کلمه جو
صفحه اصلی

زید بن حارثه

دانشنامه عمومی

زید پسر حارثه غلام خدیجه همسر محمّد بود. ۳۵سال قبل از هجرت در مکه از خاندان بنی کلب به دنیا آمد. در ده سالگی محمّد او را به فرزندی گرفت و او نیز حاضر نشد نزد پدرش حارثه برگردد. زید، به همراه علی اولین مردانی بودند که به دین اسلام گروید. در سال ۶۲۲ میلادی، زید به یثرب هجرت کرد. زید با زینب دختر جحش ازدواج کرد. زید تنها صحابی محمّد است که نامش در قرآن ذکر گشته است. (فَلَمَّا قَضَى زَیْدٌ مِّنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاکَهَا / سوره احزاب : آیه ۳۷) زید در سال ۶۲۹ میلادی (سال هشتم هجرت) در جنگ موته کشته شد.مزار وی در کشور اردن قرار دارد.
اسامة بن زید
Zayd
Ruqayya
محمد دختر عمه خود - زینب دختر جحش - را همسر زید کرد.طبری در تاریخ خود می گوید که روزی محمد به دیدن زید رفت. زینب از جایش بلند می شود تا خود را بپوشاند و به محمد بگوید که زید در منزل نیست اما محمد آنجا را ترک می کند. وقتی که زید به منزل بازمی گردد، زینب قضیه را به وی می گوید. زید نزد محمد آمد و مشورت کرد، که اگر محمد اجازه دهد او می خواهد زینب را طلاق دهد، محمد او را از این کار نهی کرد و در نهی او از این عمل پافشاری کرد و این آیه نازل شد:
«(به خاطر بیاور) زمانی را که به آن کس که خداوند به او نعمت داده بود و تو نیز به او نعمت داده بودی (به فرزند خوانده ات «زید») می گفتی: «همسرت را نگاه دار و از خدا بپرهیز!» (و پیوسته این امر را تکرار می کردی)؛ و در دل چیزی را پنهان می داشتی که خداوند آن را آشکار می کند؛ و از مردم می ترسیدی در حالی که خداوند سزاوارتر است که از او بترسی! هنگامی که زید از آن زن جدا شد، ما او را به همسری تو درآوردیم تا مشکلی برای مؤمنان در ازدواج با همسران پسر خوانده هایشان -هنگامی که طلاق گیرند- نباشد؛ و فرمان خدا انجام شدنی است. (۳۷) هیچ گونه منعی بر پیامبر در آنچه خدا بر او واجب کرده نیست؛ این سنت الهی در مورد کسانی که پیش از این بوده اند نیز جاری بوده؛ و فرمان خدا روی حساب و برنامه دقیقی است! (۳۸).» (سوره احزاب، آیات ۳۷ و ۳۸)∗
و سرانجام زید همسرش را طلاق داد.این روایت را افرادی چون علامه مجلسی و محمد بن جریر طبری نقل کرده اند.برخی از علمای اسلام این واقعه را رد می کنند و ازدواج محمد با زینب را به دلیل طرد سنت جاهلی حرمت ازدواج با زن پسرخوانده، و شأن نزول این آیات ظاهراً پیرامون این رخداد می آورند.مسلمانان براساس این آیات معتقدند خداوند به محمد دستور داد تا با زینب ازدواج کند زیرا خداوند می خواست این رسم غلط جاهلیت مبنی بر اینکه یک مرد نمی تواند با زن پسرخوانده خود ازدواج کند را از میان بردارد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] زید بن حارثه پسر خوانده پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) است که پس از علی بن ابی طالب (علیه السلام) (اولین ایمان آورنده به رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم)) و حضرت خدیجه (سلام الله علیها)، ایمان آورد و با آن حضرت نماز خواند.
زید بن حارثة بن شُراحیل الکَلْبی، پدرش «حارثه» و مادرش «سعدی» نام داشت. وی در حالی که حدود هشت سال داشت برای دیدار از قبیله مادری خود به قبیله «بنی معن» رفت. در همان ایام قبیله بنی معن مورد هجوم دشمن قرار گرفت و جمعی از افراد قبیله از جمله زید به اسارت دشمن درآمدند.
زید در خانه پیامبر
حکیم بن حزام زید را که به بازار عُکاظ (از نواحی مکه) برای فروش آورده بودند، خرید و برای خدیجه آورد؛ و خدیجه (رضی الله عنها) او را به رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) و سلم بخشید. پیامبر که در آن هنگام هنوز به پیامبری مبعوث نشده بود، بیدرنگ زید را در راه خدا آزاد کرد و سپس وی را با مهر و ملاطفت در خانه خود نگه داشت. سال ها بعد زید در موسم حج عده ای از مردم قبیله خود را دید، از طریق آنان خبر سلامت خود را به پدر و مادرش رساند و گفت: به پدرم بگویید که من در اینجا نزد مهربان ترین پدرها بسر می برم. حارثه چون این بدانست خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) آمد و خواست تا فدیه دهد و پسر خود را برهاند. پس به سرای محمدامین درآمد و گفت: «ای پسر عبدالمطلب! ای بزرگزاده قریش! ما برای بردن فرزند خود، پیش تو آمده ایم. بر ما منت گذار، قیمت او را بستان و او را به ما بازگردان!»، حضرت فرمود: او را بخوانید و مختار کنید در آمدن با شما یا ماندن به نزد من.زید گفت: هیچ کس را بر محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم) اختیار نکنم! حارثه گفت: ای فرزند! بندگی را بر آزادگی اختیار می نمائی و پدر را مهجور می گذاری؟ گفت: من از آن حضرت آن دیده ام که ابداً کسی را بر آن حضرت اختیار نخواهم کرد. چون حضرت رسول (صلی الله علیه و آله وسلّم) این سخن از زید شنید او را به حجر مکه آورد و حضار را فرمود: ای جماعت! گواه باشید که زید فرزند من است، ارث از من می برد و من ارث از او می برم. چون حارثه این بدید از غم فرزند آسوده گشت و مراجعت کرد.زید در خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) بود تا هنگامی که آن حضرت مبعوث به رسالت شد، زید بدان جناب ایمان آورده و دومین مردی بود که اسلام اختیار کرد و با آن حضرت نماز خواند.
زید در شان نزول آیات
از زمانی که پیامبر اکرم زید را فرزندخوانده خود اعلام نموده بود، مردم او را زید بن محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم) می گفتند. این بود تا خداوند اسلام را آشکار نمود و این آیه مبارکه نازل شد: «ما جَعَلَ اَدْعِیآءَکُمْ اَبْنآءَکُمْ...». چون حکم برسید فی قَوْلِهِ تعالی: «اُدْعُوهُمْ لابائهِمْ» که فرزندخوانده را به اسم پدرش بخوانند، این هنگام زید بن حارثه خواندند و دیگر زید بن محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم) نگفتند. و آیه شریفه «ما کانَ محمَّدٌ اَبا اَحدٍ من رِجالِکمْ» نیز اشاره به همین مطلب است نه آن که مراد آن باشد که پدر حسن و حسین نیست؛ چه آن ها پسران رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) می باشند به حکم «اَبْنآئَنا» در آیه مباهله و غیره و زید، کُنْیَه اش ابواُسامه است به نام پسرش اُسامه و شهادتش در مؤته واقع شد در همان جائی که جعفر بن ابی طالب (علیه السّلام) شهید گشته.


کلمات دیگر: