مترادف جذام : آکله، ابرص، خوره
برابر پارسی : خوره
جذام
مترادف جذام : آکله، ابرص، خوره
برابر پارسی : خوره
فارسی به انگلیسی
black leprosy
فارسی به عربی
مرض الجذام
مترادف و متضاد
خوره، جذام، مرض جذام
خوره، جذام، بیماری هنسن
فرهنگ فارسی
( اسم ) بیماریی عفونی و مزمن که سیرش بسیار بطئ و با زخمهای حاد تحلیل برند. انساج همراه استو آن مخصوص انسان است و سرایتش مستقیم است آکله خوره .
قبیله ای است از معد در کوههای حسمی قبیله ایست از یمن .
قبیله ای است از معد در کوههای حسمی قبیله ایست از یمن .
فرهنگ معین
(جُ ) [ ع . ] (اِ. ) خوره ، آکله ، نوعی بیماری عفونی و مزمن که ایجاد زخم و جراحت کرده و در بعضی اعضای بدن با ایجاد بی حسی ، موجب فساد آن عضو می شود.
لغت نامه دهخدا
جذام . [ ج َ ] (اِخ ) نام یکی از فرزندان سبا که پدربزرگ قبیله ای از قبائل دهگانه ٔ عرب است . (از الانساب سمعانی ).مؤلف مجمل التواریخ و القصص آرد: چنین یافتم که [ چون ] یمانیان بسیار گشتند عبدالشمس بن یشحب بن یعرب بن قحطان را برخود پادشاه کردند و او را سبا لقب کردندکه بسیاری برده و سبی آورد از بقیت عادیان و دیگر جایها چنانک گفته شود، و این سبا در عهد اسماعیل پیغمبر بود علیه السلام جد پیغامبر ما صلوات اﷲ علیه ، او را ده پسر بود که قبیله های یمن بدیشان بازخوانند و نام ایشان : حمیر، الازد، کنده ، مذحج ، انمار، بجیله ، خثعم ، غسان ، جذام ، لخم و بزرگترین همه حمیر بوده است ، ونسبت بیشترین اعراب بدین فرزندان کشد. (از مجمل التواریخ و القصص چ ملک الشعراء بهار ص 150). لقب شخصی است که نام او را چنین ذکر کرده اند: عمروبن عدی بن حارث از طایفه ٔ کهلان . وی جدی جاهلی است که منسوب به او را جذامی گویند. (از الاعلام زرکلی چ جدید ج 2 ص 105).
جذام . [ ج ُ ](اِخ ) روح بن زنباع مشهور به شیخ جذام . از خطباء بزرگ عرب در عصر اموی است . (از عقدالفرید ج 4 ص 139). ابن عبد ربه آرد: پس از درگذشت معاویةبن یزید مردم شام و مصر با ابن زبیر بیعت کردند و ابن زبیر ضحاک بن قیس فهری را والی شام کرد و بزرگان بنی امیه و اشراف اهل شام از جمله روح بن زنباع بزرگ طائفه ٔ جذام از این انتصاب برآشفتند و گرد هم جمع شدند و گفتند تاکنون حکومت بدست مردم شام بود و از این پس بحجازیها منتقل خواهد شد و برآن شدند که از میان خود کسی را بخلافت برگزینند و پس از آزمایشهایی که از چند تن در این خصوص بعمل آوردند عاقبت بر مروان حکم اتفاق کردند و او را بخلافت برگزیدند و بیش از همه جذام مذکور با طائفه خود در این کار کوشش کرد. (از عقدالفرید ج 5 ص 157).
جذام. [ ج ُ ] ( ع اِ ) علتی است. ( مهذب الاسماء ). بیماری است از فساد خون که بدن را میگدازد. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). خوره. ( نصاب الصبیان ). خوره که بیماری بیستگی باشد و بپارسی لوری ومیسی گویند. ( ناظم الاطباء ). بیماری است که بهم میرسد از پراکندگی خلط سوداء در همه بدن و اعضاء، پس تباه میکند مزاج اندامها و هیئت آنها را و این بسا که منتهی شده است بخورده شدن اعضاها و اندامها از زخم شدن آنها. ( شرح قاموس ) ( از منتهی الارب ). داء الاسد. ( ذخیره خوارزمشاهی ). جذام مشتق از جذم به معنی قطع است. و آن بیماری بدی است که از انتشار مره سودا در بدن پدید می آید و مزاج اعضاء را تباه می کند و هیئت اعضا را دگرگون می سازد. و بسا شود که در آخر کار اتصالات اعضاء را از یکدیگر جدا و متفرق میکند. قرشی گوید:چون سودا در تمامی بدن منتشر شود و به عفونت منجر گردد، ایجاب تب ربع کند و اگر بپوست بدن عارض شود ایجاب یرقان اسود کند. و اگر بحالت تراکم درآید منجر به جذام شود. ( کشاف اصطلاحات الفنون ). دکتر غلامعلی بینش ور آرد: جذام بیماریی است عفونی ، مزمن که سیر آن بسیار بطی و با پوسه های حاد میباشد. میکرب مخصوص آن نخستین بار بوسیله «هانسن » در 1870 م. کشف و شرح داده شد. این باسیل در تمام آسیب های جذامی خواه پوستی باشد یا عصبی وجود دارد. جذام از بیماریهای واگیر است و در ایران ششصد سال قبل از مسیح وجود داشته و اکنون هم فراوان دیده میشود.
دوره کمون : تعیین آن بسیار مشکل است و ده پانزده سال و حتی بیش از این ممکن است طول بکشد و رویهمرفته میتوان گفت بسیار طولانی است.
علائم : مرحله هجوم جذام بدومین مرحله سیفلیس یابمرحله شروع بعضی از بیماریهای سل شبیه است. و پیش از علائم پوستی علامتهای عمومی آن از قبیل کم خونی ، ضعف جسمی و روانی بروز میکند. و میل زیاد بخواب ، سردرد، سرگیجه و دردهای مفصلی در بیمار مشاهده میشود. و اختلالات گوارشی ( بی اشتهایی ، امتلاء، بار داشتن زبان بطور دائم و اسهالهای موقتی ) و اغلب تبهای نامنظم و کم و بیش سخت و توأم با لرزهای شدید در بیمار پدید می آید، و همچنین اختلالات حسی مانند نورالژی دست ها و پاها، خارش ، حساسیت زیاد با بی حسی در بیمار دیده می شود. علامت مهم آن زکام سمج با رعاف مکرر یعنی زکام جذامی میباشد. گاهی نیز بثوراتی دیده میشود که ابتدا بصورت لکه های قرمزرنگی می باشند و سپس تیره رنگ میشوند این لکه ها سفت میگردند [ و بنام ] اسکلردرمی جذامی [ نامیده شده ] و علامت شروع بیماری میباشد.
دوره کمون : تعیین آن بسیار مشکل است و ده پانزده سال و حتی بیش از این ممکن است طول بکشد و رویهمرفته میتوان گفت بسیار طولانی است.
علائم : مرحله هجوم جذام بدومین مرحله سیفلیس یابمرحله شروع بعضی از بیماریهای سل شبیه است. و پیش از علائم پوستی علامتهای عمومی آن از قبیل کم خونی ، ضعف جسمی و روانی بروز میکند. و میل زیاد بخواب ، سردرد، سرگیجه و دردهای مفصلی در بیمار مشاهده میشود. و اختلالات گوارشی ( بی اشتهایی ، امتلاء، بار داشتن زبان بطور دائم و اسهالهای موقتی ) و اغلب تبهای نامنظم و کم و بیش سخت و توأم با لرزهای شدید در بیمار پدید می آید، و همچنین اختلالات حسی مانند نورالژی دست ها و پاها، خارش ، حساسیت زیاد با بی حسی در بیمار دیده می شود. علامت مهم آن زکام سمج با رعاف مکرر یعنی زکام جذامی میباشد. گاهی نیز بثوراتی دیده میشود که ابتدا بصورت لکه های قرمزرنگی می باشند و سپس تیره رنگ میشوند این لکه ها سفت میگردند [ و بنام ] اسکلردرمی جذامی [ نامیده شده ] و علامت شروع بیماری میباشد.
جذام . [ ج ُ ] (اِخ ) قبیله ای است از معد در کوههای حسمی . (منتهی الارب ). قبیله ای است از یمن . (لباب الانساب ). مؤلف صبح الاعشی آرد: جذام طائفه هشتم از قبیله ٔ بنی کهلان است . آنان بنا بگفته ٔ ابوعبید بنوجذام بن عدی بن حارث بن مرةبن اددبن زیدبن یشجب بن عریب بن زیدبن کهلان اند ولی صاحب حماة در تاریخ خود آنان را از فرزندان عمروبن سباء یاد کرده است . جوهری گوید:علماء انساب مضر آنان را از طائفه ٔ مضر یعنی از طائفه ٔ عدنانیه میدانند و گویند آنان بیمن رفتند و در آنجا سکونت گزیدند و گمان رفت که اهل یمن اند و برای اثبات این مطلب بگفته ٔ کمیت درباره ٔ انتقال آنان بیمن و انتساب به اهل یمن استشهاد کرده است :
نعاءِ جذاماًغیرموت ولاقتل
ولکن فراقاً للدعائم ولأصل
و حمدانی نیز به ابیات زیر که از جنادةبن خشرم جذامی است بر این معنی استشهاد کرده است :
و ماقحطان لی بأب و ام ّ
و لاتصطادنی شبه الضلال
و لیس الیهم نسبی ولکن
معدیاً وجدت أبی وخالی .
و باز حمدانی گوید، گویند آنان از اولاد اعصربن مدین بن ابراهیم (ع ) اند و بر این قول بروایت محمدبن سائب که گوید، وفد جذام بر رسول اکرم (ص ) وارد شدند و حضرت به آنان فرمود، آفرین بر طایفه ٔ شعیب و دامادهای موسی ، استشهاد شده است . صاحب حماة گوید،اشراف و بزرگانی در میان آنان وجود داشته است . حمدانی گوید، و او اول کسی است از همراهان عمروبن عاص درفتح مصر که در آنجا سکونت کرد، در مصر ولایتهائی به وی به اقطاع و تیول داده شد که قسمتی از آنها تا کنون بدست فرزندان آنها است . جذام را دو پسر بنام «هماحِشم » و «حَرام » بود که طائفه ٔ بنوعتیب بن اسلم بن مالک بن شنوئةبن تدیل بن حشم بن جذام از اولاد همین حشم اند. ابوعبید گوید، این قوم در این ایام خود را به بنی شیبان منسوب می دارند و نسبت را چنین گویند: عتیب بن عوف بن شیبان . همو گوید، حفره ٔ عتیب را ببصره به ایشان منسوب می دارند. جوهری گوید، یکی از ملوک به آنان حمله برد و مردان آنها را به اسارت گرفت ، آنان میگفتند چون فرزندان ما بزرگ شوند ما را رها میسازند و لکن همواره در اسارت بودند تا بهلاکت رسیدند و همین منشاء ضرب المثل «اودی عتیب » در عرب شد. و بیت زیر نیز در این مورد آمده است :
ترجّیها وقد وقعت بقر
کما ترجواء صاغرها عتیب .
باری هم اکنون جذام بطون فراوانی در اقطار جهان دارد و برخی از آنان در شرق مصرند و اینان از طائفه ٔ بنو زیدبن حرام بن جذام و از طائفه ٔ بنومحرمةبن زیدبن حرام بن جذام میباشند و بنوسوید و بعجه و بردعة و رفاعة و ناثل از بنوزیدبن حرام بن جذام میباشند و هلباسوید از اولاد سوید باشند وآنان بنوهلبابن سویدبن زیدبن حرام بن جذام اند که عطویون و جابریون و غتاورة و حمدان و رومان و صمران و اسود و حمیدیون از آن طائفه اند. و از حمیدیون ، اولاد راشداند و براجسة و اولاد یبرین و جراشنه و کعوک و اولاد غانم و آل حمود و الاخیوه و زرقان و اساوره و حماریون هم از بنوراشد می باشند. و نیز حراقیص و خنافیس و اولاد غالی و اولاد جوال و آل زید، همه از بنوراشد هستند. و اولاد نجیب و بنوفضیل از نجابیه اند. و بنی ولیدبن سوید از اولاد هلباسویداند که حیادرة یعنی بنوحیدرةبن یعرب بن حبیب بن ولیدبن سوید از آن طائفه اند. حمدانی گوید، اینان طایفه ٔ بزرگی باشند که بنوعمارةبن ولید از آنان هستند. و حبیون نیز از ایشانند و حبیون بنوحبةبن راشدبن ولیداند. و طریف بن بکتوت ملقب بزین الدوله از فرزندان ولیدبن سویداست . وی از بزرگان عرب است که در ایام قحطی دوازده هزارتن هر روز در مهمانخانه ٔاو غذا میخوردند و بعضی از فرزندان وی با بوق و علم امارت کردند و اولاد هوبریه و ردالیین و حلیفیین و حضینین و ربیعیین که همه از بزرگان و اشراف بشمارند، از هم سوگندان آنان هستند. و حمدانی گوید: آنان را نسبتی به قریش باشد که به عبد مناف بن قصی منتهی میشود.و این طوائف از هلبا سوید مشتق میشوند: هلبامالک ، که آنان بنی مالک بن سویداند و بنوعبید از طائفه ٔ هلبامالک اند و حسنیون از طائفه بنوعبید مذکوراند و غوارنه و بنواسیر نیز از این طایفه اند. و لبیدیون و بکریون و عقیلیون نیز از طائفه ٔ هلبامالک اند. و بنوردینی هم از این طائفه اند. و هلبابعجه و منظور وردا ناثل ازاولاد بعجه اند و مفرج بن سالم از فرزندان هلبابعجه است که معزایبک او را با بوق و علم امارت داد و پس از او پسرش حسّان جانشین او شد. و اولاد هریم و جوشن بن منظور از طائفه ٔ هلبابعجه اند که شخص اخیر در کرم و شجاعت ضرب المثل است . و از اولاد ناثل : یکی مهنابن علوان بن علی بن زبیربن حبیب بن ناثل است که مردی کریم و با سخاوت بود. در ایام زمستان مهمانانی بر او وارد شدندو هیزم نداشت که طعامی طبخ کند و برای طبخ طعام با لباسهای گرانقیمت آتشی افروخت و طعام تهیه کرد. حمدانی گوید، از جذام پنج تن سعد نام هست که با مصریها اختلاط پیدا کردند. آنان عبارتند از سعدبن ایاس بن حرام بن جذام ، سعدبن مالک بن افصی بن سعدبن ایاس بن حرام بن جذام ، که بیشتر سعدیین بدو نسبت کنند. و سعدبن مالک بن حرام بن جذام . و سعدبن سامةبن عنبس بن غطفان بن سعدبن مالک بن حرام بن جذام و عشیره های بسیاری از این طایفه اند که از آن جمله اند بنوفضل و سلاحمه و برشاس و جوشن و عدلان و فزاره . و بیشتر آنان از مشایخ بلاد و نگهبانان هستند و مزارع و مآکل بسیار دارند و فساد و تباهی آنان نیز فراوان است . شاور وزیر العاضد فاطمی از این طائفه است . علاوه بر این ابن خلکان گوید، او از طائفه سعد است که نبی اکرم (ص ) از آنها شیر خورد. و بنوشاکربن راشد و اولاد عجار از بنومحرمه اند و اینان رهبری حاجیان را از زمان سلطان صلاح الدین ببعد بعهده داشته اند. و از طوائف جذام در قسمت شرق ، طائفه ٔ عائد و بنو حرام اند. و طوائف حضینین و رداله و احامده و حمارنه که بنوحمران باشد نیز از طوائف جذام اند ... و دربلاد شام از اولاد جذام ، بنوصخر در کرک و بنومهدی در بلقاء و بنوعقبة و بنوزهیر در شوبک و بنو سعید در صرخد و حوران سکونت دارند و نیز از اولاد جذام طوائفی در سرزمین غور و گروهی در سرزمین بربرها از بلاد سودان سکونت دارند. (از صبح الاعشی ج 1 صص 331 - 334). و زرکلی آرد: بطنی است از کهلان از طائفه ٔ قحطانیه . طائفه ٔ جذامیون اولین کسانی هستند از اعراب که هنگام فتح مصر همراه عمروعاص بودند و در مصر سکونت گزیدند. ابن خلدون گوید، باقیمانده ٔ آنان در این عصر [ اواخر قرن هشتم هجری ] دو شعبه اند اول بنام «بنوعائد» که در محلی بین بلییس از اعمال مصر تا عقبه ایله [ خلیج عقبه ]تا نزدیکی کرک سکونت دارند. و دوم بنام «بنوعقبه » که در نواحی از کرک تا ازلم از بیابان حجاز سکونت دارند. یعقوبی گوید، تلبیه آنان در زمان جاهلیت بهنگام حج گزاردن ، «لبیک عن جذام ، ذوالنهی و الاحلام » بود.ابن حزم گوید، غطفان و افصی دوبطن بزرگ اند که بیت جذام در آن دو قرار دارد ولی این غطفان غیر از غطفان بن عدنان است . سرزمین جذامیون در اندلس نواحی شزونه والجزیره و تدمیر و اشبیلیه است . (از الاعلام زرکلی چ جدید ج 2 ص 105).
