کلمه جو
صفحه اصلی

منطق الطیر

فرهنگ فارسی

مثنوی یی است عرفانی اثر طبع شیخ فرید الدین عطار نیشابوری که شاهکار او بشمار میرود. تعداد ابیات آن بالغ بر ۴۶٠٠ بیت است . موضوع آن گفتگوی پرندگانست برای انتخاب پادشاهی برای خود و راهنمایی کردن هدهد آنها را به سوی سیمرغ . پرندگان هر یک به عذری متوسل میشوند. هدهد با تمثل بداستان شیخ صنعان پرندگان را در طلب سیمرغ بحرکت در می آورد و پس از طی هفت وادی دشوار که در طی آن بسیاری از مرغان از پای در می آیند از میان آن همه فقط سی مرغ بی بال و پر و رنجور باقی می مانند که به پیشگاه سیمرغ راه می یابند و در آنجا جز خود که سی مرغ هستند کسی را نمی یابند . این منظومه عالی حاکی از قدرت تخیل و ابتکار عطار است و در سراسر کتاب تمثیلات رمزها و کنایات بکار رفته چنانکه مراد از پرندگان سالکان راه حق و از سیمرغ وجود باریتعالی و از هدهد مرشد است . تعذرات پرندگان حاکی از علایق انسان بجهان است . هفت وادی اشاره بهفت مرحله ( طلب عشق معرفت استغنائ توحید حیرت فقر و فنا ) است و از اینکه سی مرغ به سیمرغ رسیدند عطار با تجنیس خواسته است وحدت را در کثرت و کثرت را در وحدت نشان دهد . این منظومه مکرر بطبع رسیده است .
( اسم ) زبان مرغان . توضیح در آیه ۱۶ سوره نحل آمده : وورث سلیمان داود وقال یا ایها الناس علمنا منطق االطیر و اوتینا من کل شئ ان هذا الهو الفضل المبین . و سلیمان وارث داود شد و گفت ای مردمان ما را زبان مرغان آموختند و ما را از هر چیزی دادند و این همان فضل و بخشش آشکار است : زخاقانی این منطق الطیر بشنو که چون او معانی سرایی نیابی . ( خاقانی )

فرهنگ عمید

۱. زبان مرغان.
۲. [مجاز] قدرت ارتباط با موجودات: منطق الطیری به صوت آموختی / صد قیاس و صد هوس افروختی (مولوی: ۱۷۱ ).

دانشنامه عمومی

منطِقُ الطَّیِّر یا مقامات الطیور منظومه ای است از عطار نیشابوری که به زبان فارسی و در قالب مثنوی در بحر رمل مسدس مقصور (محذوف) سروده شده است. کار سرودن این مثنوی در قرن ششم هجری قمری (۱۱۷۷ میلادی) پایان یافته است. ابیات این مثنوی را معمولاً بین ۴۳۰۰ تا ۴۶۰۰ بیت دانسته اند، از مثنوی های تمثیلی عرفان اسلامی به شمار می آید. مراحل و منازل در راه پوییدن و جُستن عرفان یعنی شناختن رازهای هستی در منطق الطّیر عطار هفت منزل است. او این هفت منزل را هفت وادی یا هفت شهر عشق می نامد.
بدیع الزمان فروزانفر، نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری
منطق الطیر، ناشر:انتشارات ماد، چاپ ۱۳۷۳، مقدمه
منطق الطیر، براساس نسخه پاریس، تصحیح و شرح: دکتر کاظم دزفولیان، انتشارات طلایه، تهران ۱۳۸۱.
هفت وادی به ترتیب چنین است: طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت، و فقر که سرانجام به فنا می انجامد. در داستان منطق الطّیر، گروهی از مرغان برای جستن و یافتن پادشاهشان سیمرغ، سفری را آغاز می کنند. در هر مرحله، گروهی از مرغان از راه بازمی مانند و به بهانه هایی پا پس می کشند، تا این که پس از عبور از هفت مرحله، از گروه انبوهی از پرندگان تنها «سی مرغ» باقی می مانند و با نگریستن در آینه حق درمی یابند که سیمرغ در وجود خود آن هاست. در نهایت با این خودشناسی مرغان جذب جذبه خداوند می شوند و حقیقت را در وجود خویش می یابند.
پیتر بروک از نامدار ترین کارگردانان تئاتر جهان، در جشن هنر شیراز نمایشی بر اساس منطق الطیر عطار اجرا کرد.
منطق الطیر در عربی یعنی زبان مرغان. این تعبیر در قرآن (سورهٔ نمل، آیهٔ ۱۶) به کار رفته است. عطار در آثار خود از این کتاب با نام های مقامات طیور و منطق الطیر یاد کرده است. همچنین در پایان همین کتاب می فرماید:

دانشنامه آزاد فارسی

مَنطِقُ الطِّیْر
تابلوی هدهد به پرندگان راه سلوک می آموزد، اثر حبیب الله
(یا: مقامات طیور) سرودۀ عطار نیشابوری، منظومه ای عرفانی به فارسی. این مثنوی بر وزن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن سروده شده است. در این داستان، مرغان برای یافتن پادشاهی برای خود، گردهم می آیند و به پیشنهاد هدهد، سیمرغ را به پادشاهی برمی گزینند. مرغان برای رسیدن به سیمرغ به راه می افتند، اما در میانۀ راه بسیاری از آنان جان می بازند و برخی از سفر بازمی مانند، تا این که فقط سی مرغ می مانند که در واقع، همان سیمرغ آرمانی است و در آن جا درمی یابند که طالب و مطلوب یکی است. عطار در این منظومه به ۷ مرحلۀ عرفان (طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت، فنا) اشاره می کند. منطق الطیر معروف ترین منظومۀ عرفانی عطار است و شاعر در آن به منظومۀ رسالة الطیر غزالی نظر داشته است. این اثر نثری ساده و روان دارد. زبان آن آمیخته با آیات، احادیث، امثال، قصص و حکایات است. منطق الطیر به تصحیح ذکاء الملک فروغی (تهران، ۱۳۱۹ق)، گارسن دوتاسی (پاریس، ۱۸۵۷)، محمدجواد مشکور (تهران، ۱۳۳۷ق) و سید صادق گوهرین (تهران، ۱۳۴۲ش) به چاپ رسیده و به عربی، اردو، ترکی، انگلیسی، فرانسوی و سوئدی نیز ترجمه شده است.

نقل قول ها

منطِقُ الطِّیر یا مقامات الطیور منظومه ای است از عطار نیشابوری که به زبان فارسی و در قالب مثنوی در بحر رمل مسدس مقصور (محذوف) سروده شده است. کار سرودن این مثنوی در قرن ششم هجری قمری (۱۱۷۷ میلادی) پایان یافته است.
• «تصحیح مثلاً سید صادق گوهرین از منطق الطیر همچنان هنوز بهترین تصحیح شناخته می شود... محمدجواد مشکور... منطق الطیر بسیار خوب و معتبری چاپ کرد.. البته خیلی ها، ازجمله دکتر شفیعی کدکنی هم روی منطق الطیر کار کرده اند... من الان در کتابخانه ام، بیش از هشت شرح منطق الطیر دارم که متعلق به افراد مختلف اعم از نامدار و گمنام اند. روی آثار دیگر عطار مانند الهی نامه، اسرارنامه و مصیبت نامه کار هم شده... اما کارهایی که روی منطق الطیر شده، یک دهم آن روی دیگر آثار عطار نشده است.»، ۱۳۹۲ -> منوچهر دانش پژوه

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] مثنوی منطق الطیر یا مقامات طیور تالیف شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری در پایان قرن ششم و آغاز قرن هفتم هجری قمری است . این مثنوی از منابع عرفان اسلامی است .
کتاب با مدح خداوند , پیامبر اکرم (ص) و خلفای راشدین آغاز شده است . سپس چند حکایت برای متعصبین نقل کرده است .
پس از این سرآغاز، داستان اصلی منطق الطیر آغاز شده است . عطار نیشابوری همراه با داستان اصلی , حکایات عرفانی نیز نقل کرده است . هدهد رهبر , به همراه پرندگان به سمت قاف برای دیدار سیمرغ پرواز می کند. و هفت وادی را طی می کند . در پایان هفت وادی , سی مرغ به مقصد می رسند . و در آنجاست که پرنده ی سیمرغ را نمی یابند . و پرنده ی سیمرغ قله ی قاف , وجود عرفانی همان سی مرغ است .
شرح استاد شفیعی کدکنی از شروح مهم بر مثنوی منطق الطیر است

پیشنهاد کاربران

در پارسی" کرویز پرندگان "

" منطق الطیر " یعنی: لاژیکLogic و رابطه ی منطقی و رابطه ی علت و معلولی
سریان وجود یا همان سریان جان. شاعران ما نظیر عطار و مولوی ره به افسانه زده اند. افسانه های زروانی و . . .
سلیمان و داوود آگاهی نسبت به زبان هدهد و کلاغ و لک لک و جغد و . . داشتند و این مزیتی بزرگ بوده است واقعا ؟
ایشان خلیفه الله بودند در روی زمین. این بدین معناست است که نه تنها آگاهی و اطلاع داشتند از مبدا امر الهی و آگاهی از قابلیت ردیابی Traceability سریان این امر در بین واسطه ها و شفیعان - همانند بازی دومینو - تا در نهایت امر خدا به هدف اصلی اصابت کند ، بلکه حتی خودشان منبع صدور امر هم بوده اند. خلیفه و جانشین خدا بر روی زمین بدین معنا است که منبع صدور امر باشید. معنای طیر صرفا مرغ پرنده نیست ، پرنده بودن یکی از فانکشن ها یا عملکردهای برخی مرغان است. سلیمان زبان مورچه هم میدانست، البته چون آن مورچه مونث بود و با فعل قالت سخن گفته است در قرآن، مشخص میشود که ملکه بوده و ملکه مورچه ها بال دارد. منطق الطیر علمی است که آن شخصی دارد که موسی همراهش میشود. و سر از کارهایش در نمی آورد و آنها را باطل می بیند. سوراخ کردن کشتی، کشتن بچه، انجام کار بی مزد.
منطق الطیر دانش یعقوب است در استشمام بوی پیراهن یوسف از فاصله هزاران کیلومتر دورتر. منطق الطیر آگاهی از سنت های لا تحویل و لا تبدیل خداوندست. منطق الطیر شناخت آیات خداست که متوسمین و اولی النهی و اولوالباب دارند. منطق الطیر یافتن چرایی حمله مغول به ایران است از خرابه های بجامانده از شادی کاخ در خراسان و نیشابور !!



کلمات دیگر: