استان مرکزی

مختصات: ۳۴°۰۵′۴۳″شمالی ۴۹°۴۱′۲۷″شرقی / ۳۴٫۰۹۵۴°شمالی ۴۹٫۶۹۰۹°شرقی / 34.0954; 49.6909
ماد آتروپاتن یا ماد علیا یا ماد کوچک.
ماد سفلی یا ماد بزرگ (که امروزه قسمت بزرگ آن را استان مرکزی تشکیل می دهد).
ناحیه پارتاکنا (استان اصفهان امروزی).
استان مرکزی از استان های ایران است. بزرگترین شهر و مرکز استان مرکزی شهر اراک است. این استان به عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته می شود. در روزگار کهن این مکان عراق نام داشت که در زمان تسلط اعراب بر ایران عراق عجم نامیده می شد که شامل بسیاری از استان های همجوار امروزی نیز می شد. عراق معرب اراک است. این استان از شمال به استان های البرز و قزوین، از غرب به استان همدان، از شمال شرقی به استان تهران از جنوب به استان های لرستان و اصفهان و از شرق به استان های قم و اصفهان محدود است. این استان با مساحتی معادل ۲۹٬۵۳۰ کیلومتر مربع حدود ۱٬۸۲ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، استان مرکزی دارای ۱۲ شهرستان، ۲۳ بخش، ۳۲ شهر، ۶۶ دهستان، ۱٬۳۹۴ آبادی دارای سکنه و ۴۶ آبادی خالی از سکنه است. شهرستان های این استان عبارت اند از: اراک، محلات، ساوه، تفرش، خمین، فراهان، دلیجان، شازند، آشتیان، کمیجان، زرندیه و خنداب. گلپایگان و قم نیز پیش تر جزو استان مرکزی بوده اند.
۱٬۴۱۳٬۹۵۹ نفر (1390)
نام استان مرکزی برای اولین بار در سال ۱۳۲۶ خورشیدی مطرح گردید. در آن سال استان مرکزی (به مرکزیت تهران) پهنه وسیعی از مرکز کشور شامل شهرهای تهران، قزوین، ساوه، قم، دماوند و محلات بود. در سال ۱۳۳۹ شهرهای اراک و کاشان به استان مرکزی اضافه شدند تا سرانجام در سال ۱۳۵۶ با انتقال مرکز استان از تهران به اراک، نام مرکزی بر روی استان باقی ماند.

---

---

---

[ویکی فقه] استان مرکزی با مساحتی معادل ۲۹۵۳۰ کیلومتر مربع تقریباُ در مرکز ایران قرار دارد و مرکز آن شهر اراک است. استان مرکزی دارای آب و هوای نیمه بیابانی ، معتدل کوهستانی و سرد کوهستانی است . این استان تحت تأثیر جریان فشار زیاد آسیای مرکزی ، برف و سرمای زیاد، جریان فشارهای اقیانوس هند همراه با طوفان های گرد و خاک ، جریان اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه همراه با رطوبت و باران قرار دارد. به علت تنوع آب و هوایی ، میزان رطوبت هوا و باران نیز در شهرستان های استان متفاوت است . ریزش های جوی در مناطق کوهستانی ، اغلب به صورت برف و در مناطق کم ارتفاع بیشتر به صورت باران ظاهر می شود. شمال استان در ناحیه سربند جزو کم باران ترین نواحی و ارتفاعات شازند در جنوب غرب ، از پر باران ترین مناطق استان به شمار می آیند.
جمعیت استان طبق آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۱۳۲۶۸۲۶ بوده است.

زبان
بیشتر مردم استان مرکزی به زبان فارسی سخن می گویند. همچنین در شهر دلیجان مردم به زبان راجی حرف می زنند که ریشه در زبان مادی دارد. قبل از ورود اسلام به ایران اهالی این منطقه پیرو دین زرتشتی بودند و وجود آتشکده‏های گوناگون مانند آتشکوه وره در آشتیان و آتشکده خورهه در محلات و آتشکده برزو در راهجرد شاهد این مدعاست.

مذهب
هم اکنون اهالی استان مرکزی اکثرا مسلمان و شیعه هستند و مسیحیان ارمنی و زرتشتیان و عده‏ای کم از کلیمیان از اقلیت های مذهبی این استان هستند.

منبع
...