جذام . [ ج ُ ] (ع اِ) علتی است . (مهذب الاسماء). بیماری است از فساد خون که بدن را میگدازد. (غیاث اللغات ) (آنندراج ). خوره . (نصاب الصبیان ). خوره که بیماری بیستگی باشد و بپارسی لوری ومیسی گویند. (ناظم الاطباء). بیماری است که بهم میرسد از پراکندگی خلط سوداء در همه ٔ بدن و اعضاء، پس تباه میکند مزاج اندامها و هیئت آنها را و این بسا که منتهی شده است بخورده شدن اعضاها و اندامها از زخم شدن آنها. (شرح قاموس ) (از منتهی الارب ). داء الاسد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). جذام مشتق از جذم به معنی قطع است . و آن بیماری بدی است که از انتشار مره ٔ سودا در بدن پدید می آید و مزاج اعضاء را تباه می کند و هیئت اعضا را دگرگون می سازد. و بسا شود که در آخر کار اتصالات اعضاء را از یکدیگر جدا و متفرق میکند. قرشی گوید:چون سودا در تمامی بدن منتشر شود و به عفونت منجر گردد، ایجاب تب ربع کند و اگر بپوست بدن عارض شود ایجاب یرقان اسود کند. و اگر بحالت تراکم درآید منجر به جذام شود. (کشاف اصطلاحات الفنون ). دکتر غلامعلی بینش ور آرد: جذام بیماریی است عفونی ، مزمن که سیر آن بسیار بطی ٔ و با پوسه های حاد میباشد. میکرب مخصوص آن نخستین بار بوسیله ٔ «هانسن » در 1870 م . کشف و شرح داده شد. این باسیل در تمام آسیب های جذامی خواه پوستی باشد یا عصبی وجود دارد. جذام از بیماریهای واگیر است و در ایران ششصد سال قبل از مسیح وجود داشته و اکنون هم فراوان دیده میشود.
دوره ٔ کمون : تعیین آن بسیار مشکل است و ده پانزده سال و حتی بیش از این ممکن است طول بکشد و رویهمرفته میتوان گفت بسیار طولانی است .
علائم : مرحله ٔ هجوم جذام بدومین مرحله ٔ سیفلیس یابمرحله ٔ شروع بعضی از بیماریهای سل شبیه است . و پیش از علائم پوستی علامتهای عمومی آن از قبیل کم خونی ، ضعف جسمی و روانی بروز میکند. و میل زیاد بخواب ، سردرد، سرگیجه و دردهای مفصلی در بیمار مشاهده میشود. و اختلالات گوارشی (بی اشتهایی ، امتلاء، بار داشتن زبان بطور دائم و اسهالهای موقتی ) و اغلب تبهای نامنظم و کم و بیش سخت و توأم با لرزهای شدید در بیمار پدید می آید، و همچنین اختلالات حسی مانند نورالژی دست ها و پاها، خارش ، حساسیت زیاد با بی حسی در بیمار دیده می شود. علامت مهم آن زکام سمج با رعاف مکرر یعنی زکام جذامی میباشد. گاهی نیز بثوراتی دیده میشود که ابتدا بصورت لکه های قرمزرنگی می باشند و سپس تیره رنگ میشوند این لکه ها سفت میگردند [ و بنام ] اسکلردرمی جذامی [ نامیده شده ] و علامت شروع بیماری میباشد.
مرحله ٔ استقرار: در مرحله ٔ استقرار سه نوع بثورات لکه ها یا ماکولهای اریتماتوپیگمانتر ، حبابها و توبرکولها مشاهده میشود.لکه ها و توبرکولها بسبب باسیل هانسن ؛ ولی حبابها دراثر اختلالات ترفیک که نوریت جذامی میدهد تشکیل میشوند.
مرحله ٔ ماکولوز: بثورات هر جذامی ابتدا بشکل ماکول در می آید که آن را لپرید میگویند. آنگاه ممکن است اشکال مختلف دیگر توبرکول یا حباب را بخود بگیرند و همچنان بمانند. مشخص این لکه ها بی حسی میباشد. جذام توبرکولوز از راه توبرکولهای جذامی یا لیپرم مشخص است . این توبرکولها گاهی بر روی لکه های پیشی و گاهی بدون آنها ظاهر میشوند. توبرکولهای مزبور گرههای گرد، نیم کروی هستند که بزرگی آنها از یک دانه ٔ خشخاش تا یک فندق تغییر میکند. قوام آنها مانند کائوچو و رنگ آنها قرمز تیره میباشد. خواص عمده ٔ آنها: 1 - تقریباً همیشه نسبت بحرارت و سوزن بی حس اند. 2 - از نظر بافت شناسی دسته های سلولهای جذامی پر از باسیل هانسن میباشد. این توبرکولها جدا یا بهم چسبیده ، لیپرم آن ناپ را تشکیل میدهند. توبرکولهای مزبور با پوسه ظاهر میشوند و هر پوسه توأم با تب میباشد. و هم توبرکولهای یادکرده بیشتر در چهره روی دست و ساعد و روی پاها دیده میشوند: 1- در چهره خصوصاً در پیشانی و روی ابروها است که باعث ریزش آنها بویژه در قسمت خارجی میگردد. بینی کلفت و پهن مانند بینی سیاه پوستان میشود. لبها کلفت ، برآمده ، برگشته ، سفت و نامساوی بنظر میرسند. گونه ها و چانه انفیله و گره دار است . ریش خیلی کم میشود. چهره قرمز تیره یا تیره رنگ مانند فاسیس لئونین یعنی صورت شیر باشد. گوش جذامی بدینسان مشخص است : بزرگ گره دار دارای نرمه کلفتی است که دانه هایی مانند ساچمه در آن احساس میگردد. عوارض جذام پوست سررا معمولاً فرانمیگیرد و موی سر بر عکس ریش و ابرو ومژه ها بوضع معمولی است . 2 - دست و ساعد: پس از چهره پشت دستها و ساعد و آرنج ها را بیشتر فرامیگیرد. انگشت ها شق و کلفت هستند. ناخنها خشک و بیرنگ اند و ممکن است بیفتند. 3 - پاها متورم و پوست آنها خشک میشود.گانگلیونهای کشاله ٔ ران متورم ، بی درد و به چرک نمی نشینند.
پیشرفت توبرکولها: ممکن است جذب بشوند و از بین بروند و لکه های سفیدرنگی باقی بگذارند یا رو بچرکی شدن و زخمی گردیدن بگذارند، به این طریق ممکن است در دست و پا، انگشت هااز بین بروند (جذام خورنده ) .
انانتم : این توبرکولها ممکن است روی مخاط بینی ، دهان ، سقف دهان ، حلق و حنجره ظاهر شوند. در بینی پس از اینکه لپرم ها زخمی میشوند کلوآزن مانند سیفیلیس از بین میرود. در دهان نیز تمام لپرم ها ممکن است زخمی شوند. و بیم آن میرود که تمام یا قسمتی از لوئت ووآل دوپاله یا قسمتی از آن از بین برود و تغییر شکل یابد. حنجره اغلب زود مبتلا میشودو صدا خشن است یا اصلاً بیرون نمی آید و تنگی نفس بروز میکند.
جذام چشم : پلکها مانند دیگر قسمتهای پوست ممکن است دارای لپرم با ریزش مژگانها باشند. گاهی کراتیت ، زخم کرنه وکوری هم وجود دارد.
جذام احشاء: در ثلث موارد ارکیت جذامی مشاهده میشود که ممکن است مرد را عقیم کند. پیشرفت توبرکولوز جذامی کند و مزمن است و از ده تا بیست سال و حتی بیشترطول میکشد. عاقبت بیمار بسبب کاشکسی یا بعلت عارضه ٔدیگر سل ریوی یا بیماری حاد دیگر درمیگذرد.
جذام عصبی : با بثوراتی بشکل پنفیگوس آغاز میشود و این پنفیگوس ها ممکن است زخمی شوند(جذام حبابی و زخمی ). اغلب شروع آن به جذام توبرکولوز میماند، ولی این لکه ها کم کم رنگ خود را از دست میدهند و شکل ویتیلیگو بخود میگیرند. اختلالات حسی ، بسیار واضح و قسمتهای بی رنگ و پررنگ بی حس هستند. با اینهمه گاهی قسمتهای پررنگ حس خود را نگاه می دارند و حتی ممکن است در نقاطی دیده شود که پوست آنها سالم است ولی این نقاط اغلب قبلاً پرحس بوده اند. چنانکه بیمار با جزئی تماس اظهار درد میکند. این مرحله را مرحله ٔ پرحسی نوریت جذامی گویند. بعداً تخفیف مییابد و بی حسی ظاهر میشود چنانکه ممکن است در بعضی از نقاط هم پرحسی و هم بی حسی مشاهده شود و بتدریج بی حسی بقدری شدت می یابد که بیمار ممکن است خود را زخمی کند یا بسوزاند بی آنکه حس کند. این نشانه یک دژنرسانس عصب مبتلا شده میباشد. در مرحله ٔ استقرار جذام عصبی بعلت بی حسی ، از تورم بعضی از اعصاب ، اختلافات ترفیک پوست ، عضلات و اسکلت مشخص است . بی حسی جذامی که دارای ارزش تشخیص بزرگی میباشد تقریباً همیشه تقارن دارد و خصوصاً در دست و پا موضع میگیرد و در پاها قدیمی تر و شدیدتر میباشد. هرقدر از سطح بسوی عمق و از انگشتها بسوی تنه برویم بی حسی کمتر میشود.میان قسمت بی حس و باحس یک ناحیه ٔ متوسط به اندازه ٔ 10 تا 15 سانتی متر واقع است . در ابتدا بی حسی عدم تطابق دارد یعنی نخست حرارت و آنگاه درد احساس نمیشودو در پایان حس لامسه کار نمیکند چنانکه در مراحل پیش رفته تقریباً همه از بین میروند. تورم بعضی از اعصاب ، عصب کویتال ضخیم میشود و اغلب بشکل تسبیح درمی آید.
اختلالات بیحسی و ازومور و ترشحی : در قسمتهائی که بی حسی وجود دارد پوست اتروفی پیدا میکند، نازک میشود و چروک میخورد و رنگ آن تیره میباشد و خشک است و عرق نمیکند. پوبیس و زیر بغل دارای مو نیست . در دست و پاها سیانوز وجود دارد ناخنها خرابند و زود میشکنند و حتی میافتند. مال پرفران در پاها و حتی دستها زیاد دیده میشود، پس از یک زخم یا یک سوختگی پدید می آید. عضلات چهره و دست و پاها، اتروفی پیدا میکنند در چهره عضلات می میک در دست امینانس تنار و هیپوتنار لاغر میگردد، گریف کوبیتال پیدا میشود. آسیب های استخوانها و مفاصل ، منجر بسقوط یک انگشت و حتی یک دست یا یک پا میشوند (جذام خورنده ) . پیشرفت جذام عصبی ، نیز بسوی کاشکسی و مرگ است .و مدت آن بسیار طولانی است و از 5 تا 10 و 15 و حتی 20 سال طول میکشد. (شکل مخلوط یا کامل )، بیشتر اشکال مجزا دیده میشوند.
پیش بینی : پیش بینی جذام اغلب بسیار سخت است . بیمار را پس از رنجها و دردهای فراوان و طولانی که بیست سال بطول می انجامد و به از بین بردن انگشتهای دست و پاهای او منجر میشود می کشد. باهمه ٔ اینها گاهی از اوقات دوره های بهبود و توقف بسیار طولانی مشاهده میشود که گمان میرود بیمار معالجه شده است .
باسیل جذام : باسیل جذام دارای باتنه ای است که دو سرش گرد است و تقریباً تمام خواص باسیل کخ را دارد. اسیدو - الکلو مقاوم میباشد. بی حرکت و با روش ذیل رنگ میشود. بندرت باسیل جذام تنها دیده میشود بلکه اغلب بحد وفور و مجتمع مانند بسته ٔ سیگاری است که در داخل یک سلول مونونوکلئر قرار داشته باشد.و آن را گلوبی یا سلول جذامی مینامند. باسیل جذام را چند سال است توانسته اندکشت بدهند، قابل تلقیح بحیوانات نیست بجز وجود انسان . معلوم نیست باسیل جذام در طبیعت در کجا زندگی میکند حتی در قبرستان جذامی ها هم آن را نیافته اند. در مواقع پوسه ها باسیلمی توأم با پلی نوکلئوز وجود دارد. پس از گریزلنفوسیتوز موقتی و سپس ائوزینوفیلی دائمی ، گاهی بسیار شدید، بیشتراز 30 در 100 یافت میشود.
جاگیری باسیل : باسیل جذام در تمام احشاء خصوصاً در آسیب های پوستی و مخاطی میتواند موضع بگیرد. در مراحل پیشرفته در کبد، طحال ، بیضه ها، گانگلیونها و در آسیب پی های اطرافی دیده میشود. در آسیب های مخاط بینی تقریباً همیشه بنظر میرسد.
تشخیص مثبت : در کلینیک علامت مشخص پاتوگنومونیک جذام بیحسی است که در جذام توبرکولوز و جذام عصبی هر دو یافت میشود. باسیل جذام را ممکن است در لپرم ها و خصوصاً در مخاط بینی جستجو کرد.
تشخیص افتراقی : ممکن است با خیلی از بیماریهامطرح شود ولی در کلینیک تشخیصی که اهمیت دارد و زیاد مطرح میشود سیرنگومیلی است . در سیرنگومیلی پاناری اغلب دستها و گاهی هم فقطیک دست را میگیرد. در جذام دست و پا یکسان گرفته میشود. در جذام بی حسی ابتدا روبانی و بعد قسمتی میشود و در دست و پاها است و چهره و تنه نسبةً مبتلا نمیشوند. همیشه دارای تقارن است و کاملا عدم تطابق ندارد. هرقدر بطرف تنه و به عمق برویم شدتش کمتر میشود. در سیرنگومیلی بی حسی اغلب تقارن ندارد و تقریباً همیشه از ابتدا قسمتی است . تنه مبتلا میشود. بطور معمول کاملاعدم تطابق وجود دارد (از بین رفتن حس حرارت و درد وباقی ماندن حس لمس ). ناحیه ٔ بی حس از ناحیه ٔ حساس ناگهانی جدا میشود و ناحیه ٔ متوسط وجود ندارد. در سیرنگومیلی فلج چهره نادر است و اگر یافت شود منشاء آن مرکزی است . در جذام فلج چهره نادر نیست و منشاء آن اطرافی است . در سیرنگومیلی ، عصب کوبیتال به حالت معمولی یا خیلی کم متورم است . هیچ وقت گره دار نیست . در جذام ، عصب کوبیتال دوکی شکل یا گره دار است . در سیرنگومیلی رفلکس ها بطور واضح شدت پیدا میکنند در جذام رفلکس به حالت معمولی است یا از بین میروند. کلنوس پا بسیار نادر است . در سیرنگوملی اسکولیوز زیاد دیده میشود، در جذام هیچوقت مشاهده نمیگردد.
علت : جذام در هر آب و هوائی و در هر نژادی دیده میشود و طبقه ٔ جامعه اهمیتی ندارد.
