کلمه جو
صفحه اصلی

نکوهش تکدی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تکدی در اسلام نکوهش شده ودر بعضی موارد حرام شمرده شده است.
برپایه اصلِ عزت نفس و پرهیز از آشکار کردن فقر که در اسلام مورد تأکید قرار گرفته است، در آیه ۲۷۳ بقره آن دسته از فقیرانی که با وجود فقر شدید خویشتنداری و از تکدی پرهیز می کنند، ستوده شده اند:«لِلفُقَراءِ الَّذینَ اُحصِروا فی سَبیلِ اللّهِ لایستَطیعونَ ضَربًا فِی الاَرضِ یحسَبُهُمُ الجاهِلُ اَغنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعرِفُهُم بِسِیمهُم لایسَلونَ النّاسَ اِلحافًا». این آیه درباره « اصحاب صفّه » نازل شد که زیر سایبانی در مسجد پیامبر سکونت داشتند ؛ ولی با وجود احتیاج، هیچ گاه دست نیاز به سوی کسی دراز نکردند. برخی گفته اند: از جمله «لایسَلونَ النّاسَ اِلحافًا» برمی آید که آنان بدون اصرار از دیگران درخواست کمک می کردند ؛ ولی بیش تر مفسران استفاده چنین مفهومی را از آیه نپذیرفته و گفته اند که قید «اِلحافًا» برای مذمت روش متداول تکدی و دور بودن اصحاب صفه از این روش است. تعبیر «یحسَبُهُمُ الجاهِلُ اَغنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ» در آیه نیز مؤید این دیدگاه است که آنان بی اصرار نیز به تکدی مبادرت نمی کرده اند. بر پایه روایات، خداوند از آن رو حضرت ابراهیم (علیه السلام) را به دوستی خود برگزید که وی از هیچ کس چیزی نخواست و حضرت موسی (علیه السلام) نیز به استناد آیه ۲۴ قصص در حال شدت احتیاج، دست نیاز به سوی خداوند دراز کرد نه مردم :«رَبِّ اِنّی لِما اَنزَلتَ اِلَیَّ مِن خَیر فَقیر».در احادیث نیز عزت نفس و پرهیز از تکدی ستوده شده و درخواست حاجت از دیگران جز در موارد ضرورت بشدت نکوهیده شده است. بر اساس برخی روایات پیامبر اکرم بیعت گروهی از مسلمانان را با این شرط پذیرفت که از دیگران چیزی درخواست نکنند. در روایات دیگر، تکدی سبب ضعیف شدن زبان، از میان رفتن شجاعت و حریت و آزادگی انسان ، باز شدن ۷۰ باب فقر و طولانی شدن محاسبه اخروی شمرده شده است؛ همچنین آیات و احادیثی که عزت را از آنِ خدا و رسول و مؤمنان دانسته و ذلت مؤمن را نکوهش کرده ، مانند آیه ۸ منافقون به گونه ای ضمنی، تکدی را ناپسند شمرده اند.


کلمات دیگر: