشته شده است . (از دائرةالمعارف فارسی ).
- دشت آبی ؛ زمینهایی است که با میاء انهار و قنوات زراعت وسیراب شود. (از التدوین ). و رجوع به دشتبی شود.
- دشت آوردگاه ؛ میدان جنگ :
ز بس کشته بر دشت آوردگاه
بسی ره ندیدند برخاک راه .

فردوسی .


- دشت استبرق ؛ بیابان سبز. (ناظم الاطباء).
- دشت جنگ ؛ میدان جنگ . هیجا. آوردگاه :
برآشفت [ افراسیاب ] با نامداران تور
که این دشت جنگست یا بزم و سور.

فردوسی .


بیامد خروشان بدان دشت جنگ
بچنگ اندرون گرزه ٔ گاو رنگ .

فردوسی .


- دشت دلیران ؛ سرزمین پهلوانان ، و در بیت ذیل از فردوسی ظاهراً مراد ایران زمین است :
بزانوش گفتا که ایران تراست
نصیبین و دشت دلیران تراست .
- دشت سواران ؛ سواران دشت . صحرائیان که در دشت و بیابان قیام و سکونت دارند. (آنندراج ).
- || کسانی که اشخاص گم شده در بیابان را راهنمایی می کنند. (از ناظم الاطباء).
- || دشت ِ سواران ؛ قبرستان . (از ناظم الاطباء).
- || صحرای وسیعی در عربستان . (ناظم الاطباء). توسعاً عربستان یا قسمتهایی از آن :
بدو گفت [ منذر به انوشیروان ] اگر شاه ایران توئی
نگهدار و پشت دلیران توئی
چرا رومیان شهریاری کنند
به دشت سواران سواری کنند.

فردوسی .


ز دشت سواران برآرند خاک
شود جای برتازیان بر مغاک .

فردوسی .


- دشت سواران نیزه گذار ؛ عربستان :
از این پس بیاید یکی نامدار
ز دشت سواران نیزه گذار.

فردوسی .


ز دشت سواران نیزه گذار
سپاهی بیامد فزون از شمار.

فردوسی .


یکی مرد بد اندر آن روزگار
ز دشت سواران نیزه گذار.

فردوسی .


کمر بسته خواهیم سیصدهزار
ز دشت سواران نیزه گذار.

فردوسی .


- دشت سواران نیزه وران ؛ عربستان :
ز دشت سواران نیزه وران
برآریم گرد از کران تا کران .

فردوسی .


بزرگان رزم آزموده سران
ز دشت سواران نیزه وران .

فردوسی .


- دشت سُوَران ؛ سکنه ٔ بیابان . بیابان نشینان . (ناظم الاطباء).
- دشت سیلابی ؛ دشتی در اطراف یک رودخانه ، که از نهشت ته نشستهایی که رودخانه با خود می آورد تشکیل شده است . وقتی رودخانه طغیان می کند آب آن دشت سیلابی را فرو میگیرد. در هر طغیان ،لایه ای از ته نشستها بر دشت سیلابی نهشته میشود و لذا دشت سیلابی متدرجاً بالا می آید. دشتهای سیلابی عموماً بسیار حاصلخیزند. (از دائرةالمعارف فارسی ).
- دشت عرب ؛ عربستان . بادیه :
نامدار و مفتخرشد بقعه ٔ یمگان به من
چون به فضل مصطفی شد مفتخر دشت عرب .

ناصرخسرو.


- دشت قحطان ؛ سرزمین طایفه ٔ قحطانیان و توسعاً عربستان :
گر از دشت قحطان یکی مارگیر
شود مغ ببایدْش کشتن به تیر.

فردوسی .


- دشت کربلا ؛ موضعی در عراق عرب ، که مقتل سیدالشهداء امام حسین علیه السلام است . (از آنندراج ) (از لغت محلی شوشتر، نسخه ٔ خطی ). و رجوع به کربلا شود.
- دشت کین ؛ رزمگاه . ناوردگاه . آوردگاه . میدان جنگ . دشت نبرد. حربگاه . دارالحرب . معرکه . (یادداشت مرحوم دهخدا) :
نباید که ایمن شوی از کمین
سپه باشد آسوده در دشت کین .

فردوسی .


چو دریا شد از خون گردان زمین
تن بی سران بد همه دشت کین .

فردوسی .


همان با بزرگان توران زمین
چه کرده ست از بد بر این دشت کین .

فردوسی .


گو پیلتن را چو بر پشت زین
ندیدند گردان در آن دشت کین .

فردوسی .


- دشت گردان ؛ سرزمین دلیران و پهلوانان ، و در بیت ذیل از فردوسی ظاهراً مراد سرزمین یمن است :
اگر پادشا دیده خواهد ز من
وگر دشت گردان وتخت یمن .
- دشت گرگان ؛ گرگان . رجوع به گرگان شود.
- دشت لاله ؛ دشتی که سرتاسرش لاله گل کرده باشد،و آن لاله ٔ خودروست . (از آنندراج ).
- دشت مغان ؛ دشتی است در ساحل جنوبی رود ارس ، از توابع اردبیل و مسکن ایل شاهسون . نادرشاه افشار در این محل به سلطنت انتخاب شد. (فرهنگ فارسی معین ). و رجوع به مغان شود.
- دشت موقف ؛ وادیی است که حاجیان در آنجا می ایستند از منازل حول مکه :
دشت موقف را لباس از جوهر جان دیده اند
کوه رحمت را اساس از گوهر کان دیده اند.

خاقانی .


و رجوع به موقف شود.
- دشت ناامید ؛ دشتی است در مشرق ایران که خط سرحد شرقی ایران از این دشت عبور می کند. (از یادداشت مؤلف ).
- دشت نبرد ؛ آوردگاه . ناوردگاه . میدان جنگ . رزمگاه . هیجا. دشت کین :
سپهبد فریبرز را گفت مرد
بچیزی چو آید به دشت نبرد.

فردوسی .


- دشت نخجیر ؛ شکارگاه :
بدان دشت نخجیر کاری کنم
که اندر جهان یادگاری کنم .

فردوسی .


- دشت نیزه وران ؛ دشت یلان یمن . (آنندراج ).
- || شبه جزیره ٔ عربستان . جزیرة العرب . (یادداشت مؤلف ) :
وگرنه هم اکنون سپاهی گران
هم از روم وز دشت نیزه وران .

فردوسی .


بسالی همه دشت نیزه وران
نیارند خورد از کران تا کران .

فردوسی .


فراوان کس از دشت نیزه وران
بر خویش خواند آزموده سران .

فردوسی .


از ایران و از دشت نیزه وران
ز خنجر گزاران و جنگی سران .

فردوسی .


و رجوع به دشت سواران در همین ترکیبات شود.
- دشت و در ؛ در و دشت . بیابان و دره . زمین هموار و ناهموار :
پرستار و از بادپایان گله
به دشت و در و کوه کرده یله .

فردوسی .


- دشت یلان ؛ دشت نیزه وران :
چو ایران و دشت یلان و یمن
به ایرج دهد روم و خاور به من .

فردوسی .


- شوره دشت ؛ دشت شوره زار و پر از نمک :
ندیدند کس را کز آن شوره دشت
به مأوی گه خویشتن بازگشت .

نظامی .


|| مزید مؤخر در اسماءامکنه قرار گیرد، چون : آهودشت ، ارینه دشت ، اسپوردشت ،اسفیددشت ، اشیلادشت ، باغ دشت ، پای دشت ، پلیم دشت ، ترک دشت ، تمشکی دشت ، تولی دشت ، درکادشت ، دیودشت ، رکن دشت ، رودشت ، رودباردشت ، روندشت ، رویدشت ، زرین دشت ، سرخ دشت ، سردشت ، سفیداردشت ، سیاه دشت ، سیمین دشت ، شاهان دشت ، محله ٔشاهان دشتی ، شعبودشت ، محله ٔ شون دشتی ، شهردشت ، قارن آباددشت ، کرددشت محله ، کرکه پای دشت ، کلاردشت ، کلهودشت ، کمردشت ، کمیزدشت ، کوتی سردشت ، کوشک دشت ، کهنه دشت ، گرم دشت ، گرماب دشت ، لاک دشت ، لیلم دشت ، مالکه دشت ، ماهی دشت ، مایدشت ، مایق الدشت ، مرزدشت ، مرین دشت ، مشکین دشت ، میان دشت ، نقیب دشت ، نودشت . (یادداشت مرحوم دهخدا). || قبرستان . (ناظم الاطباء) (فرهنگ فارسی معین ). || بساط شطرنج . || مشک خشک بی رطوبت . (ناظم الاطباء).

دشت . [ دَ ] (اِخ ) از قرای اصفهان است . (معجم البلدان ). محله ای است مشهور در اصفهان . (فرهنگ فارسی معین ). قریه ای بود در سپاهان که اصل مولانا جامی از آنجا بود، و آنرا دردشت نیز گویند. (آنندراج ).قاضی ابوبکر محمد پسر حسین پسر حسن ... پسر جریر سوید دشتی بدان منسوب است . (از برگزیده ٔ مشترک یاقوت ، ترجمه ٔ محمدِ پروین گنابادی ). و رجوع به دردشت شود.


دشت . [ دَ ] (اِخ ) دهی است از دهستان مازول بخش حومه ٔ شهرستان نیشابور. سکنه ٔ آن 304 تن . آب آن از قنات . محصول غلات است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9).


دشت . [ دَ ] (اِخ ) یکی از دهستانهای سه گانه ٔ بخش سلوانا از شهرستان ارومیه . موقعیت آن کوهستانی و سردسیر است . آب مزروعی آن از رودخانه ٔ جرمی و چشمه سار تأمین میگردد. این دهستان از 20 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده و جمعیت آن در حدود 2420 تن است . محصول عمده ٔ آن غلات ، توتون ، محصول دامی و عسل است و مرکز آن قریه ٔ سلوانا است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).


فرهنگ عمید

نخستین پولی که کاسب و پیشه‌ور در آغاز کار روزانه از خریدار می‌گیرد؛ دخش؛ دستلاف. =دشتان


زمین پهناور و هموار، جلگه، بیابان، صحرا.
نخستین پولی که کاسب و پیشه ور در آغاز کار روزانه از خریدار می گیرد، دخش، دستلاف. =دشتان

زمین پهناور و هموار؛ جلگه؛ بیابان؛ صحرا.


دانشنامه عمومی

جُلگه یا دشت سرزمین پست و همواری است که از آبرفت رودها به وجود آمده است و به دریا یا دریاچه ای دائمی ختم می شود.
جلگه ماژان
جلگه موسی آباد
جلگه چاه هاشم
جلگه ماروسک
جلگه شبانکاره
جلگه سیرجان
جلگه زوزن
جلگه خوزستان
به زمین مسطح و نسبتاً همواری می گویند که معمولاً بلندای کمی داشته باشد. اینگونه زمین ها به روش های گوناگون پدید می آیند که هر کدام بر حسب مورد نام گذاری می شوند، مانند جلگه آبرفتی و جلگه ساحلی و همچنین مسیله.
گیاه طبیعی بیشتر جلگه های معتدله علف است که به آن علفزار می گویند. معمولاً به جلگه های خشک و کم گیاه تر دشت هم می گویند.
از جلگه های اصلی ایران می توان از جلگه خوزستان، جلگه مازندران، جلگه کرمانشاه، جلگه اصفهان، جلگه شیراز، جلگه گرگان، جلگه پاسارگاد (شهرستان پاسارگاد به مرکزیت سعادت شهر) و جلگه هلیل آباد نام برد.نمونه ای از دیگر جلگه های ایران عبارت هستند از:

