کلمه جو
صفحه اصلی

دماوند

فارسی به انگلیسی

damavand

فرهنگ اسم ها

اسم: دماوند (پسر) (فارسی) (تلفظ: damavand) (فارسی: دَماوند) (انگلیسی: damavand)
معنی: نام کوهی از سلسله جبال البرز در شمال شرقی تهران، دارای دمه و بخار

فرهنگ فارسی

۱ - کوه دماوند. کوهی است از سلسله جبال البرز در شمال شرقی تهران و قله آن بلندترین قله ایرانست و ۵۶۷۱ متر ارتفاع دارد. کوه دماوند متعلق بدوران چهارم معرفه الارضی است و در دامنه های آن آب گرم معدنی وجود دارد که از همه معروفتر آب گرم لاریجان است .۲ - شهرستان دماوند. شهرستانی است جزو استان مرکزی در شمال شرقی تهران شامل بخشهای فیروز کوه گرمسارایوانکی . مرکز آن شهر دماوند است. قیسی سیب درختی سیب زمینی و لبنیات آن فراوان و پرورش زنبورعسل رایج است . در تپه ها و کوههای آن از قبیل رودهن و بومهن اسکی بازی کنند.۳ - شهر دماوند. مرکز شهرستان مذکور واقع در دره ای مصفی و حاصلخیز که از آب چشمه علی و رودهای کوچک و چشمه مشروب میشود و قریب ۹۹٠۲ تن سکنه دارد و در فصل تابستان جمعیت آن به ۱٠٠٠٠ تن میرسد.

لغت نامه دهخدا

دماوند. [ دَ وَ ] (اِخ )کوهی بسیار مرتفع از سلسله جبال البرز که همیشه از برف پوشیده شده و واقع است مابین طبرستان و ری . (ناظم الاطباء). نام کوهی به حدود ری . (شرفنامه ٔ منیری ). نام کوهی که گویند ضحاک را در آن محبوس کردند. (از آنندراج ) (از برهان ). کوهی است مشهور و واقع در یکی دومنزل فاصله از ری و در جانب شرقی ری ، و اصل در آن دنیاآوند است یعنی ظرف دنیا، چه که در پارسی آوند به معنی ظرف است ، گویند بر قله اش ... زمین هموار است و از آن روشنی آید و گویند چاهی است که از آن روشنی برآید و شبها آن روشنی از مسافات بعیده پدیدار است و روز دود از آن متصاعد می شود... آنچه از قراین خارجه معلوم می شود کوه آتش فشان است ... در حوالی آن کوه بلوکی است آباد و خرم و به نام آن کوه معروف است . (از فهرست ابن ندیم ). نام کوهی است در شمال [ شرقی ] تهران که بلندترین قله ٔ سلسله جبال البرز می باشد و ارتفاع آن پنج هزار و هشتصد گز است . دنباوند. دباوند. بیکنی .جبل لاجورد. از «دم » به معنی گاز و «آوند» مثل مای معروف به محل جادویی و سحر بوده است . (از یادداشت مؤلف ). نامش در مآخذ قدیم فارسی و عربی به صور مختلف آمده ، از آن جمله است دنباوند. ارتفاعش را به اختلاف حدود 5543 و 5654 و 5739 و 5988 و 6175 و 6400 متر ذکر کرده اند. قله ٔ آن با برف دایمی پوشیده و تقریباً همیشه ابرآلود است . ظاهراً در هوای خوب و روشنایی مساعد از دریای خزر پدیدار می باشد. از جنبه ٔ زمین شناسی طبیعت آتش فشانی گرانکوه دماوند حاکی از این است که این کوه در ادوار نسبتاً متأخر پیدایش یافته است . دماوند قریب 70 دهانه ٔ آتشفشانی دارد. دماوند مرکز یک منطقه ٔ زلزله است که در سراسر مازندران ممتد می باشد.گوگرد به مقدار هنگفت دارد و در دامنه ٔ آن چشمه های آب معدنی متعدد موجود است . در افسانه های ملی ایران دماوند و رشته ٔ البرز عموماً صحنه ٔ وقایعی چند است ، از جمله البرز مسکن سیمرغ و دماوند محل زندان ضحاک است و به قول عوام هنوز در آنجا زندانی است و صداهای خفه ای را که متناوباً آنجا شنیده می شود ناله های او می دانند و البته خواص آتش فشانی دماوند منشاء این افسانه ها بوده است . (از دایرةالمعارف فارسی ) :
ز بیدادی سمر گشته ست ضحاک
که گویند او به بند است در دماوند.

ناصرخسرو.


در طره ٔ آن قند لب آویز که مژگانْش
دارد صف جادوی دماوند شکسته .

سوزنی .


به چست گویی سحر حلال در ره شعر
چنان نمایم کز مای یا دماوندم .

سوزنی .


گو نیست به جور کم ز ضحاک
نی زندانت کم از دماوند.

خاقانی .


به شخص کوه پیکر کوه می کند
غمی در پیش چون کوه دماوند.

نظامی .


- دماوند کوه ؛ کوه دماوند :
یکی مرد بد در دماوند کوه
که شاهش جدا داشتی از گروه .

فردوسی .


همی تاختی تا دماوند کوه
که شاهش جدا داشتی از گروه .

فردوسی .


همی تاختی تا دماوند کوه
کشان و دوان از پس اندر گروه .

فردوسی .



دماوند. [ دَ وَ ] ( اِخ )کوهی بسیار مرتفع از سلسله جبال البرز که همیشه از برف پوشیده شده و واقع است مابین طبرستان و ری. ( ناظم الاطباء ). نام کوهی به حدود ری. ( شرفنامه منیری ). نام کوهی که گویند ضحاک را در آن محبوس کردند. ( از آنندراج ) ( از برهان ). کوهی است مشهور و واقع در یکی دومنزل فاصله از ری و در جانب شرقی ری ، و اصل در آن دنیاآوند است یعنی ظرف دنیا، چه که در پارسی آوند به معنی ظرف است ، گویند بر قله اش... زمین هموار است و از آن روشنی آید و گویند چاهی است که از آن روشنی برآید و شبها آن روشنی از مسافات بعیده پدیدار است و روز دود از آن متصاعد می شود... آنچه از قراین خارجه معلوم می شود کوه آتش فشان است... در حوالی آن کوه بلوکی است آباد و خرم و به نام آن کوه معروف است. ( از فهرست ابن ندیم ). نام کوهی است در شمال [ شرقی ] تهران که بلندترین قله سلسله جبال البرز می باشد و ارتفاع آن پنج هزار و هشتصد گز است. دنباوند. دباوند. بیکنی.جبل لاجورد. از «دم » به معنی گاز و «آوند» مثل مای معروف به محل جادویی و سحر بوده است. ( از یادداشت مؤلف ). نامش در مآخذ قدیم فارسی و عربی به صور مختلف آمده ، از آن جمله است دنباوند. ارتفاعش را به اختلاف حدود 5543 و 5654 و 5739 و 5988 و 6175 و 6400 متر ذکر کرده اند. قله آن با برف دایمی پوشیده و تقریباً همیشه ابرآلود است. ظاهراً در هوای خوب و روشنایی مساعد از دریای خزر پدیدار می باشد. از جنبه زمین شناسی طبیعت آتش فشانی گرانکوه دماوند حاکی از این است که این کوه در ادوار نسبتاً متأخر پیدایش یافته است. دماوند قریب 70 دهانه آتشفشانی دارد. دماوند مرکز یک منطقه زلزله است که در سراسر مازندران ممتد می باشد.گوگرد به مقدار هنگفت دارد و در دامنه آن چشمه های آب معدنی متعدد موجود است. در افسانه های ملی ایران دماوند و رشته البرز عموماً صحنه وقایعی چند است ، از جمله البرز مسکن سیمرغ و دماوند محل زندان ضحاک است و به قول عوام هنوز در آنجا زندانی است و صداهای خفه ای را که متناوباً آنجا شنیده می شود ناله های او می دانند و البته خواص آتش فشانی دماوند منشاء این افسانه ها بوده است. ( از دایرةالمعارف فارسی ) :
ز بیدادی سمر گشته ست ضحاک
که گویند او به بند است در دماوند.
ناصرخسرو.
در طره آن قند لب آویز که مژگانْش
دارد صف جادوی دماوند شکسته.

دماوند. [ دَ وَ ] (اِخ ) شهرکوچک دماوند مرکز شهرستان دماوند تابع استان مرکزی است . این شهر در هفتادهزارگزی خاوری شهر تهران واقع و مختصات جغرافیایی آن بشرح زیر است : طول 52 درجه و سه دقیقه ٔ شرقی گرینویچ ، عرض 35 درجه و 43 دقیقه ٔ عرض شمالی . ارتفاع آن از سطح دریا 2287 گز و از سطح تهران 1127 گز است . بر حسب اظهار علمای باستان شناسی درموقع آبادی شهر ری آن نیز آباد بوده است . سکنه ٔ آن بین 6 تا 7 هزار تن است و در تابستان به سبب خوشی آب و هوا و هجوم مردم تهران تا 12هزار تن می رسد. در کنار رودخانه ای که از وسط شهر می گذرد خیابان و در حدود185 باب مغازه وجود دارد. این شهر که از ییلاقات تهران محسوب می شود به وسیله ٔ راه شوسه به تهران اتصال دارد. هوای آن بسیار سالم و خنک و باغهای آن دارای میوه های فراوانی است . از آثار قدیمه ٔ آن مسجد جامع از بناهای عهد سلجوقی و برج شبلی و امامزاده عبداﷲ و امامزاده ٔ هفت تن می باشد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1). ناحیه ای است در ایالت تهران ، حد شمالی لاریجان ، خاوری فیروزکوه ، جنوبی خوار، باختری لواسان ، و مرکز آن شهرک دماوند است در 25 هزارگزی قله ٔ دماوند و 84 آبادی و بیست و دو هزار جمعیت دارد. (یادداشت مولف ).


دانشنامه عمومی

دَماوَند کوهی در شمال ایران است که با ارتفاع ۵۶۱۰ متر از سطح دریا، بلندترین کوه ایران و بلندترین آتشفشان آسیا و خاورمیانه است. دماوند در پارهٔ مرکزی رشته کوه البرز در جنوب دریای خزر جای دارد. این کوه از دیدگاه تقسیمات کشوری، در بخش لاریجان در شهرستان آمل در استان مازندران قرار دارد. این کوه به هنگام صاف و آفتابی بودن هوا، از شهرهای تهران، ورامین، قم و همچنین کرانه های جنوبی دریای خزر قابل رؤیت است. کوه دماوند در تاریخ سیزدهم تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملّی ایران ثبت شد.این کوه همچنین از سال ۱۳۸۱ به عنوان «اثر طبیعی ملّی» در شمار مناطق چهارگانهٔ ارزشمند از نظر حفاظت محیط زیست قرار گرفته است.در تاریخ ۲۰۰۰/۰۷/۲۷   در تاریخ ۲۰۰۱/۰۵/۲۷   در تاریخ ۲۰۰۱/۰۷/۱۴   در تاریخ ۲۰۰۲/۰۸/۰۹
در اساطیر ایران نیز از دماوند یاد شده و شهرت آن بیش از هر چیز به این سبب است که ضحاک در آن به بند کشیده شده است. در آثار ادبی فارسی نیز فراوان به این اسطوره و به طور کلّی تر کوه دماوند اشاره شده است. در بندهش این چنین آمده: رود هرهز (هراز) در تپرستان (مازندران) است و از کوه دماوند سرچشمه می گیرد.
به نقل از درگاه ملّی آمار ایران، فرازایِ کوه دماوند از سطح آب های آزاد ۵٬۶۱۰ متر است. سازمان نقشه برداری کشور در سال ۱۳۸۵ در جریان پروژه ای ده روزه و با روش های مختلف اقدام به اندازه گیری ارتفاع دقیق قله کرد و عدد ۵۶۰۹/۲۰ (پنج هزار و ششصد و نه متر و بیست سانتی متر) را برای قله به ثبت رساند و بعد از آن در تمامی منابع ارتفاع ۵۶۰۹/۲ یا به صورت گردشده، ۵۶۱۰ متر عنوان شد که در واقع عدد صحیح ارتفاع دماوند است.
در گذشته، اندازه های دیگری به عنوان ارتفاع کوه دماوند ذکر شده بود. در سال ۱۹۶۶ میلادی فردی به نام آلن باخ بر اساس تصاویر ماهواره ای ارتفاع قله را ۵٬۶۷۰ متر اندازه گیری کرد که بعدها یک متر به آن افزوده شد و عدد ۵٬۶۷۱ متر وارد کتاب های درسی و بسیاری از منابع شد و در ذهن بسیاری از ایرانیان نقش بست. این عدد همچنان بر روی بسیاری از یادبودهای قلّهٔ دماوند ذکر می شود. برخی منابع دیگر نیز، از جمله پایگاه ملّی داده های علوم زمین ایران و وبگاه رصدخانهٔ زمین ناسا، فرازای ۵٬۶۷۰ متر و ۵٬۶۷۱ متر را برای قلّهٔ این کوه ذکر کرده اند. اما افزایش دقت اندازه گیری و کالیبراسیون دقیق و بهتر دستگاه های اندازه گیری نشان می دهد ارتفاع ۵۶۷۱ متر نادرست است.

دماوند:کوه ابرین نفس یا نفس ابری، کوهی که ابر از نفس او بر می آید. دماوند ، از ترکیب سه واژه ی« دم » به معنای نفس ، « آ aw» یا« آو av » به معنای ابر، و « وند » یا « بند » به معنای کوه، و یا پسوند صاحبی و شباهت است و نیز در آخر نامهای مکان می آید که همان معنای کوه یا بند را می رساند، تشکیل شده است. که در تالشی امروز نیز هرسه این کلمات متداول است. شیر غران ام به ایران ! در دمـاوندم دم ـ ابر ! آسمـان میهن ام ! مـن ! سر نمی آرم به ابر ! شعر از:چامگو (نگارنده)


نقل قول ها

دَماوَند کوهی در شمال ایران که بلندترین کوه آن کشور و بلندترین قلهٔ آتشفشانی آسیاست.در بخش مرکزی رشته کوه البرز در جنوب دریای خزر جای دارد.
• «تهران پای کوهستان ساخته شده. شهرهای زیادی در دنیا این طور نیستند. اگر هم باشند مثل توکیو، شهر را طوری بنا می کنند که شما هر آن بتوانی فوجی یاما را ببینی. تهران با دماوند شهر است، بدون دماوند هیچ نیست، اما آیا ما می توانیم از تهران دماوند را ببینیم. شهر را طوری ساخته ایم، چنان بلندمرتبه سازی کرده ایم که همه زوایای دید به دماوند را کور کرده ایم. تصاویری که شما از فوجی یاما می بینید اغلب از توکیو گرفته شده اند، اما آیا عکس های دماوند را هم از تهران گرفته اند؟» -> محمدرضا اصلانی

پیشنهاد کاربران

محلی که رودخانه دارد.
دما: در پهلوی به معنی رودخانه است.
وند: محل - اشکاوند دهی در نزدیکی اصفهان که اسم آن به معنی محل اشکها است.

ریشه در زبان تالشی ؛ "دمو" به فتح هر سه حرف به معنای عبور نکن و "ند" پسوند مصدری درنتیجه به معنای عبور نکردنی یا غیر قابل عبور میباشد

در زبان لری
دما::پایین. عقب. سرد
وند::انداخت.
دماوند::هوای پایین. هوای سرد. پایین انداخته


دما به لری یعنی عقب . وند هم پسوند اقوام لر مثل حسنوند. بیرانوند. سگوند. . . . یعنی انتهای قلمرو لرها. ابتداشم نهاوند بوده. نها به لری یعنی جلو. وندم پسوند اقوام لر. ابتدای قلمرو لرها

دماوند:
دکتر کزازی در مورد واژه ی " دماوند" می نویسد : ( ( ریختی کهنتر از آن دُنْباوند است ، به معنی کوهی است که دمه و دود از آن بر می خیزد . ) )
( ( همی تاختی تا دماوند کوه
کشان و دوان از پس اندر گروه ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 292. )
این واژه از دو قسمت : دم / آوندساخته شده دم در آن به معنی دود و دم ( بخار ) می باشد آوند هم به معنی دارنده می باشد که در کل به معنی کوه دود خیز و کوهی که دود از آن بر می خیزد .


دماوند کوهی در استان مازندران در شمال ایران و جنوب دریای خزر است و نزدیک به ۶۰۰۰ متر ارتفاع دارد و بلند ترین کوه ایران است و در ۲۶ کیلومتری شهرستان دماوند قرار دارد. و ۶۹ کیلو متری تهران قرار دارد و بعد از توچال نزدیک ترین قله به تهران است!
این قله در صورت نبود مانع از شهرستان دماوند به خوبی قابل مشاهده و منظره بسیار خوبی دارد البته در قسمتی از این شهرستان به خاطر وجود تپه هایی این قله معلوم نیست!
قله دماوند در صورت هوا پاک و نبود مانع از شهر هایی همچون تهران، کرج و قم نیز دیده میشود.
از ما در کوهی بلند قرار بگیریم از چند استان می توانیم این قله زیبا را ببینیم! این استان ها عبارتند از:
استان مازندران
استان تهران
استان البرز
استان قم
شرق استان گیلان
شمال استان مرکزی
استان قزوین
غرب استان سمنان
شمال استان اصفهان
بخشی از استان یزد و نیز قسمتی از استان های گلستان و زنجان!
این قله از کوه های توچال و علم کوه و کرکس و شیرکوه نیز دیده میشود!


کلمات دیگر: