محمد بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی حلی عجلی فقیه و محدث شیعی ملقب به فخرالدین و کنیه ابوعبدالله و مشهور به ابن ادریس حلی در سال ۵۴۳ در حله به دنیا آمد. نسبش از طرف مادر، به سه واسطه به شیخ طوسی می رسد. مادرش، دختر شیخ طوسی است. وی به دلیل استفاده فراوان از دلایل عقلی در استنباط احکام مذهبی و فتاوای شاذ و خلاف مشهور فراوان خود مشهور است.
ابوالمکارم حمزة بن علی بن زهره حسینی
محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی
عبدالله بن جعفر دوریستی
شیخ ابوعلی طوسی
عمادالدین محمد بن القاسم طبری
حسین بن هبةالله بن رطبه سوراوی
شیخ عربی بن مسافر عبادی حلی
الیاس بن ابراهیم حائری
راشد بن ابراهیم بحرانی
سید عزالدین شرف شاه بن محمد افطسی
ابوالحسن علی بن ابراهیم علوی
سید نظام الشرف ابن عریضی
شجاعت علمی ابن ادریس در شکستن سنت تقلید از آرای شیخ طوسی، تحرک بخشیدن به فقه امامیه و خارج کردن آن از رکود و جمود و تشویق ابتکار و اندیشه آزاد، بیان گر ارزش اوست. تا یکصد سال پس از درگذشت شیخ طوسی، همه دانشمندان شیعه امامیه از فتاوای او پیروی کرده و چه بسا اظهار نظر در قبال فتاوای او را اهانت بدو تلقی می کردند. در چنین وضعی، ابن ادریس پا را از دایره تقلید بیرون نهاد و به احیای اجتهاد و اظهار نظر آزاد پرداخت. کتاب السرائر او که یکی از مهم ترین منابع فقهی شیعه است، بهترین نمودار این پدیده است. وی گاه در نقد آرای شیخ طوسی بسیار سرسختی به خرج داد و شیخ را به صورت مستقیم و غیرمستقیم به تبعیت و پیروی از شافعی متهم کرد و گاه لحنش بسیار تند می شد، اما به هر حال احترام به شیخ را فرو نمی نهاد و با عبارتی چون «الشیخ السعید الصدوق …» از او یاد می کرد.
ابن ادریس به خبر واحد عمل نمی کرد و خبر متواتر را ملاک عمل می دانست. علمایی همچون سید مرتضی و ابن زهره هم به خبر واحد عمل نمی کردند. تعداد زیادی از فقیهان او را به خاطر عمل نکردن به خبر واحد، مورد سرزنش قرار داده اند. «ابن ادریس حلی نخستین کسی بوده از فقهای امامیه که در حجیت اخبار کتب اربعه تردید و تشکیک روا داشته است. وی یک از مشاهیر فقهای شیعه است که به «علم اصول فقه» عمل کرده و ادله عقلیه را در فقه امامیه بکار برده و اخبار کتب اربعه را اخبار آحاد دانسته است …. ابن ادریس اخبار عامه و خاصه را خبر آحاد می دانسته و به عقیده او این گونه اخبار برای مجتهد موجب حداقل «ظن» نمی شوند؛ بنابراین عمل به موجب آن ها را جایز نمی دانسته است…. وی فتاوای فقهی خود را بر اصول عقلیه بنیاد نهاده و به همین سبب، فتاوای زیادی دارد که با آراء و فتاوای جمهور فقهای امامیه مخالفت دارد.» در دائرةالمعارف تشیع آمده است: «وی (ابن ادریس) مانند سید مرتضی و ابن زهره و ابن قبه رازی در شمار دانشمندانی است که خبر واحد را نپذیرفته و به اخبار واحد عمل نکرده اند.»