دانشنامه آزاد فارسی

دشت (plain)
(یا: علفزار) در علوم زمین، زمینی عموماً مسطح و با پوشش فراوان علف. دشت ها مناطق وسیعی از سطح کرۀ زمین، به ویژه بین بیابان های نواحی گرمسیری و جنگل های بارانی استوایی، را پوشانده اند و فقط یک فصل بارندگی دارند. در این مناطق، کمربندهای آب و هوایی طی سال به سمت شمال و جنوب حرکت می کنند و بنابراین، در فصلی شرایط آب و هوای بیابانی و در فصلی دیگر شرایط جنگل های بارانی را پدید می آورند. دشت های معتدل عبارت اند از دشت شمال اروپا، دشت های مرتفع امریکا و کانادا، و دشت روسیه با نام استپ. استپ یا دشت اوراسیایی عمدتاً فاقد درخت است و ویژگی آن تغییر شدید آب و هوا از زمستان های بسیار سرد به تابستان های بسیار گرم است. برای غلبه بر این شرایط، جانوران بزرگ تر مهاجرت می کنند و جانوران کوچک تر نقب می زنند. زمانی در استپ ها گله های بزرگ جانوران گیاه خوار، شاملِ الاغ وحشی، اسب وحشی، شتر وحشی، و سایگا، زندگی می کردند، امّا براثر دخالت انسان از تعداد این گونه ها کاسته شد و برخی از آن ها نزدیک به انقراض اند. تصویری از تنوع حیات وحش در علفزارهای افریقا. زیست بومِ علفزار دارای گله های بزرگ چرندگان و جانوران شکارچی است.

گویش اصفهانی

تکیه ای: dašd
طاری: dašd
طامه ای: dašd
طرقی: dašd
کشه ای: dašd
نطنزی: dašd


گویش مازنی

/desht/ درست - همه – کامل – تمام & دشت – زمین هموار - قشلاق ۳میدان

۱درست ۲همه – کامل – تمام


۱دشت – زمین هموار ۲قشلاق ۳میدان


واژه نامه بختیاریکا

سبَقه

جدول کلمات

هامون, صحرا, قاع, بیدا

پیشنهاد کاربران

دَمَن

هامون

جلگه

دشت:
دکتر کزازی در مورد واژه ی " دشت" می نویسد : ( ( دشت در پهلوی با همین ریخت بکار می رفته است ) )
( ( در و دشت برسان دیبا شدی
یکی تخت پیروزه پیدا شدی ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 225. )


دستلاف
( اسم ) فروش اولی که کاسبان کنند دشت

دست لاف. [ دَ ] ( اِ مرکب ) دشت. سفته. داشن. دشن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . پولی که روز اول ماه یا روز اول سال به کسی دهند و آن را خجسته دانند و به فال نیک گیرند. || قلب �دست فال � است به معنی سوداو معامله ٔ اول. ( آنندراج ) . سودای اولی که استادان حرفت و اصناف کنند و آن را میمون و مبارک دارند. ( از برهان ) . سودای اول را گویند که از آن شگون گیرند و آن را سفته و دشن نیز گویند. ( جهانگیری ) :
دست لافی که جود او کرده
گرد از بحر و کان برآورده.
معروفی.
من ار لافی زنم از نامه ٔ خویش
شناسم دست لاف خامه ٔ خویش.
امیرخسرو ( از آنندراج ) .
هرگز خود را سخره ٔ لافی نکنم
لب رهن حکایت گزافی نکنم
تا شب در سودای طرب بسته شود
با غم روزی که دست لافی نکنم.
ظهوری.
|| عیدانه. عیدی. || هدیه. تحفه. دستاویز. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) : در سالی که به زیارت ایشان رفته بود و خاک تربت ایشان را شرایط تقبیل مرعی داشته بود هیچ دست لافی و ترجمانی نداشت. ( مزارات کرمان ص 165 ) . و رجوع به لاویدن و میلاویه شود. ( کلمه ٔ لاف در دست لاف همان لاو در لاویدن و لاویه در میلاویه است ) ( یادداشت مرحوم دهخدا ) .

چراغ اوّل
لهجه و گویش تهرانی
دشت اول

دشت / daSt /
مترادف دشت: بیابان، جلگه، صحرا، فلات، هامون، اولین فروش، دستلاف


کلمات دیگر: