ابوحفص ابن حاجب

[ویکی فقه] اِبْن ِحاجِب ، ابوحفص عمر بن محمد بن منصور امینی ملقب به عزالدین (۵۹۳ - ۲۸ شعبان ۶۳۰ق /۱۱۹۷- ۹ ژوئن ۱۲۳۳م )، محدث و مورخ دمشقی بود. برخی از منابع کنیه او را «ابوالفتوح » نیز ذکر کرده اند.
وی در دمشق به دنیا آمد و احتمالاً به سبب آنکه جدش ، منصور بن مَسْرور، حاجب و دربان امین الدوله حکمران بُصری بوده به «ابن حاجب » شهرت یافته است . او برای بهره بردن از محدثین عصر خود مسافرت های بسیار کرد و از این رو به عنوان «رَحال » از او یاد شده است . در شهرها و نقاط مختلف از مشایخ بسیاری حدیث شنید و نام آنان را در مجموعه هایی جمع آوری کرد.
اساتید وی در حدیث
نخستین بار در دمشق ، در ۶۱۶ق /۱۲۱۹م از محضر هبةالله بن خضر بن طاووس استماع کرد. سپس در همان جا از موسی بن عبدالقادر، شیخ موفق ، ابن ابی لقمه و ابن البُن حدیث شنید. در ۶۲۴ق وارد اربل شد و در آن جا از شیخ ابوالمعالی صاعد بن علی واعظ واسطی و ابومحمدبدل بن ابی معمر حافظ تبریزی استماع حدیث کرد. آنگاه به بغداد رفت و نزد ابوالفرج فتح بن عبدالله بن عبدالسلام بغدادی و دیگران حدیث شنید. درک محضر علمی فتح بن عبدالسلام برای ابن حاجب از اهمیت ویژه ای برخوردار بود، تا آن جا که بنا به گفته سیف الدین بن مجد هنگامی که ابن حاجب به بغداد قدم نهاد، به شکرانه زنده بودن فتح بن عبدالسلام ، اولین روز ورود خود را روزه گرفت . همچنین در آن جا از شاگردان قاضی ابوالفضل ارموی و ابوالوقت سجزی، استماع حدیث نمود. سپس دو نوبت به مصر رفت و از عبدالقوی بن جباب و دیگران حدیث شنید. در راه حجاز نیز از ابومحمد ابوبکر بن محمد هروی، معروف به «ابن عجمی » استماع کرد. علاوه بر آنچه ذکر شد، در اسکندریه ، موصل ، حلب و حرمین شریفین نیز استماع حدیث نموده است .
شاگردان وی
افراد مختلفی از ابن حاجب حدیث شنیده اند، که زکی الدین برزالی ، ابو موسی رعینی و جمال الدین بن صابونی از آن جمله اند. همچنین ابن مستوفی گوید که از ابن حاجب حدیث شنیده است . نکته مهم این است که ابن حاجب توانسته است به علت تبحر در حدیث بر بسیاری از مشایخ خود در این رشته فائق آید، چندانکه استاد وی ابواسحاق ابراهیم بن محمد صریفینی عراقی نیز از وی حدیث شنیده است .
وصیت ابن حاجب
...