اظهارنظرهای مختلفی دربارهٔ ابن ادریس وجود دارد؛ عده ای وی را به خاطر نپذیرفتن خبر واحد و مخالفت با آرای شیخ طوسی، مورد سرزنش قرار داده اند و عده ای دیگر او را به خاطر این شهامت که اجتهاد را دوباره احیاء کرد، مورد ستایش قرار داده اند.
ابوالمکارم حمزة بن علی بن زهره حسینی
محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی
عبدالله بن جعفر دوریستی
شیخ ابوعلی طوسی
عمادالدین محمد بن القاسم طبری
حسین بن هبةالله بن رطبه سوراوی
شیخ عربی بن مسافر عبادی حلی
الیاس بن ابراهیم حائری
راشد بن ابراهیم بحرانی
سید عزالدین شرف شاه بن محمد افطسی
ابوالحسن علی بن ابراهیم علوی
سید نظام الشرف ابن عریضی
شجاعت علمی ابن ادریس در شکستن سنت تقلید از آرای شیخ طوسی، تحرک بخشیدن به فقه امامیه و خارج کردن آن از رکود و جمود و تشویق ابتکار و اندیشه آزاد، بیان گر ارزش اوست. تا یکصد سال پس از درگذشت شیخ طوسی، همه دانشمندان شیعه امامیه از فتاوای او پیروی کرده و چه بسا اظهار نظر در قبال فتاوای او را اهانت بدو تلقی می کردند. در چنین وضعی، ابن ادریس پا را از دایره تقلید بیرون نهاد و به احیای اجتهاد و اظهار نظر آزاد پرداخت. کتاب السرائر او که یکی از مهم ترین منابع فقهی شیعه است، بهترین نمودار این پدیده است. وی گاه در نقد آرای شیخ طوسی بسیار سرسختی به خرج داد و شیخ را به صورت مستقیم و غیرمستقیم به تبعیت و پیروی از شافعی متهم کرد و گاه لحنش بسیار تند می شد، اما به هر حال احترام به شیخ را فرو نمی نهاد و با عبارتی چون «الشیخ السعید الصدوق …» از او یاد می کرد.
ابن ادریس به خبر واحد عمل نمی کرد و خبر متواتر را ملاک عمل می دانست. علمایی همچون سید مرتضی و ابن زهره هم به خبر واحد عمل نمی کردند. تعداد زیادی از فقیهان او را به خاطر عمل نکردن به خبر واحد، مورد سرزنش قرار داده اند. «ابن ادریس حلی نخستین کسی بوده از فقهای امامیه که در حجیت اخبار کتب اربعه تردید و تشکیک روا داشته است. وی یک از مشاهیر فقهای شیعه است که به «علم اصول فقه» عمل کرده و ادله عقلیه را در فقه امامیه بکار برده و اخبار کتب اربعه را اخبار آحاد دانسته است …. ابن ادریس اخبار عامه و خاصه را خبر آحاد می دانسته و به عقیده او این گونه اخبار برای مجتهد موجب حداقل «ظن» نمی شوند؛ بنابراین عمل به موجب آن ها را جایز نمی دانسته است…. وی فتاوای فقهی خود را بر اصول عقلیه بنیاد نهاده و به همین سبب، فتاوای زیادی دارد که با آراء و فتاوای جمهور فقهای امامیه مخالفت دارد.» در دائرةالمعارف تشیع آمده است: «وی (ابن ادریس) مانند سید مرتضی و ابن زهره و ابن قبه رازی در شمار دانشمندانی است که خبر واحد را نپذیرفته و به اخبار واحد عمل نکرده اند.»
اظهارنظرهای مختلفی دربارهٔ ابن ادریس وجود دارد؛ عده ای وی را به خاطر نپذیرفتن خبر واحد و مخالفت با آرای شیخ طوسی، مورد سرزنش قرار داده اند و عده ای دیگر او را به خاطر این شهامت که اجتهاد را دوباره احیاء کرد، مورد ستایش قرار داده اند.
wiki: ابن ادریس حلی