کلمه جو
صفحه اصلی

کلیم کاشانی

فرهنگ فارسی

ملک الشعرائ ابوطالب کاشانی ( ف . ۱٠۶۱ ه ق . / ۱۶۵٠ م . ) . وی در همدان متولد شد ولی بسبب اقامت طولانی در کاشان به کاشانی مشهور گردید . مدتی در شیراز سرگرم تحصیل علوم بود. در عهد جهانگیر بهندوستان رفت و باز بایران آمد و بار دیگر بهندوستان بازگشت و چندی بمدح امرای درباری و دولتی هند مشغول بود تا سمت ملک الشعرایی دربار شاهجهان یافت. وی اواخر عمر را در کشمیر گذرانید .کلیم در انواع شعر دست داشت . قصیده و مثنوی را نیکو میسرود ولی مهارت او در غزل است که در آن مضامین تازه و دقیق دارد. وی در ایجاد معانی و تخیلات لطیف و وارد کردن کلمات زبان محاوره در شعر چیره دست است . دیوان او مکرر در ایران و هند بطبع رسیده .

دانشنامه عمومی

ابوطالب کلیم همدانی یا ابوطالب کلیم کاشانی از شاعران قرن یازدهم هجری و یکی از بزرگترین شعرای مشهور زمان خود بود.
درخشان، مهدی (۱۳۷۴)، بزرگان و سخن سرایان همدان، جلد اول، بعد از اسلام تا ظهور سلسلهٔ قاجار، تهران: انتشارات اطلاعات
کلیم همدانی در حدود سال ۹۹۰ هجری در همدان زاده شد. اما چون مدتی در کاشان اقامت داشت، کاشانی هم خوانده شده است. هر چند خود می گفته است:
تذکره نویسان و محققان اخیر چون واله داغستانی و سرخوش و ادوارد براون و هرمان اته و صاحب مرآت الخیال عموماً یا او را همدانی خوانده اند یا از مولد و موطن او نامی نبرده اند. از محققان معاصر نیز میرزا عبدالعظیم قریب او را همدانی می داند.
وی علاوه بر کاشان، زمانی را در شیراز به سر آورد و در همان جا با مقدّمات علوم آشنایی پیدا کرد. در عهد جهانگیر به هند رفت و بعدها نزد شاه جهان، عنوان ملک الشعرایی یافت و وی و روح الامین را ستایش می کرد. ویشاهنواز خان شیرازی، میرجملهٔ شیرازی و ظفرخان احسن را نیز مدح می کرده است. اما از سوی شاه جهان مأمور شد که فتوحات شاه جهانی را به نظم آورد که در آن وقایع زمان این شاه را در قالب مثنوی به تصویر کشیده است. کلیم از هجو گریزان بود، هر چند می گفت:

نقل قول ها

ابوطالب کلیم کاشانی (۱۵۸۲، همدان - ۱۶۵۱، کشمیر) شاعر ایرانی - هندی؛ ملک الشعرای دربار شاه جهان بود.
• «ما ز آغاز و ز انجام جهان بی خبریم/اول و آخر این کهنهکتاب، افتاده ست.» -> دیوان ابوطالب کلیم کاشانی
• «ما زنده از آنیم که آرام نگیریم/موجیم که آسودگی ما عدم ماست.» -> منظومهٔ ظفرنامه

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از اثر آفرینان است
شاعر، متخلص به کلیم. مشهور به طالبای کلیم و طالب. بعضی از تذکره نویسان او را خلاق المعانی ثانی خوانده اند. اصل وی از همدان بود، لذا برخی از تذکره ها به او کلیم همدانی گفته اند. اما چون بیشتر در کاشان اقامت داشت به کلیم کاشانی معروف شد. دانشهای زمان را در کاشان و شیراز فراگرفت و در جوانی، در زمان جهانگیر پادشاه گورکانی (1037-1014 ق) به دکن هند رفت و تحت ملازمت شاهنواز خان خواجه سعدالدین عنایت اللَّه شیرازی، وکیل السلطنه ی ابراهیم عادلشاه ثانی بیجاپوری قرار گرفت و در مدح او شعر گفت.
وی در 1028 ق، بعد از فوت شاهنواز خان به وطن بازگشت و بعد از دو سال اقامت در وطن دوباره به هندوستان رفت و با میر جمله ی شهرستانی متخلص به روح الامین، معاشر شد و در مدح او نیز قصایدی غرا سرود. سپس نزد شاه جهان (1069-1037 ق) تقرب یافت و از جانب او به لقب ملک الشعرا یی نایل آمد.
مدتی به همراه شاه جهان به کشمیر رفت و همچنان شاعر برگزیده ی شاه و ستایشگر او بود. کلیم با استادانی از قبیل صائب تبریزی، صیدی، محمدهاشم سنجر برادر میرزا معصوم، میرزا ابراهیم ادهم، ملا علیرضا تجلی، ملک قمی و چند تن دیگر معاصر و با بعضی معاشر بود.
مهارت کلیم در شعر بیشتر در غزل سرایی است. وی در ارسال المثل یا آوردن مصراع ها و بیت هایی که حکم مثل داشته باشد بسیار توانا بود. او در کشمیر درگذشت و در کنار قبر محمدقلی سلیم به خاک سپرده شد. از آثارش: دیوان شعر در حدود بیست و چهار هزار بیت، شامل مثنویات: «ظفرنامه ی شاه جهانی» یا «شاه جهان نامه» یا «پادشاه نامه» یا «شهنشاه نامه» در فتوحات شاه جهان، «در تعریف کشمیر»، «در تعریف اسب و بیماری او»، «تعریف اکبرآباد و باغ جهان آرا» و غزلیات و قصایدو غیره.


کلمات دیگر: