دماوند
فارسی به انگلیسی
فرهنگ اسم ها
معنی: نام کوهی از سلسله جبال البرز در شمال شرقی تهران، دارای دمه و بخار
فرهنگ فارسی
لغت نامه دهخدا
ز بیدادی سمر گشته ست ضحاک
که گویند او به بند است در دماوند.
ناصرخسرو.
در طره ٔ آن قند لب آویز که مژگانْش
دارد صف جادوی دماوند شکسته .
سوزنی .
به چست گویی سحر حلال در ره شعر
چنان نمایم کز مای یا دماوندم .
سوزنی .
گو نیست به جور کم ز ضحاک
نی زندانت کم از دماوند.
خاقانی .
به شخص کوه پیکر کوه می کند
غمی در پیش چون کوه دماوند.
نظامی .
- دماوند کوه ؛ کوه دماوند :
یکی مرد بد در دماوند کوه
که شاهش جدا داشتی از گروه .
فردوسی .
همی تاختی تا دماوند کوه
که شاهش جدا داشتی از گروه .
فردوسی .
همی تاختی تا دماوند کوه
کشان و دوان از پس اندر گروه .
فردوسی .
ز بیدادی سمر گشته ست ضحاک
که گویند او به بند است در دماوند.
دارد صف جادوی دماوند شکسته.
دماوند. [ دَ وَ ] (اِخ ) شهرکوچک دماوند مرکز شهرستان دماوند تابع استان مرکزی است . این شهر در هفتادهزارگزی خاوری شهر تهران واقع و مختصات جغرافیایی آن بشرح زیر است : طول 52 درجه و سه دقیقه ٔ شرقی گرینویچ ، عرض 35 درجه و 43 دقیقه ٔ عرض شمالی . ارتفاع آن از سطح دریا 2287 گز و از سطح تهران 1127 گز است . بر حسب اظهار علمای باستان شناسی درموقع آبادی شهر ری آن نیز آباد بوده است . سکنه ٔ آن بین 6 تا 7 هزار تن است و در تابستان به سبب خوشی آب و هوا و هجوم مردم تهران تا 12هزار تن می رسد. در کنار رودخانه ای که از وسط شهر می گذرد خیابان و در حدود185 باب مغازه وجود دارد. این شهر که از ییلاقات تهران محسوب می شود به وسیله ٔ راه شوسه به تهران اتصال دارد. هوای آن بسیار سالم و خنک و باغهای آن دارای میوه های فراوانی است . از آثار قدیمه ٔ آن مسجد جامع از بناهای عهد سلجوقی و برج شبلی و امامزاده عبداﷲ و امامزاده ٔ هفت تن می باشد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1). ناحیه ای است در ایالت تهران ، حد شمالی لاریجان ، خاوری فیروزکوه ، جنوبی خوار، باختری لواسان ، و مرکز آن شهرک دماوند است در 25 هزارگزی قله ٔ دماوند و 84 آبادی و بیست و دو هزار جمعیت دارد. (یادداشت مولف ).
دانشنامه عمومی
در اساطیر ایران نیز از دماوند یاد شده و شهرت آن بیش از هر چیز به این سبب است که ضحاک در آن به بند کشیده شده است. در آثار ادبی فارسی نیز فراوان به این اسطوره و به طور کلّی تر کوه دماوند اشاره شده است. در بندهش این چنین آمده: رود هرهز (هراز) در تپرستان (مازندران) است و از کوه دماوند سرچشمه می گیرد.
به نقل از درگاه ملّی آمار ایران، فرازایِ کوه دماوند از سطح آب های آزاد ۵٬۶۱۰ متر است. سازمان نقشه برداری کشور در سال ۱۳۸۵ در جریان پروژه ای ده روزه و با روش های مختلف اقدام به اندازه گیری ارتفاع دقیق قله کرد و عدد ۵۶۰۹/۲۰ (پنج هزار و ششصد و نه متر و بیست سانتی متر) را برای قله به ثبت رساند و بعد از آن در تمامی منابع ارتفاع ۵۶۰۹/۲ یا به صورت گردشده، ۵۶۱۰ متر عنوان شد که در واقع عدد صحیح ارتفاع دماوند است.
در گذشته، اندازه های دیگری به عنوان ارتفاع کوه دماوند ذکر شده بود. در سال ۱۹۶۶ میلادی فردی به نام آلن باخ بر اساس تصاویر ماهواره ای ارتفاع قله را ۵٬۶۷۰ متر اندازه گیری کرد که بعدها یک متر به آن افزوده شد و عدد ۵٬۶۷۱ متر وارد کتاب های درسی و بسیاری از منابع شد و در ذهن بسیاری از ایرانیان نقش بست. این عدد همچنان بر روی بسیاری از یادبودهای قلّهٔ دماوند ذکر می شود. برخی منابع دیگر نیز، از جمله پایگاه ملّی داده های علوم زمین ایران و وبگاه رصدخانهٔ زمین ناسا، فرازای ۵٬۶۷۰ متر و ۵٬۶۷۱ متر را برای قلّهٔ این کوه ذکر کرده اند. اما افزایش دقت اندازه گیری و کالیبراسیون دقیق و بهتر دستگاه های اندازه گیری نشان می دهد ارتفاع ۵۶۷۱ متر نادرست است.
