[ویکی فقه] رضا خان در سال ۱۳۰۰دست به اصلاحاتی زد که از آن جمله ایجاد یک ارتش منظم بود او در این تغییرات نوعی وحدت در قوای نظامی ایجاد نمود.
رضاخان پس از آنکه در سال ۱۳۰۰ تا حدی موفق به اجرای نیات خود گردید و یک آرامش ظاهری در ایران بوجود آورد، برای آغاز اصلاحات مورد نظر خود و انگلیس و دفع غائله های داخلی و خارجی قبل از هر چیز فکر ایجاد یک ارتش منظم با تجهیز و ساز و برگ و اسلحه های جدید در مخیله او خطور یافت؛ لذا همت خود را مصروف این کار کرد و با یک روش سنجیده سازمانی نو برای ارتش و واحدهای آن بنا نهاد. القاب و درجاتی از قبیل امیر نویانی و سردار کلی و سرداری و امیر تومانی و میر پنجی و غیر آنها را از میان برد و نوعی وحدت در قوای نظامی و ژاندارمری و نظمیه بوجود آورد. لباس متحدالشکل برای قوای نظامی تعیین کرد و مهمتر آنکه ارتش ایران را از فرماندهی و نفوذ صاحب منصبان روسی و اتریشی و سوئدی رهایی بخشیدند، و همه آنان را از خدمت در ارتش ایران معاف فرموده و به کشورهای خود روانه کرد. افسرانی که تا این تاریخ، حاضر به تبعیت و همزیستی افسران قزاق نبودند، تحت تاثیر نطق سردار سپه قرار گرفتند و در چهاردهم دی ماه ۱۳۰۰ش به موجب ماده ۱۳ دستور ۳۰۴ ژاندارمری، این سازمان مهم که تا اندازه ای هم محبوبیت ملی داشت، به قزاق خانه ملحق و طبق فرمان عمومی ارتش، تمام اسامی ژاندارم به سرباز تبدیل و لباس ها یک شکل شدند. افراد ارتش جدید را کماکان سربازان بنیچه محلی تشکیل می دادند، یا به طور داوطلب از بین جوانان کشور استخدام می شدند. این سازمان درهم ریخته که به منظور بنیان یک واحد متحدالشکل نظامی بوجود آمده بود، شالوده ارتش نوین ایران را تشکیل می داد. دست وزارت کشور و حکام محلی از مداخله در امور آن کوتاه شد و پادشاه و نخست وزیران وقت، به تبعیت از افکار عمومی، برای یکی شدن سازمان های مختلف نظامی، تحریک شدند.
هسته ارتش نوین
از سال ۱۳۰۰ که هسته اصلی سازمان نظامی ایران بدست توانای سردار سپه وزیر جنگ بنیان گذاری و با درهم آمیختن عناصر قوای بریگارد قزاق و بریگارد مرکزی و همچنین ژاندارمری، وزارت جنگ تشکیل شد، وضع نظامی ایران بکلی زیر و رو شد و طرح تازه ای جانشین وضع درهم و پر هرج و مرج سابق گردید. در این زمان تعداد قوای ایران ۲۲۸۰۰ تن و به شرح نوشته در زیر بود:دیزیون قزاق ۷۰۰۰ نفر، ژاندارمری ۱۳۰۰۰۰ نفر، بریگارد مرکزی ۱۸۰۰ نفر، واحدهای تابع وزارت جنگ ۲۰۰۰ نفر و بالاخره همین قسمت ها بود که هسته اصلی ارتش نوین را تشکیل دادند. در سال ۱۳۰۱ ارکان کل حرب قشون به تدریج سازمان یافت و در اواخر سال شکل ثابتی به خود گرفت. با این حال، وزیر جنگ در رابطه با کار این سازمان به لحاظ موجود نبودن افسران ستادی آموزش دیده، با مشکلات متعددی مواجه بود. همانطور که گفته شد دو وزیر مجموعۀ این سازمان یعنی ارکان حرب و شورای عالی قشون با حکم قشونی نمرۀ ۵ مورخ ۱۴ دی ۱۳۰۰ ایجاد شد و سرتیپ جهانبانی و سرهنگ شیبانی به ترتیب ریاست ارکان حرب و معاونت آن را بر عهده گرفتند. جهانبانی شروع به انتخاب اعضای ارکان کرد. در پاییز سال ۱۳۰۱، ارکان حرب کل قشون متشکل از دایره های عملیات، تنظیمات، صحیّه (بهداری)، دامپزشکی، استخبارات و مباشرت بوجود آمد.
تشکیل پنج لشکر
رضاخان برای اینکه پراکنده قزاق، ژاندارم و سایر سازمان های نظامی محلی که در مناطق مختلف متمرکز بودند و خیلی سریع جمع آوری و منظم شوند؛ لذا در تاریخ چهاردهم دی ۱۳۰۰ش، به موجب حکم عمومی شماره یک، ارتش ایران را به پنج منطقه لشکری یعنی تهران، تبریز، اصفهان، مشهد و همدان تقسیم کرد که عبارتند از: لشکر یکم، مرکز ـ زیر نظر مستقیم سردار سپه، وزیر جنگ و به فرماندهی سرتیپ مرتضی یزدان پناه، عناصر نظامی تشکیل دهنده عبارت بودند از: ۱ ـ نیروی قزاق، شامل: هنگ پیاده تهران، بریگارد سوار، باطلیون تیرانداز عراق و واحد توپخانه ۲ ـ نیروی ژاندارم، شامل: هنگ یکم یوسف آباد، هنگ دوم باغ شاه، گردان مستقل شهری ـ مامور مالیه ۳ ـ نیروی سرباز، شامل: بریگارد مرکز، بریگارد فوق العاده و سایر قسمت ها. لشکر دوم، شمال غرب ـ مرکز آن تبریز بود. فرمانده لشکر آن، سرلشکر اسماعیل امیرفضلی (از ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۲) و رئیس ستاد آن، سرهنگ محمدحسین خان فیروز بودند. عناصر تشکیل دهنده نیروهای نظامی عبارت بودند از: ۱ ـ بریگارد مختلط قزاق تبریز، آتریاد اردبیل. ۲ ـ رژیمان چهارم ژاندارمری تبریز. ۳ ـ باطلیون مستقل سیزده ژاندارمری زنجان. لشکر سوم غرب ـ مرکز آن همدان (در سال ۱۳۰۴ به کرمانشاه منتقل شده) بود. فرماده لشکر، سرلشکر احمد امیراحمدی (از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴) و رئیس ستاد، سرهنگ ژاندارم، عبدالرزاق افخمی بودند. عناصر تشکیل دهنده عبارت بود از: ۱ ـ آتریاد قزاقِ همدان و بروجرد ۲ ـ رژیمان یازدهم ژاندارمری کردستان ۳ ـ رژیمان دوازدهم ژاندارمری کرمانشاه ۴ ـ رژیمان هفتم ژاندارمری عراق ۵ ـ رژیمان هشتم ژاندارمری بروجرد و همدان. لشکر چهارم جنوب ـ مرکز آن اصفهان (که بعداً به شیراز منتقل شد) بود. فرمانده لشکر، سرلشکر محمود آیرم و رئیس ستاد لشکر، سرهنگ دوم ژاندارم حیدر قلی پسیان بودند. عناصر تشکیل دهنده عبارت بودند از: ۱ ـ آتریاد قزاق اصفهان ۲ ـ رژیمان ششم ژاندارمری ۳ ـ باطلیون مستقل ژاندارمری کاشان. لشکر پنجم: خراسان ـ مرکز آن مشهد بود. فرمانده لشکر، سرلشکر حسین خزاعی (از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴) و رئیس ستاد سرهنگ جهانبانی بودند. عناصر تشکیل دهنده عبارت بودند از: ۱ ـ آتریاد قزاق خراسان ۲ ـ رژیمان دهم ژاندارمری استرآباد ۳ ـ فوج سرباز قائن، توپخانه قشون بیرجند و سیستان.
کارپردازی در ارتش
...
رضاخان پس از آنکه در سال ۱۳۰۰ تا حدی موفق به اجرای نیات خود گردید و یک آرامش ظاهری در ایران بوجود آورد، برای آغاز اصلاحات مورد نظر خود و انگلیس و دفع غائله های داخلی و خارجی قبل از هر چیز فکر ایجاد یک ارتش منظم با تجهیز و ساز و برگ و اسلحه های جدید در مخیله او خطور یافت؛ لذا همت خود را مصروف این کار کرد و با یک روش سنجیده سازمانی نو برای ارتش و واحدهای آن بنا نهاد. القاب و درجاتی از قبیل امیر نویانی و سردار کلی و سرداری و امیر تومانی و میر پنجی و غیر آنها را از میان برد و نوعی وحدت در قوای نظامی و ژاندارمری و نظمیه بوجود آورد. لباس متحدالشکل برای قوای نظامی تعیین کرد و مهمتر آنکه ارتش ایران را از فرماندهی و نفوذ صاحب منصبان روسی و اتریشی و سوئدی رهایی بخشیدند، و همه آنان را از خدمت در ارتش ایران معاف فرموده و به کشورهای خود روانه کرد. افسرانی که تا این تاریخ، حاضر به تبعیت و همزیستی افسران قزاق نبودند، تحت تاثیر نطق سردار سپه قرار گرفتند و در چهاردهم دی ماه ۱۳۰۰ش به موجب ماده ۱۳ دستور ۳۰۴ ژاندارمری، این سازمان مهم که تا اندازه ای هم محبوبیت ملی داشت، به قزاق خانه ملحق و طبق فرمان عمومی ارتش، تمام اسامی ژاندارم به سرباز تبدیل و لباس ها یک شکل شدند. افراد ارتش جدید را کماکان سربازان بنیچه محلی تشکیل می دادند، یا به طور داوطلب از بین جوانان کشور استخدام می شدند. این سازمان درهم ریخته که به منظور بنیان یک واحد متحدالشکل نظامی بوجود آمده بود، شالوده ارتش نوین ایران را تشکیل می داد. دست وزارت کشور و حکام محلی از مداخله در امور آن کوتاه شد و پادشاه و نخست وزیران وقت، به تبعیت از افکار عمومی، برای یکی شدن سازمان های مختلف نظامی، تحریک شدند.
هسته ارتش نوین
از سال ۱۳۰۰ که هسته اصلی سازمان نظامی ایران بدست توانای سردار سپه وزیر جنگ بنیان گذاری و با درهم آمیختن عناصر قوای بریگارد قزاق و بریگارد مرکزی و همچنین ژاندارمری، وزارت جنگ تشکیل شد، وضع نظامی ایران بکلی زیر و رو شد و طرح تازه ای جانشین وضع درهم و پر هرج و مرج سابق گردید. در این زمان تعداد قوای ایران ۲۲۸۰۰ تن و به شرح نوشته در زیر بود:دیزیون قزاق ۷۰۰۰ نفر، ژاندارمری ۱۳۰۰۰۰ نفر، بریگارد مرکزی ۱۸۰۰ نفر، واحدهای تابع وزارت جنگ ۲۰۰۰ نفر و بالاخره همین قسمت ها بود که هسته اصلی ارتش نوین را تشکیل دادند. در سال ۱۳۰۱ ارکان کل حرب قشون به تدریج سازمان یافت و در اواخر سال شکل ثابتی به خود گرفت. با این حال، وزیر جنگ در رابطه با کار این سازمان به لحاظ موجود نبودن افسران ستادی آموزش دیده، با مشکلات متعددی مواجه بود. همانطور که گفته شد دو وزیر مجموعۀ این سازمان یعنی ارکان حرب و شورای عالی قشون با حکم قشونی نمرۀ ۵ مورخ ۱۴ دی ۱۳۰۰ ایجاد شد و سرتیپ جهانبانی و سرهنگ شیبانی به ترتیب ریاست ارکان حرب و معاونت آن را بر عهده گرفتند. جهانبانی شروع به انتخاب اعضای ارکان کرد. در پاییز سال ۱۳۰۱، ارکان حرب کل قشون متشکل از دایره های عملیات، تنظیمات، صحیّه (بهداری)، دامپزشکی، استخبارات و مباشرت بوجود آمد.
تشکیل پنج لشکر
رضاخان برای اینکه پراکنده قزاق، ژاندارم و سایر سازمان های نظامی محلی که در مناطق مختلف متمرکز بودند و خیلی سریع جمع آوری و منظم شوند؛ لذا در تاریخ چهاردهم دی ۱۳۰۰ش، به موجب حکم عمومی شماره یک، ارتش ایران را به پنج منطقه لشکری یعنی تهران، تبریز، اصفهان، مشهد و همدان تقسیم کرد که عبارتند از: لشکر یکم، مرکز ـ زیر نظر مستقیم سردار سپه، وزیر جنگ و به فرماندهی سرتیپ مرتضی یزدان پناه، عناصر نظامی تشکیل دهنده عبارت بودند از: ۱ ـ نیروی قزاق، شامل: هنگ پیاده تهران، بریگارد سوار، باطلیون تیرانداز عراق و واحد توپخانه ۲ ـ نیروی ژاندارم، شامل: هنگ یکم یوسف آباد، هنگ دوم باغ شاه، گردان مستقل شهری ـ مامور مالیه ۳ ـ نیروی سرباز، شامل: بریگارد مرکز، بریگارد فوق العاده و سایر قسمت ها. لشکر دوم، شمال غرب ـ مرکز آن تبریز بود. فرمانده لشکر آن، سرلشکر اسماعیل امیرفضلی (از ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۲) و رئیس ستاد آن، سرهنگ محمدحسین خان فیروز بودند. عناصر تشکیل دهنده نیروهای نظامی عبارت بودند از: ۱ ـ بریگارد مختلط قزاق تبریز، آتریاد اردبیل. ۲ ـ رژیمان چهارم ژاندارمری تبریز. ۳ ـ باطلیون مستقل سیزده ژاندارمری زنجان. لشکر سوم غرب ـ مرکز آن همدان (در سال ۱۳۰۴ به کرمانشاه منتقل شده) بود. فرماده لشکر، سرلشکر احمد امیراحمدی (از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴) و رئیس ستاد، سرهنگ ژاندارم، عبدالرزاق افخمی بودند. عناصر تشکیل دهنده عبارت بود از: ۱ ـ آتریاد قزاقِ همدان و بروجرد ۲ ـ رژیمان یازدهم ژاندارمری کردستان ۳ ـ رژیمان دوازدهم ژاندارمری کرمانشاه ۴ ـ رژیمان هفتم ژاندارمری عراق ۵ ـ رژیمان هشتم ژاندارمری بروجرد و همدان. لشکر چهارم جنوب ـ مرکز آن اصفهان (که بعداً به شیراز منتقل شد) بود. فرمانده لشکر، سرلشکر محمود آیرم و رئیس ستاد لشکر، سرهنگ دوم ژاندارم حیدر قلی پسیان بودند. عناصر تشکیل دهنده عبارت بودند از: ۱ ـ آتریاد قزاق اصفهان ۲ ـ رژیمان ششم ژاندارمری ۳ ـ باطلیون مستقل ژاندارمری کاشان. لشکر پنجم: خراسان ـ مرکز آن مشهد بود. فرمانده لشکر، سرلشکر حسین خزاعی (از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴) و رئیس ستاد سرهنگ جهانبانی بودند. عناصر تشکیل دهنده عبارت بودند از: ۱ ـ آتریاد قزاق خراسان ۲ ـ رژیمان دهم ژاندارمری استرآباد ۳ ـ فوج سرباز قائن، توپخانه قشون بیرجند و سیستان.
کارپردازی در ارتش
...
wikifeqh: تاسیس_ارتش_نوین