مشروعیت

مشروعیت به معنای قانونی بودن یا طبق قانون بودن است. سیسرون این واژه را برای بیان قانونی بودن قدرت به کار برد. بعدها واژهٔ مشروعیت در اشاره به روش های سنتی، اصول قانون اساسی و انطباق با سنت ها به کار برده شد. پس از آن، عنصر «رضایت» نیز به معنای آن افزوده شد و رضایت، پایه و اساس فرمانروایی مشروع دانسته شد. در دوران مدرن برای نخستین بار ماکس وبر مفهوم مشروعیت را به صورت مفهومی عام بیان کرد. به عقیدهٔ او، مشروعیت بر «باور» مبتنی است و از مردم اطاعت می طلبد. قدرت فقط وقتی مؤثر است که مشروع بوده باشد.
عالم، عبدالرحمن (۱۳۹۰). بنیادهای علم سیاست. تهران: نی. شابک ۹۶۴-۳۱۲-۱۷۵-۵.
ماکس وبر سه منبع آرمانی برای مشروعیت ارائه کرده است که عبارتند از:
بر اعتقاد به تقدس سنت های قدیمی و مشروعیت پایگاه کسانی که از زمان های قدیم جامعه تحت حکومت آنان بوده است، استوار است. مثل: حکومت مبتنی بر وراثت، پدرسالاری یا پیرسالاری.
بر سرسپردگی به تقدسی ویژه استثنایی و شخصیتی ویژه و نمونه و منحصر به فرد که نماد دلاوری و الگوهای هنجاری در جامعه است، استوار است و این الگوها توسط او آشکار یا مقرر می گردد افرادی مانند اسکندر، ژولیوس سزار، هیتلر، گاندی، جمال عبدالناصر، قذافی یا سید روح الله خمینی

مَشْروعیّت (legitimacy)
موجّه بودن حق گروه حاکم برای اِعمال قدرت. اصول مشروعیت عبارت بوده اند از حق الهی، تأیید مردمی، و دربارۀ حزب های کمونیست، آگاهی از معنای راستین تاریخ.

[ویکی فقه] مشروعیت، در بحث از تداوم و بقای یک حاکمیت مطرح می شود یعنی باور به حاکمیت، موظف بودن به اطاعت، حق داشتن حاکمیت در اعمال سلطه و وظیفه مردم در قبول سلطه. بنا به تعبیری، مشروعیت هم در پیدایش و هم در مرحله بقای حاکمیت مورد توجه است که باور و پذیرش مردم در آن شرط است.
مشروعیت یعنی کیفیت ارزیابی شدن مثبت، اعتبار قانونی یافتن و مورد قبول قرار گرفتن از جانب یکایک حکمرانان، نهادها و نهضت های سیاسی و از طریق نظام های مرجعیت به واسطه انطباق این گونه نهادها و نظام های مرجعیت با قانون، اصل یا منبع ایجاد مرجعیت و اقتدار است. مشروعیت، استحقاق یا اجازه حکومت کردن است که مورد قبول عام باشد. ماتید دوگان در توضیح معنای مشروعیت می گوید: «مشروعیت، باور بدین امر است که اقتدار حاکم بر هر کشور مفروض، محق است فرمان صادر کند و شهروندان موظفند به آن گردن نهند»
موضوع مشروعیت
موضوع مشروعیت، در بحث از تداوم و بقای یک حاکمیت مطرح می شود یعنی باور به حاکمیت، موظف بودن به اطاعت ، حق داشتن حاکمیت در اعمال سلطه و وظیفه مردم در قبول سلطه. بنا به تعبیری، مشروعیت هم در پیدایش و هم در مرحله بقای حاکمیت مورد توجه است که باور و پذیرش مردم در آن شرط است. به طور نظری چگونگی تحقق یک نظام سیاسی، بر پایه باورها و هنجارهای رایج و شایع در جامعه، شقّ دیگری از مساله در آن نظام است و معنا و مفاد مشروعیت، شامل باورها و ارزش های یک جامعه نسبت به نحوه مقبول به ظهور رسیدن آن نظام سیاسی نیز می گردد. بنابراین مشروعیت بیش از آن که امری عینی باشد، امری ذهنی است و بنا به باروها و ذهنیت های گوناگون حکومت شوندگان در جوامع مختلف، اشکال گوناگونی به خود می گیرد. قائل شدن به پایه های عینی و مورد قبول همگان برای مشروعیت امری است که تنها به نحو انتزاعی متصور است و در مقام تحقق خارجی و در وجه انضمامی متصور است، زیرا در تتحقق خارجی، مبانی ارزشی مورد توافقی وجود ندارد و تنها فرایند مشروعیت یابی و سنجش میزان تعهد پیروان (Commit ment) و بررسی علل از میان رفتن مشروعیت و...... قابل بازشناسی است. دیگر آن که مشروعیت مفهوم مطلق و متصلب نیست، بلکه امری تشکیکی و ذومراتب است. بحث از وجود و عدم وجود مشروعیت در جوامع کمتر است؛ بلکه بحث بر سر فزونی و کاستی و حداقل و حداکثر آن است.
انواع مشروعیت
مشروعیت با توجه به نوع باروهای پدید آمده نسبت به حاکمیت و بنیاد اعتقادات جامعه نسبت به نظام سیاسی به انواع و دسته هایی تقسیم پذیر است.ماکس وبر به سه نوع مشروعیت قائل است: عقلایی و قانونی، سنتی، کاریزمایی.
← عقلایی و قانونی
...