دانشگاه آزاد اسلامی (واحد دماوند)
داشگاه پیام نور (واحد دماوند)
دانشگاه ارشاد دماوند
دانشگاه علمی کاربردی دماوند
دانشکده کشاورزی دماوند
نام دماوند نامی کهن است که در طول تاریخ دچار دگرگونی های بسیار گشته است. در کارنامه اردشیر بابکان به صورت دنباوند و در کتیبه های ساسانی چون کتیبهٔ شاپور اول در نقش رستم و کتیبهٔ نرسی در پایکولی به صورت دُمباوَند و در کتاب جغرافیای موسی خورنی دُمباوَند آمده که ریشه در نام پهلوی آن دارد.دماوند در مورد کوه به از دم زبان پهلوی به معنی گرما یا بخار و گاز است و وند که پسوند نسبت است تشکیل شده است و دارای معنی ظرفی که دارای گرما یا بخار است می باشد اما دربارهٔ نام گذاری شهر می توان گفت که دمب، دمبال، دما و دمال به علاوه آوند یا وند به معنای شهری است که دنباله ظرف یا دنباله کوه واقع شده است؛ بنابراین اگرچه نام کوه و شهر یکی است ولی دارای بار معنایی متفاوت می باشد. دماوند برای کوه به معنی ظرف آتش یا دارنده آتش یا بخار و برای شهر به معنی دنباله ظرف یا دنباله کوه واقع شده می باشد. این شهر از گذشته تا به امروز بر دامنه کوه واقع شده است.
دربارهٔ این نام کسروی عقیده دارد که:
«دماوند و نهاوند شباهت زیادی به یکدیگر دارند: هر دو از دو کلمه ترکیب یافته و در کلمه وند در آخر شریک و یکسان می باشند، به علاوه در نام گذاری این دو آبادی دوری و نزدیکی را نسبت به جایی یا شهری میزان گرفته اند و آنچه که نزدیک بوده نهاوند و آن دیگری را دماوند گفته اند و نها یعنی پیش و روبرو و دما یعنی پشت و دنبال؛ بنابراین نهاوند یعنی شهر و آبادی یا قلعه ایستاده در پیش رو و دماوند یعنی شهر و آبادی یا قلعه ایستاده در دنبال و پشت»
شهر جدید لتیان نیز در نزدیکی شهر دماوند در دست ساخت است.
دماوند:کوه ابرین نفس یا نفس ابری، کوهی که ابر از نفس او بر می آید. دماوند ، از ترکیب سه واژه ی« دم » به معنای نفس ، « آ aw» یا« آو av » به معنای ابر، و « وند » یا « بند » به معنای کوه، و یا پسوند صاحبی و شباهت است و نیز در آخر نامهای مکان می آید که همان معنای کوه یا بند را می رساند، تشکیل شده است. که در تالشی امروز نیز هرسه این کلمات متداول است. شیر غران ام به ایران ! در دمـاوندم دم ـ ابر ! آسمـان میهن ام ! مـن ! سر نمی آرم به ابر ! شعر از:چامگو (نگارنده)
نقل قول ها
• «تهران پای کوهستان ساخته شده. شهرهای زیادی در دنیا این طور نیستند. اگر هم باشند مثل توکیو، شهر را طوری بنا می کنند که شما هر آن بتوانی فوجی یاما را ببینی. تهران با دماوند شهر است، بدون دماوند هیچ نیست، اما آیا ما می توانیم از تهران دماوند را ببینیم. شهر را طوری ساخته ایم، چنان بلندمرتبه سازی کرده ایم که همه زوایای دید به دماوند را کور کرده ایم. تصاویری که شما از فوجی یاما می بینید اغلب از توکیو گرفته شده اند، اما آیا عکس های دماوند را هم از تهران گرفته اند؟» -> محمدرضا اصلانی
پیشنهاد کاربران
دما: در پهلوی به معنی رودخانه است.
وند: محل - اشکاوند دهی در نزدیکی اصفهان که اسم آن به معنی محل اشکها است.
دما::پایین. عقب. سرد
وند::انداخت.
دماوند::هوای پایین. هوای سرد. پایین انداخته
دکتر کزازی در مورد واژه ی " دماوند" می نویسد : ( ( ریختی کهنتر از آن دُنْباوند است ، به معنی کوهی است که دمه و دود از آن بر می خیزد . ) )
( ( همی تاختی تا دماوند کوه
کشان و دوان از پس اندر گروه ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 292. )
این واژه از دو قسمت : دم / آوندساخته شده دم در آن به معنی دود و دم ( بخار ) می باشد آوند هم به معنی دارنده می باشد که در کل به معنی کوه دود خیز و کوهی که دود از آن بر می خیزد .
این قله در صورت نبود مانع از شهرستان دماوند به خوبی قابل مشاهده و منظره بسیار خوبی دارد البته در قسمتی از این شهرستان به خاطر وجود تپه هایی این قله معلوم نیست!
قله دماوند در صورت هوا پاک و نبود مانع از شهر هایی همچون تهران، کرج و قم نیز دیده میشود.
از ما در کوهی بلند قرار بگیریم از چند استان می توانیم این قله زیبا را ببینیم! این استان ها عبارتند از:
استان مازندران
استان تهران
استان البرز
استان قم
شرق استان گیلان
شمال استان مرکزی
استان قزوین
غرب استان سمنان
شمال استان اصفهان
بخشی از استان یزد و نیز قسمتی از استان های گلستان و زنجان!
این قله از کوه های توچال و علم کوه و کرکس و شیرکوه نیز دیده میشود!