تخییر

wikifeqh: تخییر اصولی بر افراد می باشد و یا به لحاظ ادلّه خاص در موارد خاص، که موضوع بحث ما در این مقاله است.
حکم عقل به مخیّر بودن مکلف میان فعل و ترک یا میان دو فعل در صورت عدم امکان احتیاط است. به بیان کامل تر؛ اصل تخییر، یکی از اصول عملی است که وظیفه عملی مکلف را هنگام شک در «مکلفٌ به» و مقدور نبودن احتیاط، تعیین کرده و به تخییر حکم می کند؛ بنابراین، در جایی که اصل تکلیف محرز بوده و امر بین ارتکاب یکی از دو محذور دائر باشد، به گونه ای که احتیاط نیز مقدور نباشد، اصل تخییر، مکلف را در ارتکاب هر یک از دو محذور، مخیر می نماید.
اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۲، ص۲۴۲.
مجرای اصل تخییر، یا یک عمل مردّدِ میان وجوب و حرمت است (که از آن به دوران امر بین محذورین (وجوب و حرمت) تعبیر می شود) مانند نماز جمعه که حکم آن مردّد میان وجوب و حرمت باشد، و یا دو عمل، مانند دو فعلی که به اجمال می دانیم یکی واجب و دیگری حرام است، امّا اینکه کدام واجب و کدام حرام است، مشخص نیست، همچون نماز ظهر روز جمعه و نماز جمعه، بنابر قول به اینکه اگر یکی واجب باشد، دیگری حرام است.
اقسام شبهه
شبهه در هر دو مورد یا حکمی است مانند مثال یاد شده و یا موضوعی مانند آنکه فردی می داند چیزی را نذر کرده است، لیکن شک دارد فعل آن را نذر کرده یا ترک آن را، یا کسی که بین دو فعل (برای مثال، یکی سفر و دیگری اطعام زید) تردید دارد، یعنی مکلّف می داند که مولا از دو فعل یاد شده، به یکی امر و از دیگری نهی کرده است، لیکن فراموش کرده است که به کدام امر و از کدام نهی کرده است.
اصطلاحات الاصول، مشکینی، علی، ص۵۰ ۵۱.
...