ابوبشر عمرو بن عثمان معروف به سیبویه از دانشمندان ایرانی صرف و نحو زبان عربی است که آرامگاهش در شهر شیراز است. [نیازمند منبع] معنی نام او «منسوب به سیب» است. بسیاری از نام های ایرانی پیش از اسلام و اوایل دوره اسلامی به پسوند نسبی - ویه ختم می شد همچون «دادویه»، «زادویه» و غیره. عربها و به تبع آنها غربیان نام سیبویه را به صورت سیبَوَیهی ( Sibawayh ) تلفظ می کنند. سیبویه، نامش عمروبن عثمان بن قنبر و کنیه اش ابوالبشر و از بردگان بنی حارث بن کعب بود. فیروزآبادی مؤلف قاموس درباره معنای نام او می گوید: ( سیبویه یعنی بوی سیب )
ابوبشر سیبویه فرزند عمرو بن عثمان ( ۱۴۰ هـ / ۷۶۰ م - ۱۸۰ هـ / ۷۹۶ م ) ، مشهور به سیبویه. نام کامل وی: ( أبو بشر عمرو بن عثمان بن قنبر البصری ) . وی از موالی بنی الحارث بن کعب و سپس از موالی آل الربیع بن زیاد الحراثی بود. [۱]
سیبویه در بیضای فارس تولد یافت و در بصره نشو و نما کرد. پس از آن که در نحو استادی بی همتا شد به نزد یحیی بن خالد برمکی به بغداد رفت.
وی علاوه بر این که از خلیل درس می گرفت نزد استادان دیگری مانند عیسی بن عمر و یونس به شاگردی نشست و لغت را هم از ابو خطاب اخفش فرا گرفت. آنگاه به تألیف کتابی در نحو پرداخت که ابن ندیم درباره آن می نویسد: ( نه پیش از وی کسی مانند آن را تألیف نموده و نه بعد از او کسی تألیف خواهد کرد ) . [نیازمند منبع]
محتویات [نمایش]
زندگی [ویرایش]
سیبویه به سال ( ۱۴۰ ) هجری قمری در شهر بیضا در
شهرستان سپیدان امروزی از توابع فارس زاده شد، در سن ۱۴ سالگی برای تحصیل علم رهسپار بصره شد، چنانکه در آن دوران بغداد مرکز علم ودانش بود. ودر آنجا یکی از برجسته ترین علماء علم اللغة گردید. وی از علمای اعظم نحو و علوم عرب و از فلاسفه بنام است، «الکتاب» اوّلین کتاب حاوی صرف و نحو و از منابع و مأخذ قابل اطمینان است. ایشان نزد یکی از بزرگ ترین استادان علوم صرف ونحو در آن دوران خلیل فراهیدی کسب علم نموده است.
اهمیت تاریخی سیبویه از آن جهت است که نخستین فردی بود که برای زبان عربی صرف و نحو ( گرامر ) نوشت و صداها را در این زبان مشخص ساخت. بنابراین، علامات ضمه، فتحه، کسره و تنوین ها اختراع و کار سیبویه ایرانی است. وی با این عمل عنوان «سیبویه نحوی» را به خود اختصاص داد. بدون کاری که سیبویه کرد و در آن زمان یک شاهکار بود، پیشرفت زبان عربی میسر نبود و استحکام این زبان به این صورت باقی نمی ماند. به این ترتیب، این ایرانیان بودند که برای اعراب دستور زبان ( صرف و نحو ) نوشتند. طبق نوشته روزنگارهای بین المللی، «سیبویهSibavayh» زبان شناس معروف ایرانی در نخستین هفته ژانویه سال ۷۹۳ میلادی در شیراز درگذشت. بنا به روایتی، وی در سال ۱۸۰، در سن چهل سالگی درگذشت و در گورستان باهلیه مدفون شد. اینک بر قبر او سنگ سیاهی است که در دکانی در دروازه کازرون قرار دارد و به سنگ سیاه معروف است. یک مزار دیگر نیز درشهر قدیمی سیراف که اکنون بندر طاهری نامیده می شود واقع در عسلویه استان بوشهر وجود دارد که بنام مزار این دانشمند معروف است.
