کارکردگرایی

wiki: علم سیطرهٔ بلامنازعی داشت. محوری ترین مفهوم در نظریهٔ کارکردگرایی واژهٔ کارکرد می باشد که به معنای نتیجه و اثری است که انطباق یا سازگاری یک ساختار معین یا اجزای آن را با شرایط لازم محیط فراهم می نماید. بنابراین، معنای کارکرد در منطق کارکردگرایی، اثر یا پیامدی است که یک پدیده در ثبات، بقاء و انسجام نظام اجتماعی دارد. به بیان دیگر کارکردگرایی هر پدیده یا نهاد اجتماعی را از نظر روابط آن با تمامی هیئت جامعه (که آن پدیده یا نهاد جزئی از آن است) مورد شناخت قرار می دهد.
اسکیدمور، ویلیام، تفکر نظری در جامعه شناسی، جمع مترجمان، تهران، نشر سفیر، ۱۳۷۲
توسلی، غلام عباس، نظریه های جامعه شناسی، نشر سمت، ۱۳۸۵
راین، آلن، فلسفه علوم اجتماعی، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۷.
ریتزر، جورج، نظریه های معاصر در جامعه شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی، ۱۳۸۰
فکوهی، ناصر، تاریخ اندیشه و نظریه های انسان شناسی، تهران، نشر نی، ۱۳۸۱
کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه، ج ۸، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۰
گولد، جولیس و ویلیام ل. کولب، فرهنگ علوم اجتماعی، جمعی از مترجمان، تهران، نشر مازیار، ۱۳۷۶
گولدنر، آلوین، بحران جامعه شناسی غرب، ترجمه فریده ممتاز، تهران، نشر علمی، ۱۳۸۳.
محسنی، منوچهر، مقدمات جامعه شناسی، نشر دوران، ۱۳۸۳
کارکردگرایی اساساً می کوشد تا هر نهادِ مشخصِ اجتماعی و فرهنگی را در قالب پیامدهایی که برای جامعه، به مثابه یک کل دارد، تبیین کند (بنابراین، کارکردگرایی بدیلی است برای تبیین های تاریخیِ ظهورِ نهادها یا جوامع گوناگون). تبیین کارکردگرایانه بر این فرض استوار است که همهٔ نهادها، در شکل مطلوب شان، در حفظ ثبات جامعه در نتیجه، بازتولید جامعه از نسلی به نسلی بعد سهیم هستند.
کارکردگرایان به طور کلی جامعه را نظامی واجد نظم و ترتیب می دانند. این دیدگاه مبتنی بر تمثیل ارگانیک بین جامعه و ارگانیسم زنده است. از این منظر جامعه یک سیستم متشکل از اعضا و اجزای بی شماری است که هر یک باید کارکردهایی خاص را برای بقای کلی سیستم و دیگر اجزا و اعضای آن انجام دهد و نظم اجتماعی پدیده ای است که کارکردهای اعضای مختلف این سیستم را به صورتی مرتب و در سلسله مراتبی خاص به هم پیوند می دهد. کارکردگرایان بر این باورند که اجزای سازنده یک جامعه، نهادهایی چون نظام اقتصادی، نظام سیاسی، نظام خانواده، مذهب و سازمان های آموزشی و پرورشی اند که بدون کارکردهای ضروری و منظم آن ها، جامعه ای وجود نخواهد داشت و نتیجهٔ فقدان یا اختلال این اجزاء، به خطر افتادن حیات و بقای کل سیستم اجتماعی است. همهٔ این نهادها (اجزای سیستم) دارای ارتباط متقابل اند و هر یک از آن ها جهت ایفای نقش مشخص خود باید اندازه، قابلیت و ساختمان مناسب داشته و به گونه ای عمل کند که با اجزای دیگر سازگار باشد. ناسازگاری اجزای سیستم اجتماعی، موجب تجزیهٔ آن و تضاد بین اجزا، باعث نابودی آن خواهد شد. ضامن اصلی سازگاری اجزای سیستم، سازواری (هم آهنگی و وفاق) در ارزش های مشترک است.
به طور کلی دیدگاه عمومی کارکردگرایی بر این استوار است که جامعه مانند یک ارگان زیستی بزرگ است که اعضا و جوارح مختلف آن هر کدام وظیفه و کار معینی انجام می دهد که در رابطه با کار و وظیفهٔ سایر اعضا و اجزا به انجام کل بدن کمک می کند و وظایف هر کدام به نوبهٔ خود ضروری و اجتناب ناپذیر است چرا که به کلیت نظام و حفظ آن کمک می کند.

