فتحعلی شاه قاجار

فتحعلی شاه قاجار (۱۱۵۱ خورشیدی در دامغان – ۱۲۱۳ خورشیدی در اصفهان) دومین شاه از دودمان قاجار که از سال ۱۱۷۶ به مدت ۳۶ سال و ۹ ماه بر ایران پادشاهی کرد.در زمان وی عهدنامه ترکمنچای و گلستان امضا گردید و بموجب آن ارمنستان، گرجستان، داغستان، جمهوری آذربایجان و نخجوان از ایران جدا شدند.
محمدعلی دولتشاه
محمد قلی میرزا ملک آرا
محمدولی میرزا
عباس میرزا
حسین علی میرزا فرمانفرما
حسنعلی میرزا
محمدتقی میرزا حسام السلطنه
فتحعلی شاه متولد شهر دامغان است، در کوچه ای که به موجب این تولد همچنان بنام کوچه مولودخانه مشهور عام می باشد. کریمخان زند پس از سرکوب شورش محمدحسن خان قاجار در شمال ایران دو پسر وی به نام های آقامحمدخان قاجار و حسینقلی خان جهانسوز را مورد لطف خویش قرار داد. وی محمدخان را با خود به شیراز برد و حکومت دامغان را نیز به برادر دیگر، حسینقلی خان جهانسوز سپرد. فتحعلی شاه فرزند حسینقلی خان جهانسوز برادر جوان تر آقامحمدخان قاجار بود. فتحعلی شاه قاجار پس از کشته شدن عمویش آقامحمدخان قاجار به پادشاهی رسید. زیرا آقامحمدخان قاجار فرزندی نداشت.
قاجاریان
عنوان

فَتحعلی شاه قاجار (۱۱۸۵ـ اصفهان ۱۲۵۰ق)
فَتحعلی شاه قاجار
دومین پادشاه (حک: ۱۲۱۲ـ۱۲۵۰ق) سلسلۀ قاجار. باباخان فرزند حسینقلی خان جهانسوز و برادرزادۀ آقامحمدخان قاجار که هنگام سلطنت آقامحمدخان قاجار، ملقب به فتحعلی شاه شد، ولیعهد و حاکم یزد، فارس و کرمان بود و پس از مرگ آقامحمدخان از شیراز به تهران آمد و بر تخت سلطنت نشست (۱۲۱۲ق). وی ابتدا مخالفان خود را سرکوب و سپس پسرش عباس میرزا (ولیعهد)، را حاکم آذربایجان کرد .پس از مدتی وزیرش، حاج ابراهیم خان کلانتر، را که در تحکیم پایه های قدرتش مؤثر بود به قتل رساند (۱۲۱۵ق) و صدارت را به میرزا شفیع مازندرانی سپرد. دوران سلطنت فتحعلی شاه با حوادث مهمی روبه رو بود که مهم ترین آن ها دو جنگ ایران و روس بود، که به شکست ایران و انعقاد عهدنامه های گلستان (۱۲۲۸ق) و ترکمانچای (۱۲۴۳ ق) انجامید و درنتیجه بخش های وسیعی از سرزمین ایران به دولت روسیه واگذار گردید. این عهدنامه ها پیامدهای ناگواری چون تحمیل کاپیتولاسیون و حذف عوارض گمرکی را از کالاهای وارداتی روسیه در پی داشت. مقارن حکومت فتحعلی شاه، رقابت های مستعمراتی میان روس و انگلیس و فرانسه، به علت موقعیت استراتژیکی ایران، شدت گرفت و به انعقاد عهدنامه های سیاسی، تجاری و نظامی با انگلستان و فرانسه منجر گردید .فتحعلی شاه سفرایی به کشورهای اروپایی فرستاد و وزارت خارجه را تأسیس کرد. فتحعلی شاه بسیار طمّاع و زراندوز بود و به عیش و عشرت علاقه زیادی داشت. وی در اصفهان درگذشت. جنازه اش را به قم منتقل و در آن جا دفن کردند. او طبع شعر داشت و ادیبان و عالمان را تکریم می کرد. ساختن گنبد مطلّای حرم حضرت معصومه (س) و مدرسۀ فیضیۀ قم از آثار اوست.

فتح علی، شاهِ قاجار (۵ سپتامبر ۱۷۷۲، دامغان – ۲۳ اکتبر ۱۸۳۴، اصفهان) فرزند حسینقلی خان جهان سوز، دومین پادشاه قاجاری ایران از ۱۷ ژوئن ۱۷۹۷ تا به هنگام درگذشتش بود.
• «گذری جانب حسرت نگری نیست تو را/ حسرت این است که بر ما گذری نیست تو را // اشک را قاصد کویش کنم ای ناله بمان/ زانکه صد بار تو رفتی اثری نیست تو را.»• «چارهٔ دیوانه زنجیرست و آن زنجیر زلف/ می کند دیوانه تر هر دم دل دیوانه را.»• «تا نخسبد سگ و ناید به سر کوی تو غیر/ پاسبانی کنم ای دوست سگ کوی تو را.»• «بار دادی غیر را در بزم و هست/ بر دل خاقان ازین غم بارها.»• «نهال عشق را باشد ثمر وصل/ ولی دستی نچیدست این ثمر را.»• «آب گو بگذر به سر این خانه را/ سیل آبادی دهد ویرانه را.»• «چون من کسی نداند قدر وصال جانان/ محمود می شناسد قدر ایاز خود را.»• «غبار مقدم تو توتیای چشم که شد/ به خواب رفته مگر دیدهٔ پرآب امشب.»• «بیهوده چه می کشی تو ناصح / زنجیر جنون گسسنی نیست.»• «خط ز یکسو و زلفت از یک سو/ روز روز سیاه کاران است.»• «شادم به همین که در کمندت/ غیر از دل من دل دگر نیست.»• «دهنت تنگ تر از دیدهٔ مور/ دل من تنگترست از دهنت// ناله را پای به کویت بازست/ گر به دامان نرسد دست منت.»• «زین طبیبان مطلب چارهٔ بیماری دل / چشم بیمار دوای دل بیمار منست.»• «ز من رمیده و از یار نیز در کارست/ مرا دلی ست که از جان و جسم بیزارست.»• «خواست بیرون کند از سینه غمت خاقان را/ دل به دامان وی آویخت که غمخانهٔ ماست.»• «نپرسد هرکه بیند قاتلم را/ که از زخم خدنگش آشکارست.»• «من آن نیم که دهم دل به دست بوالهوسی/ هرآنکه دشمن عالم شد آشنای منست.»• «چون سر و کار خدنگت با دلست/ جان به یک زخمت ندادن مشکلست.»• «عالمی در شادی و ما را غم است/ وین غم ما از برای عالم است// روزگارم زخم ها بسیار زد/ زخم تو آن زخم ها را مرهم است.»• «درد و درمان را به هم آمیختند/ درد از درمان جدا کردن خطاست.»• «راز مستان را به هشیاران مگوی/ داستان عاشقان افسانه نیست.»• «ای خوش آن خانه که ویرانهٔ توست/ خنک آن دل که در آن خانهٔ توست.»• «دل را به لب لعل تو صد عجز و نیازست/ ماییم و سر زلف تو وین رشته درازست.»• «هرجا نگرم کورم و در روی تو بینا/ در مردمک دیده به غیر از تو کسی نیست.»• «زاهدم وعدهٔ جنت دهد و حیرانم/ غیر بیت الحزن هجر تو گلزاری هست.»• «شد در سر کار تو نه تنها دل خاقان/ سر تا قدمش شوق سراپای تو دارد.»• «دل تمنای وصال رخت از ما می کرد/ بینوایی ز گدایی چه تمنا می کرد// دست ها چاک شد از عشق و ندانست کسی/ آنچه یوسف به دل زار زلیخا می کرد.»• «عشق دامنگیر او شد این مگوی/ دامن یوسف زلیخا پاره کرد// آنچه با من کرد طفل اشک من // با زلیخا کودک گهواره کرد.»• «عجب دارم ار ناقه مجنون نگردد/ چون لیلی وش من به محمل نشیند.»• «ناشاد کسی کز ستمت شاد نباشد/ آزاد دلی کز غمت آزاد نباشد// کوشی چه به تعمیر دل این خانهٔ عشق است/ آبادی اش این است که آباد نباشد.»• «دلم به مرتبه ای تنگ شد که می ترسم/ خدا نکرده غمت از دلم برون آید.»• «ای کاش آنکه بر رخ خوبان نظر کند/ دل را نداده جان دهد و مختصر کند// خضر ار رسد به کوی تو باور نمی کنم/ جان ناسپرده از سر کویت گذر کند.»• «شب مرگست و به بالین من زار آمد/ ای اجل دست نگه دار که دلدار آمد.»• «طرح ابروی تو کز روز ازل ریخته اند / بر سر و سرو کمانیست که آویخته اند.»• «نالیدن من برای آنست/کاین ناله چرا اثر ندارد.»• «عالم همه صحرای ختن گشت به یک بار/ تا زلف تو در دست نسیم سحر افتاد.»• «دل به زلف تو شد نیامد باز/ من و شب ها و فکرهای دراز//گاه در دیده ای گهی در دل/ تا چه جویی درین نشیب و فراز.»• «شینیده ام که به جان بسته یار قیمت بوس/ هزار جان به تنم نیست صدهزار افسوس.»• «نه کافرم نه مسلمان به حیرتم ز چه باشد/ که پیش شیخ و برهمن به دیر و کعبه عزیزم.»• «هرکسی خواند به نامی بر در جانانه ام/ عاقلان دیوانه و دیوانگان فرزانه ام.»• «به خیل غمزدگان نشسته حیرانم/ غمش به ملک جهان دادم و پشیمانم.»• «از بس گداختم ز غمت ناتوان شدم/ تا آنچنان که کام تو بود آنچنان شدم.»• «در بزم تو پروانه صفت سوخته بودم/زان شعلهٔ آهی که خود افروخته بودم.»• «کاشکی من در رهت چون خار دامن می شدم/ با تو ای سرو روان گلشن به گلشن می شدم.»• «از جان گذشته ایم و به جانان رسیده ایم/ از درد رسته ایم و به درمان رسیده ایم.»• «زلف را بر رخ پریشان کرده ای/ کفر را تعویذ ایمان کرده ای.»• «با غیر همراه آمدی از وصل به هجران تو/ صد بار بر دل به بود درد تو از درمان تو.»• «گویا تلخکامی من دیده ای درین/ کز حرف تلخ لعل شکربار بسته ای// بگذر طبیبش از سر بالین که بگذرد/ تا چند دل به این دل بیمار بسته ای.»• «افکند صد خدنگ و خطا شد یکی از آن / زین تیرها عجب که همان کارگر شده.»• «تو نکو گناهکاری بکشم به هرچه خواهی/که به کیش خوبرویان گنهی ست بی گناهی.»• «مگو در هجر من چون زنده ماندی/ که من خود مردم از این شرمساری// چو بر ما بگذری جانا نظر کن/ بهایی دارد آخر جان سپاری.»• «شب های غمت همدم با درد و شکیبایی/ دل با من و من با دل در گوشهٔ تنهایی// داده ام باز دل خویش به چشم مستی/ ای رفیقان شده از دست دل من دستی.»• «خاقان که ز هجر اشک گلگون می ریخت/ وز تیغ غمت ز چاک دل خون می ریخت// خونی که ذخیره داشت اندر دل خویش/ دیدم که ز چشم خویش بیرون می ریخت.»• «آن گل که قبای بر او گلرنگست/ پیوسته به تیغ ابروان در جنگست// تن نیست تنش خدای داند سیم است/ دل نیست دلش خدای داند سنگست.»• «شوخی که ز زلف ماه او هاله گرفت/ از تب گل رویش صفت لاله گرفت// من از تب شوق خال او می سوزم/ کام از لب جانفزایش تبخاله گرفت.»• «یک قطره می از حشمت دارا خوشتر/ بوی قدح از دم مسیحا خوشتر// پر کن قدحی به طرف گلشن ساقی/ کز خندهٔ گل گریهٔ مینا خوشتر.»• «از درگه تو اگر جدایی کردم/ در بندگی تو بی وفایی کردم// من خاک ره سگی که مقبول تو شد/ خاک به دهن که خودستایی کردم.»• «بازم زده آتش آتشین رخساری/ خورشید قصب پوش قبا گلناری// ناوک فکنی کمان به دستی مستی/ زیبا پسری ستمگری خونخواری.»