عده ای بر این باورند که اگر سیبویه ایرانی برای زبان عرب صرف و نحو ( گرامر ) ننوشته بود این زبان در نوشتار همانند لهجه ( گویش ) یکنواخت بودن خود را از دست می داد.
سیبویه هنگام که عزم سفر به خراسان نموده بودن در عرض راه بیمار می شود، ودر سال ( ۱۸۰هـ/ ۷۹۶م ) در عمر ۴۰ سالگی در شهر شیراز دار فانی را وداع گفته وبه جوار رحمت حق پیوست است. [نیازمند منبع]
جستارهای وابسته [ویرایش]
کتاب های سیبویه
منابع [ویرایش]
↑ کتاب اطلاعات عمومی پیام صفحه ۳۹۰ پاراگراف اوّل
الحموی، یاقوت، ابوعبدالله، ( معجم البلدان ) ، دار الکتب العلمیة، بیروت، لبنان، جلد سوم، چاپ سال ۱۹۹۰ مبلادی به ( عربی ) .
وفیات الأعیان.
پیوند به بیرون [ویرایش]
وب گاه تاریخ ایران در امروز
[نمایش]
ن • ب • و
مشاهیر شیراز
این یک نوشتار خُرد پیرامون افراد است. با گسترش آن به ویکی پدیا کمک کنید.
[نمایش]
ن • ب • و
جاذبه های گردشگری شیراز
[نمایش]
ن • ب • و
شیراز قدیم
[نمایش]
ن • ب • و
مشاهیر
استان فارسرده: اهالی سپیداندرگذشتگان ۱۸۰ ( قمری ) درگذشتگان ۷۹۶ ( میلادی ) زادگان ۱۴۰ ( قمری ) زادگان ۷۶۰ ( میلادی ) زبان شناسان اهل ایراننام های ایرانی با پسوند ویه
قس عربی
أبو بشر عمرو بن عثمان بن قنبر البصری، المعروف بسیبَوَیه ( 140 هـ/760 م - 180 هـ/796 م ) إمام العربیة وشیخ النحاة" الذی إلیه ینتهون، وهو أول من بسّط علم النحو. وله کتاب فی النحو یسمى "الکتاب" وهو أول کتاب منهجی ینسق ویدون قواعد اللغة العربیة، «لم یکتب الناس فی النحو کتاباً مثله». [1].
ولد فی مدینة البیضاء قرب شیراز فی بلاد فارس، کان مولى بنی الحارث بن کعب، ثم مولى آل الربیع بن زیاد الحراثی[2]. وقدم إلى البصرة غلامًا، وقدا اختلف فی موعد قدومه تحدیدا[3]، ونشأ فیها وأخذ عن علمائها، وعلى رأسهم الخلیل بن أحمد الفراهیدی. له وصف لمخارج حروف اللغة العربیة هو الأدق حتى الآن. أغلب الظن أن وفاة سیبویه لم تکن طبیعیة، فإنه حین علم بعد مناظرة الکسائی أنهم تحاملوا علیه وتعصّبوا للکسائی خرج من بغداد وقد حمل فی نفسه لما جرى علیه، وقصد بلاد فارس ولم یعرج على البصرة، وأقام هنالک مدةً إلى أن مات کمدًا، ویُروى أنه ذَرِبتْ معدته فمات. وفی مکان وفاته والسنة التی مات بها خلافٌ عریض، والراجح من الأقوال أن ذلک کان فی شیراز سنة ثمانین ومائة من الهجرة 180 هـ الموافق 796 م، [4] قال الخطیب البغدادی: یقال: إنه توفی وعمره ثنتان وثلاثون سنة
یوجد فی ویکی مصدر کتب أصلیة تتعلق بـ: مؤلف:سیبویه
[عدل]مصادر
^ وفیات الأعیان على لسان الجاحظ.
^ معجم الأدباء لیاقوت الحموی
^ سیبویه تفاحة العربیة - من إسلام أون لاین. نت
^ [1] موقع قصة الإسلام
[أخف]ع · ن · ت
علماء الن . . .
