رئیس علی دلواری

رئیس علی دلواری (۱۲۶۱ – ۱۲۹۴ خورشیدی/ ۱۸۸۲ – ۱۹۱۵ میلادی) مبارز قشقایی ترک تبار مشروطه خواه و رهبر قیام جنوب در تنگستان و بوشهر علیه نیروهای بریتانیا در دورهٔ جنگ جهانی اول بود.
غضنفرالسلطنه برازجانی
شیخ حسین خان چاهکوتاهی
زایر خضرخان اهرمی
خالوحسین بردخونی دشتی
ویلهلم واسموس، معاون کنسول (کنسول دوم) دولت آلمان در بوشهر که از یاران رئیس علی بود و همراه مبارزان جنوب ایران مبارزه کرد
رئیس علی دلواری در سال ۱۲۶۱ خورشیدی برابر با ۱۸۸۲ میلادی (۱۲۹۹ قمری) در روستای دلوار از توابع تنگستان متولد شد. دلوار امروزه شهری در شهرستان تنگستان از توابع استان بوشهر است. مادر رئیس علی بنام شهین اهل تنگستان و پدرش زائر محمّد از کدخدایان اهل دلوار بود که بعدها به «معین الاسلام» ملقب شد. با شروع نهضت مشروطیت، رئیس علی در حالی که ۲۴ سال بیشتر نداشت از جمله پیشگامان مشروطه خواه در جنوب ایران شد و همکاری نزدیکی با محافل انقلابی و عناصر مشروطه طلب در بوشهر، تنگستان و دشتی آغاز کرد.
دوران جوانی او همزمان با حضور گسترده استعمار انگلیس در خلیج فارس بود. وی نقشی کلیدی در قیام جنوب داشت. قیام مردم تنگستان به رهبری وی روی هم هفت سال طول کشید و در این مدت دلیران تنگستانی دو هدف عمده را دنبال می کردند، پاسداری از بوشهر، دشتستان و تنگستان به عنوان منطقه سکونت خود و جلوگیری از حرکت قوای بیگانه به درون مرزهای ایران و دفاع از استقلال وطن.
رئیس علی با همراهی دیگر مشروطه خواهان بوشهر را از حاکمیت استبداد محمدعلی شاه قاجار خارج کرد. در سال ۱۲۸۷ خورشیدی/ ۱۹۰۸ میلادی به درخواست ملاعلی تنگستانی و سید مرتضی مجتهداهرمی که مخالف استبداد محمدعلی شاه بود، بوشهر را تصرف کرد و حدود ۹ ماه شهر را در کنترل داشت.

رئیس علی دِلْواری (۱۲۹۹ـ۱۳۳۳ق)
رئیس علی دِلْواری
رهبر قیام ضد انگلیسی مردم تنگستان در جنوب ایران . پدرش زایر محمد، کدخدای روستای دلوار بود. از دوران نوجوانی در میان همسالان خود، به شجاعت، شهامت، دینداری، و انصاف، معروف بود. با آغاز جنگ جهانی اول و افزایش مداخلۀ انگلیس ها در مناطق جنوب ایران شیخ محمد حسین برازجانی علیه انگلیسی ها فتوای جهاد صادر کرد. به دنبال این فتوا رئیس علی دلواری ضابط و کدخدای دلوار (نزدیک بوشهر)، در رأس دسته هایی از نیروهای محلی قرار گرفت و به مقابله با نیروهای انگلیسی که بوشهر را تصرف کرده بودند، شتافت و ضربات شدیدی بر آن ها وارد کرد. سرانجام در محل تنگک تنگستان به شهادت رسید.

