جهان نما

جهان نما ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
جام جم، جامی منتسب به جمشید، پادشاه اسطوره ای ایرانی
کاخ جهان نما، بخشی از مجموعهٔ فرح آباد
باغ جهان نما، باغی تاریخی در شیراز
موزه جهان نما، موزه جهان نما موزه ای است که در گوشه جنوب غربی کاخ نیاوران
قصر جهان نما، از آثار تاریخی افغانستان
کاخ صاحبقرانیه نام آغازین کاخ صاحبقرانیه از بناهای ناصرالدین شاه قاجار
برج جهان نما، ساختمانی در اصفهان
منطقه حفاظت شده جهان نما، نام منطقهٔ حفاظت شده ای در استان گلستان
جهان نما (روزنامه)، از روزنامه های استان فارس در دوران قاجاریان
جهان نما (نشریه)، از نشریات شیراز در دوران قاجار
استودیو جهان نما، دومین سینما در ایران، واقع در بندر انزلی

[ویکی فقه] جهان نُما، کتابی جغرافیایی ، به زبان ترکی ، تألیف حاجی خلیفه (کاتب چَلَبی )، مؤلف کشف الظنون است.
حاجی خلیفه انگیزه تألیف کتاب جهان نما را، به ویژه ، جنگ کرت یا اَقْریطِش (در ۱۰۵۵) ذکر کرده است . وی تألیف کتابش را در ۱۰۵۸، آغاز کرد و نامش را جهان نما گذاشت ، اما پس از مدتی دست از تألیف آن کشید. این اثر نیمه تمام را به نام متن اول جهان نما یا جهان نما ی اول می شناسند.
مطالب جهان نمای اول
در جهان نمای اول ، توصیف ممالک از غرب ربع مسکون (اندلس ) و مغرب آغاز و به اقلیم روم (ممالک عثمانی )، شبه جزیره بالکان و دشتهای مجارستان ختم شده است . برای هر سرزمین درباره نام ، موقعیت و اوضاع جغرافیایی ، مراکز اداری و شهرهای عمده ، راهها و منازل ، تأسیسات و بناها و تاریخ شهرها، اطلاعاتی آورده شده و از این شیوه کمابیش در جهان نمای دوم نیز استفاده شده است (نیز رجوع کنید به ادامه مقاله ). حاجی خلیفه ، در صفحه پایانی جهان نمای اول ، نوشته است که ممالک روم ایلی ، بوسنی و مجارستان ، از فتوحات جدید عثمانیها بودند و مطالب راجع به آنها با استفاده از کتابهای قدیم و جدید نوشته شده است ، اما درباره آناطولی ، ولایات وندیک (ونیز)، پاپا (پاپ ) و فرانسه ، که زمانی جزو روم ایلی بودند، مطلب به اختصار نوشته خواهد شد و آنگاه جزایر مجاور اقیانوس اطلس ، که اقلیم چهارم را تشکیل می دهند، معرفی خواهند شد. آخرین شهری که در جهان نمای اول به آن پرداخته شده ، هاتوان (خطوان ) در مجارستان است . همه نسخه های شناخته شده جهان نما ی اول ناقص اند و معمولاً از فصل سوم (مبحث دریاها) شروع شده اند. هامر ـ پورگشتال، قسمت روم ایلی و بوسنی را از روی نسخه وین ــ که به گمانی به خط مؤلف است ــ در ۱۲۲۷/ ۱۸۱۲ به زبان آلمانی ترجمه کرده است .
مطالب جهان نمای دوم
حاجی خلیفه در ۱۰۶۵، تألیف جهان نما ی دوم را با ساختار و مندرجاتی متفاوت با جهان نمای اول آغاز کرد، اما با مرگ وی در ۱۰۶۷، این اثر نیز ناتمام ماند.
← قسمت اول
...