سجده به ادم

[ویکی فقه] سجده به آدم. زمانیکه خداوند حضرت آدم را آفرید، به فرشتگان دستور داد بر آدم سجده کنند، بجز ابلیس ، همه فرشتگان سجده کردند، این مطلب در چند آیه امده است، درکیفیت سجده بین مفسران آرای مختلفی وجود دارد.
فرمان سجده فرشتگان بر آدم، در آیه «و إِذ قُلنَا لِلمَلــئِکةِ اسجدُوا لاَِدمَ...» و آیات ۶۱ اسراء، ۱۱۶ طه، ۵۰ کهف، ۱۱ اعراف، ۳۰حجر، ۷۳ ص، آمده است. در این که مقصود از این سجده چه بوده و آیا به شخص آدم علیه السلام اختصاص داشته یا مربوط به همه ذرّیه او است و آیا همه ملائکه به سجده مأمور بودند، یا گروهی خاص، و زمان این سجده، چه هنگامی بوده، مفسّران آرای گوناگونی دارند.
آرای مفسران
شیخ طوسی درباره این سجده دو وجه را ذکر کرده است: وجه نخست که در روایات شیعه نیز آمده و گروهی آن را برگزیده اند، قول قتاده، عدّه ای از اهل علم و اختیار، ابن اخشید و رمانی است. در این وجه، امر به سجده برای تکریم و تعظیم شأن آدم بوده است. ملاّصدرا نیز این وجه را پذیرفته است. وجه دیگر، سخن جبایی ، بلخی و گروهی است که گفته اند: آدم برای سجده ملائکه، قبله قرار داده شده است. شیخ طوسی این وجه را نادرست می داند. فخررازی بر دو وجه پیشین، وجه سومی افزوده؛ مبنی بر این که این سجده، به معنای خضوع و فرمان برداری بوده و نه جبین بر خاک نهادن در برابر آدم. به گفته او، مسلمانان اجماع کرده اند که این سجده، سجده عبادتی نبوده. وی قول دوم را ترجیح داده است. براساس روایتی از امام رضا علیه السلام، سجده فرشتگان، پرستش خداوند از یک سو، و اکرام و احترام آدم از سوی دیگر بود؛ چرا که اهل بیت علیهم السلام، در صلب آدم بودند.
اختلاف در مسجود بودن
از ظاهر بیش تر تفاسیر برمی آید که مسجود بودن را مختص شخص آدم علیه السلام دانسته اند؛ ولی برخی سجده ملائکه را ویژه شخص آدم ندانسته و گفته اند: این سجده برای همه فرزندان آدم و حیات انسانی بوده و آدم علیه السلام از باب نمونه و به نمایندگی از طرف همه افراد انسان ، مسجود فرشتگان قرار گرفته است. برای اثبات این مطلب سه دلیل ذکر شده است:
← دلایل کسانی که سجده را مختص ادم ندانسته اند
...