[ویکی فقه] مناسبات یکجانبه و سلطه آمیز دولت های بزرگ غربی با جامعه ایران همواره با دو رویکرد متفاوت مواجه بوده است. نخست رویکردی که به دلیل ناتوانی، ناکارآمدی و عدم اتکاء به پشتوانه قدرت ملی و مذهبی و همچنین به سبب ملاحظات سیاسی و اقتصادی گرایش به وابستگی و پذیرش مناسبات سلطه آمیز داشته است که این رویکرد همواره از سوی هیئت حاکمه اتخاذ می شد. در مقابل رویکردی وجود داشت که ریشه در هویت مذهبی و ملی ایرانیان داشت. رویکردی که دربردارنده مولفه های ضد استعماری وضد استکباری بوده و سرمنشاء بسیاری از حرکت ها و جنبش های آزادی بخش نظیر جنبش تنباکو، مشروطه، جنگل، قیام دلیران تنگستان، نهضت ملی نفت و... شده است. حال در این نوشتار برآنیم تا شهادت یکی از رهبران این جنبش ها، یعنی رئیسعلی دلواری، را با نگاهی دوباره به تاریخ کشورمان، و بررسی نقش ایشان در پیشبرد قیام ضد استعماری تنگستان، ارج نهیم.
شروع جنگ جهانی اول و حائز اهمیت بودن منطقة جنوب به لحاظ اقتصادی برای انگلیس و همچنین ضعف دولت ایران و حاکم نبودن آن بر منطقة جنوب فرصت مناسبی را برای انگلیسی ها فراهم کرد که به بهانه آشوب های جنوب و ناامن بودن جاده های تجاری جنوب، این منطقه را به جولانگاه نیروهای خود مبدل سازد. انگلیس برای بالابردن اعتبار خویش در میان روسای عرب در دو سوی خلیج فارس و حفظ منافع تجاری خود و نیز محافظت از حوزه های نفتی خوزستان که دو میلیون لیره در آن سرمایه گذاری کرده بود، نیروهای خود را به آن سمت اعزام کرد. بوشهر با توجه به مرکزیتی که نسبت به شرق و غرب خلیج داشت، به عنوان کانون جبهه تدارکاتی انگلیس در جنوب قرار گرفت. آنان در راستای حضور استعماری خویش در بوشهر، علاوه بر رواج دائمی زبان انگلیسی به اقدامات دیگری نظیر تاسیس مراکز وسیع اقتصادی و سیاسی و همچنین تاسیس پادگان نظامی بزرگی با تعدادی سرباز و افسر هندی و انگلیسی مبادرت ورزیدند. اقدامات مزبور با توجه به ذهنیت منفی ایرانیان نسبت به روس و انگلیس، نقض بی طرفی ایران در جنگ به حساب می آمد و سبب بروز واکنش و مخالفت های نیروهای ملی و مذهبی به حضور انگلیس در جنوب ایران گردید. مخالفتی که خود را در لباس های گوناگونی نشان می داد. گاه در قامت اعتراض به دستگیری سرکنسول (ویلهلم واسموس در سال ۱۲۸۷ – ۱۲۸۸ کنسول آلمان در بوشهر بود که انگلیس به بهانه اینکه ایشان سبب و بانی حرکت های ضد انگلیسی در جنوب می باشد دستگیر کردند که همین امر سبب مخالفت و اعتراض گسترده مردم به انگلیس بود و آن را اقدامی در جهت نقض بی طرفی ایران عنوان می کردند.) و تعدادی از اتباع آلمانی و گاه در لباس آشوب و شورش. در مجموع حضور استعماری انگلیس در جنوب چیزی نبود که روح آزادیخواه مردم آن خطه بتواند به راحتی در خود هضم کند و همین امر سبب ظهور ستارگانی در آسمان جنوب شد که رئیسعلی دلواری نمونه ای بارز از این ستارگان می باشد.
ولادت
رئیسعلی دلواری در سال ۱۲۶۳ ه. ش/ ۱۸۸۱ م در روستای دلوار از توابع تنگستان متولد شد.
والدین
پدرش زائیر محمد، کد خدایی دلوار را عهده دار بود که بعدها به معین الاسلام ملقب گردید. مادر رئیسعلی شهین نام داشت.
شروع مبارزات سیاسی
...