wikijoo: هدف های مشترک در تعامل با یکدیگر اند. رسوم و نهادهای اجتماعی جملگی دارای کارکرد تلقی می شوند و از این لحاظ کارایی جامعه را تضمین می کنند. در این دیدگاه، انحراف و جرم صورت هایی از بیماری اجتماعی به شمار می روند. کارکردگرایان جامعه را ورای اعضایش، غالباً همچون ارگانیسمی زنده توصیف می کنند. اوگوست کُنت، امیل دورکِم و تالکوت پارسونز، رویکردی کارکردگرایانه داشته اند.

---

wikifeqh: حد و اندازه کاربرد و کارکرد دارد.
یکی از مسائل جدید کلامی که به عنوان روشی برای پاسخ یابی به مسئله ی انتظار بشر از دین و گستره ی شریعت به کار می رود، مسئله ی کارکردهای دین است. قبل از آن که به تبیین کارکردها، آثار و خدمات دین بپردازیم، توجه به نکات مقدماتی ذیل ضرورت دارد:
نکات مقدماتی
کارکردهای دین در کلام سنّتی و کتاب های اعتقادی متکلّمان گذشته نیز با عنوان های آثار دین، آثار ایمان، نقش دین در زندگی فردی و اجتماعی، فواید بعثت پیامبران و... به کار رفته است؛ «دیدگاه های متکلّمان سنتی اسلامی در باره ی کارکردهای دین، در کتاب انتظارات بشر از دین، اثر نگارنده ذکر شده است.»ولی از آن رو که علوم انسانی در این دو قرن اخیر، رشد و تحوّل و بالندگی پیدا نموده و به رفع بسیاری از نیازهای فردی و اجتماعی پرداخته است؛ جای این پرسش جدید باز گردید که آیا با توجه به کارکردهای علوم انسانی و اجتماعی، به ویژه روان شناسی و جامعه شناسی، کارکردی بی بدیل برای دین می ماند؟ آیا می توان نقشی برای دین در زندگی فردی و اجتماعی قائل شد؟ از این رو می توان مسئله ی کارکردهای دین را به عنوان مسئله ی جدید کلامی دانست.عنوان «کارکردهای دین»، صبغه ی جامعه شناسانه دارد؛ گرچه ما در این نوشتار، برداشتی اعم از جامعه شناختی را در نظر گرفته ایم. منظور جامعه شناسان از مفهوم کارکرد (Function) در اصطلاح کارکردگرایی (Functionalism) اثری است که پدیده های اجتماعی از خود بر جای می گذارد. کارکردگرایان معتقدند که این آثار، نتیجه و دستاورد ساخت های اجتماعی اند. «فونکسیونالسیم، کارکردها را به ساختارها نسبت می دهد؛ زیرا معتقد است که نظم و ترتیب های اجتماعی که جامعه شناسان، ساخت می دانند، دارای اثرهای به سامانی هستند که ناشی از شیوه ی خاص سازمان یافتن این ساخت هاست».
اسکید مور، ویلیام، تفکر نظری در جامعه شناسی، چاپ نشر سفید، ۱۳۷۲، ص۱۴۲.
آثار و کارکردهای پدیده های اجتماعی و یا گزاره های دینی با دقّت و بررسی به دو نوع منشعب می شود: برخی از آثار قابل رؤیت و پیش بینی اند؛ این ها را کارکردهای آشکار (Manifest Functions) می نامند؛ و دسته ای دیگر، آثاری هستند که خودکنش گران نیز از وجود آن ها بی خبر بوده و قابل پیش بینی نمی باشند؛ این ها را کارکردهای پنهان نامیده اند.
اسکید مور، ویلیام، تفکر نظری در جامعه شناسی، چاپ نشر سفید، ۱۳۷۲، ص۱۴۷.
...