تفرش

تَفرِش یا گبرش یکی از شهرهای استان مرکزی در ایران و مرکز شهرستان تفرش است. در دوران کهن گبرش نام داشته و مردم آن آیین گبری داشتند. در دوران ساسانی استان مرکزی عراق نام داشت که بعد از حمله اعراب و تسلط آنان بر ایران این استان پهناور را عراق عجم می خواندند نظامی گنجوی شاعر نامدار ایران در وصف استان عراق ابیات زیادی سروده است. در دوران بعد از قاجار عراق به اراک تغییر نام پیدا کرده است. تفرش در شمال شرقی اراک واقع و در بین رشته کوه هایی محصور است و اب و هوایی بسیار مطبوع دارد.شهر تفرش، مرکز شهرستان. در ارتفاع حدود ۸۷۸، ۱ متری، در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهر اراک و در مسیر جاده اراک ـ آشتیان قرار دارد.کوه های قشلاق و گندم کوه از شمال و منار و نقره کمر از جنوب شرقی شهر را محصور می کنند؛ به این دلیل گاهی از تفرش با نام «چال تفرش» نیز یاد می شود. این شهر حدوداً در ۲۲۰ کیلومتری تهران و ۸۵ کیلومتری شمال شرقی اراک و در مسیر جادهٔ اراک-آشتیان قرار دارد.
قنات بزرگ ششناو با آبدهی دایمی مربوط به دوره سلجوقیان که مظهر آن در داخل مسجد تاریخی ششناو می باشد قنات کنار برکه از ابتدای بهار تا اوایل تابستان سرسبزی و طراوت خاصی به منطقه زیبای کناربر می بخشد.
قنات استریه به موازات قنات کناربر در آنسوی رودخانه کناربر در کوهپایه کوه ورمنار به صورت فصلی جاری می باشد قنات جمال آباد به صورت دایمی در منطقه جمال آباد سهم عمده ای در آبیاری زمین های کشاورزی آنجا دارد.
قنات خرزنو در بالای پارک حکیم نظامی ضمن مصارف کشاورزی با داشتن چشم اندازهای زیبا در تمام فصول سال گردشگران زیادی از مناظر و آب قنات استفاده می کنند.
قنات کهریز کریان در۲۵کیلومتری غرب تفرش درتمامی ایام سال مسافران زیادی از چشمه و مناظر بسیار زیبای اطراف آن بهره مند می شوند.
قنات آسیابه در کنار رودخانه آسیابه قرار دارد و بخش بزرگی از زمین های کشاورزی منطقه را تحت پوشش جهت آبیاری قرار می دهد.
دیرینگی این شهر به پیش از اسلام می رسد و اغلب نام نخستین آن را «گبرش» می دانند که از «گبر» به معنی زرتشتی می آید. در دوران بعد از ورود اسلام و حاکمیت اعراب و زبان عربی بر ایران تفرش، طبرس نیز گفته شده است.
روستاهای پیشین فَم و تَرخوران، امروزه محله های اصلی شهر تفرش را تشکیل می دهند. دیگر روستاها که اکنون محله های این شهر هستند عبارت اند از: دادمرز، کهک، کوکان، دینجرد، طاد، الویجان، کبوران (بهاران)، قلعه محی الدین یا قلعه قدس، طراران (بالا و پایین)، معین آباد، زاغَر و کوهین.
میدان های اصلی شهر عبارتند از میدان فم (باغ ملی)، میدان آزادی، میدان مطهری و میدان شهرک. آرامگاه پروفسور محمود حسابی، بقعهٔ شاهزاده احمد (روستای کوهین)، و دانشگاه آزاد تفرش (در راه معین آباد) و دانشگاه صنعتی امیر کبیر، مسجد شش ناو از نقاط مهم شهر هستند.

[ویکی فقه] تفرش، شهرستان و شهری در استان مرکزی می باشد.
در شرق استان مرکزی واقع است. از شمال به شهرستان ساوه ، از مشرق به شهرستان قم ، از جنوب به شهرستانهای اراک و آشتیان و از مغرب به شهرستان اراک محدود می شود و مشتمل است بر دو بخش به نامهای مرکزی و فراهان ، شش دهستان، و دو شهرِ فَرمَهین و تفرش.
← کوههای مهم
مرکز شهرستان. در ارتفاع حدود ۸۷۸، ۱ متری، در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهر اراک و در مسیر جاده اراک ـ آشتیان قرار دارد.
← کوههای مهم
(۲) اسکندرمنشی.(۳) اعتمادالسلطنه.(۴) امین احمدرازی، هفت اقلیم.(۵) ایران، قوانین و احکام.(۶) ایران، وزارت کشور اداره کل آمار و ثبت احوال، کتاب اسامی دهات کشور.(۷) ایران، وزارت کشور معاونت سیاسی و اجتماعی.(۸) ایران، سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران.(۹) ایران، نشریه تاریخ تأسیس عناصر تقسیماتی به همراه شماره مصوبات آن.(۱۰) بلاذری.(۱۱) عباس جعفری، گیتاشناسی ایران.(۱۲) جوینی.(۱۳) جهانگشای خاقان: تاریخ شاه اسماعیل.(۱۴) حمداللّه مستوفی.(۱۵) د فارسی.(۱۶) محمدابراهیم دهگان و ابوتراب هدائی، تاریخ اراک.(۱۷) محمدبن علی راوندی، راحه الصدور و آیه السرور در تاریخ آل سلجوق.(۱۸) یحیی بن عبدالغنی سرخوش، دیوان.(۱۹) مرتضی سیفی فمی تفرشی، سیری کوتاه در جغرافیای تاریخی تفرش و آشتیان.(۲۰) فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران.(۲۱) حسن بن محمد قمی، کتاب تاریخ قم.(۲۲) مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵.(۲۳) نقشه تقسیمات کشوری ایران، مقیاس ۰۰۰، ۵۰۰، ۲:۱.(۲۴) مهرالزمان نوبان، نام مکانهای جغرافیایی در بستر زمان.(۲۵) عبداللّه بن فضل اللّه وصاف الحضره، تحریر تاریخ وصاف.(۲۶) یعقوبی، البلدان.