قیاس خفی

رجوع شود به:قیاس مستنبط العله

[ویکی فقه] ــ قیاس خفی ضد و نقیض قیاس جلی است. ــ قیاس فاقد «علّتِ» منصوص ، بدون علم به عدم تاثیر فرق های اصل و فرع در حکم است.
قیاس خفی، مقابل قیاس جلی بوده و به قیاسی گفته می شود که علت آن از حکم اصل استنباط می گردد ( نص یا اجماع بر آن، وجود ندارد) و افزون بر آن به عدم تاثیر جهات فارق میان اصل و فرع در تفاوت حکم، یقین وجود ندارد. به بیان دیگر، به عدم تاثیر خصوصیات و اوصاف اصل، در حکم آن یقین وجود ندارد، بلکه ممکن است ثبوت حکم در اصل به علت خصوصیتی باشد که در فرع موجود نیست، و این باعث عدم صحت سرایت حکم اصل به فرع می گردد؛ یعنی قیاس مع الفارق می شود.برای مثال، قیاس کردن قتل به وسیله آلت قتاله سنگین که سنگینی آن باعث قتل گردد مثل چوب و چماق، با قتل به وسیله آلت قتاله تیز و برنده، از نوع قیاس خفی است، زیرا این استدلال که چون در هر دو مورد، قتل از نوع عمد و عدوانی است و خصوصیت سنگین بودن یا تیز بودن آلت قتاله، در حکم شارع به وجوب قصاص تاثیر ندارد، مطلبی است که یقینی نمی باشد، زیرا ممکن است در مورد آلت قتاله برنده مثل چاقو و شمشیر ، خصوصیت برنده بودن نیز در حکم به وجوب قصاص تاثیر داشته باشد و با این احتمال نمی توان حکم وجوب قصاص را از اصل به فرع که این خصوصیت را ندارد، سرایت داد. از این رو ابوحنیفه قصاص را در قتل با ابزار سنگین واجب نمی داند.
نکته اول
در تعریف قیاس خفی و مصادیق آن اختلاف وجود دارد؛ بعضی آن را فقط شامل قیاس ادنی می دانند و بعضی آن را شامل استحسان نیز دانسته اند.
نکته دوم
اصولیون اهل سنت در حجیت و اعتبار قیاس خفی اختلاف دارند.

[ویکی فقه] قیاس خفی (اصول).
...