جنس : دوثلث بیماران مردند.
سن : پیش از چهارپنجسالگی جذام بسیار نادر است . سنی که بیشتر دیده میشود میان 30 و 40 سالگی است . جذام ارثی نیست . هر بچه جذامی را اگر به محض تولد از پدر و مادر جدا کنند در اغلب موارد سالم خواهد ماند.
سرایت جذام : جذام واگیر دارد. منتها طرز واگیری و مکانیسم آن به خوبی معلوم نیست واگیری آن ازانسان به انسان است این بیماری مخصوص انسان است و حیوانات مبتلا نمیشوند. بیشتر واگیر از راه مخاط خصوصاً مخاط بینی انجام میگیرد. جذام عصبی کمتر واگیر دارد تا جذام توبرکولوز و مخاطی همراه با یک زکام شدید.
مصونیت : جذام بیماری مزمنی است و بنظر نمی آید که در انسان مصونیتی اکتسابی حاصل کند.
پیشگیری : اظهار کردن بیماری اجباری است . بیمار باید جدا باشد. ازدواج جذامیها، خصوصاً با اشخاص سالم ، باید قدغن باشد. کودک جذامی باید از مادر جدا گردد و با شیر گاو یا شیر خشک تغذیه شود.
درمان : روغن شولموگرا بطور قطره ، خواه قبل یا بعد از غذا تجویز میشود با پنج قطره صبح و شب در کمی چای گرم یا شیر شروع میشود و روزی 5 قطره میافزایند تا بروزی صد قطره در 3 یا 4 دفعه برسد. این مقدار ماگزیمم را مدت سه ماه ادامه میدهند. سی روز به استراحت میپردازند و دو مرتبه شروع میکنند. آنتی لپرول یا روغن شولموگرای خالص در کپسول وجود دارد. مقدار مفید 2 تا 5 گرم است که در مدت یکی دو هفته میدهند. آنتی لپرول را بطور تزریق داخل عضله نیز تجویز میکنند یک روز در میان سری 20 تا سی تزریق می کنندو نتیجه سریعتر است . بلودومتیلن ، داخل وریدی ، 5 تا 25 سانتیمتر مکعب یک روز در میان از محلول یک درصد تزریق میکنند. نتایج خوبی میدهد. پرومین یک سولفون سنتتیک است 2تا 5 گرم در روزتوأم با یک گرم گلوکنات دوکلسیم در یک سرنگ داخل ورید تزریق میکنند، شش بار در هفته ، مدت سه هفته در چهار هفته تزریق میکنند در اشکال پوستی آن را استعمال میکنند و نتایج درخشانی میدهد. (از کتاب بیماریهای واگیر غلامعلی بینش ور ج 2 صص 87- 95) :
تا که ترنج را خزان شکل جذام داده بر
در یرقان شده ست رز همچو ترنج ز اصفری .
آری به داغ و درد سرانند نامزد
آنک پلنگ در برص و شیر در جذام .
از سر تیغت که ماه ازوست برصدار
بر تن شیر فلک جذام برآمد.
کفک می انداخت چون شیران ز کام
قطره ای بر هر که میزد شد جذام .
حصبه و قولنج و مالیخولیا
سکته و سل و جذام و ماشرا.
دوره ٔ کمون : تعیین آن بسیار مشکل است و ده پانزده سال و حتی بیش از این ممکن است طول بکشد و رویهمرفته میتوان گفت بسیار طولانی است .
علائم : مرحله ٔ هجوم جذام بدومین مرحله ٔ سیفلیس یابمرحله ٔ شروع بعضی از بیماریهای سل شبیه است . و پیش از علائم پوستی علامتهای عمومی آن از قبیل کم خونی ، ضعف جسمی و روانی بروز میکند. و میل زیاد بخواب ، سردرد، سرگیجه و دردهای مفصلی در بیمار مشاهده میشود. و اختلالات گوارشی (بی اشتهایی ، امتلاء، بار داشتن زبان بطور دائم و اسهالهای موقتی ) و اغلب تبهای نامنظم و کم و بیش سخت و توأم با لرزهای شدید در بیمار پدید می آید، و همچنین اختلالات حسی مانند نورالژی دست ها و پاها، خارش ، حساسیت زیاد با بی حسی در بیمار دیده می شود. علامت مهم آن زکام سمج با رعاف مکرر یعنی زکام جذامی میباشد. گاهی نیز بثوراتی دیده میشود که ابتدا بصورت لکه های قرمزرنگی می باشند و سپس تیره رنگ میشوند این لکه ها سفت میگردند [ و بنام ] اسکلردرمی جذامی [ نامیده شده ] و علامت شروع بیماری میباشد.
مرحله ٔ استقرار: در مرحله ٔ استقرار سه نوع بثورات لکه ها یا ماکولهای اریتماتوپیگمانتر ، حبابها و توبرکولها مشاهده میشود.لکه ها و توبرکولها بسبب باسیل هانسن ؛ ولی حبابها دراثر اختلالات ترفیک که نوریت جذامی میدهد تشکیل میشوند.
مرحله ٔ ماکولوز: بثورات هر جذامی ابتدا بشکل ماکول در می آید که آن را لپرید میگویند. آنگاه ممکن است اشکال مختلف دیگر توبرکول یا حباب را بخود بگیرند و همچنان بمانند. مشخص این لکه ها بی حسی میباشد. جذام توبرکولوز از راه توبرکولهای جذامی یا لیپرم مشخص است . این توبرکولها گاهی بر روی لکه های پیشی و گاهی بدون آنها ظاهر میشوند. توبرکولهای مزبور گرههای گرد، نیم کروی هستند که بزرگی آنها از یک دانه ٔ خشخاش تا یک فندق تغییر میکند. قوام آنها مانند کائوچو و رنگ آنها قرمز تیره میباشد. خواص عمده ٔ آنها: 1 - تقریباً همیشه نسبت بحرارت و سوزن بی حس اند. 2 - از نظر بافت شناسی دسته های سلولهای جذامی پر از باسیل هانسن میباشد. این توبرکولها جدا یا بهم چسبیده ، لیپرم آن ناپ را تشکیل میدهند. توبرکولهای مزبور با پوسه ظاهر میشوند و هر پوسه توأم با تب میباشد. و هم توبرکولهای یادکرده بیشتر در چهره روی دست و ساعد و روی پاها دیده میشوند: 1- در چهره خصوصاً در پیشانی و روی ابروها است که باعث ریزش آنها بویژه در قسمت خارجی میگردد. بینی کلفت و پهن مانند بینی سیاه پوستان میشود. لبها کلفت ، برآمده ، برگشته ، سفت و نامساوی بنظر میرسند. گونه ها و چانه انفیله و گره دار است . ریش خیلی کم میشود. چهره قرمز تیره یا تیره رنگ مانند فاسیس لئونین یعنی صورت شیر باشد. گوش جذامی بدینسان مشخص است : بزرگ گره دار دارای نرمه کلفتی است که دانه هایی مانند ساچمه در آن احساس میگردد. عوارض جذام پوست سررا معمولاً فرانمیگیرد و موی سر بر عکس ریش و ابرو ومژه ها بوضع معمولی است . 2 - دست و ساعد: پس از چهره پشت دستها و ساعد و آرنج ها را بیشتر فرامیگیرد. انگشت ها شق و کلفت هستند. ناخنها خشک و بیرنگ اند و ممکن است بیفتند. 3 - پاها متورم و پوست آنها خشک میشود.گانگلیونهای کشاله ٔ ران متورم ، بی درد و به چرک نمی نشینند.
پیشرفت توبرکولها: ممکن است جذب بشوند و از بین بروند و لکه های سفیدرنگی باقی بگذارند یا رو بچرکی شدن و زخمی گردیدن بگذارند، به این طریق ممکن است در دست و پا، انگشت هااز بین بروند (جذام خورنده ) .
انانتم : این توبرکولها ممکن است روی مخاط بینی ، دهان ، سقف دهان ، حلق و حنجره ظاهر شوند. در بینی پس از اینکه لپرم ها زخمی میشوند کلوآزن مانند سیفیلیس از بین میرود. در دهان نیز تمام لپرم ها ممکن است زخمی شوند. و بیم آن میرود که تمام یا قسمتی از لوئت ووآل دوپاله یا قسمتی از آن از بین برود و تغییر شکل یابد. حنجره اغلب زود مبتلا میشودو صدا خشن است یا اصلاً بیرون نمی آید و تنگی نفس بروز میکند.
جذام چشم : پلکها مانند دیگر قسمتهای پوست ممکن است دارای لپرم با ریزش مژگانها باشند. گاهی کراتیت ، زخم کرنه وکوری هم وجود دارد.
جذام احشاء: در ثلث موارد ارکیت جذامی مشاهده میشود که ممکن است مرد را عقیم کند. پیشرفت توبرکولوز جذامی کند و مزمن است و از ده تا بیست سال و حتی بیشترطول میکشد. عاقبت بیمار بسبب کاشکسی یا بعلت عارضه ٔدیگر سل ریوی یا بیماری حاد دیگر درمیگذرد.
جذام عصبی : با بثوراتی بشکل پنفیگوس آغاز میشود و این پنفیگوس ها ممکن است زخمی شوند(جذام حبابی و زخمی ). اغلب شروع آن به جذام توبرکولوز میماند، ولی این لکه ها کم کم رنگ خود را از دست میدهند و شکل ویتیلیگو بخود میگیرند. اختلالات حسی ، بسیار واضح و قسمتهای بی رنگ و پررنگ بی حس هستند. با اینهمه گاهی قسمتهای پررنگ حس خود را نگاه می دارند و حتی ممکن است در نقاطی دیده شود که پوست آنها سالم است ولی این نقاط اغلب قبلاً پرحس بوده اند. چنانکه بیمار با جزئی تماس اظهار درد میکند. این مرحله را مرحله ٔ پرحسی نوریت جذامی گویند. بعداً تخفیف مییابد و بی حسی ظاهر میشود چنانکه ممکن است در بعضی از نقاط هم پرحسی و هم بی حسی مشاهده شود و بتدریج بی حسی بقدری شدت می یابد که بیمار ممکن است خود را زخمی کند یا بسوزاند بی آنکه حس کند. این نشانه یک دژنرسانس عصب مبتلا شده میباشد. در مرحله ٔ استقرار جذام عصبی بعلت بی حسی ، از تورم بعضی از اعصاب ، اختلافات ترفیک پوست ، عضلات و اسکلت مشخص است . بی حسی جذامی که دارای ارزش تشخیص بزرگی میباشد تقریباً همیشه تقارن دارد و خصوصاً در دست و پا موضع میگیرد و در پاها قدیمی تر و شدیدتر میباشد. هرقدر از سطح بسوی عمق و از انگشتها بسوی تنه برویم بی حسی کمتر میشود.میان قسمت بی حس و باحس یک ناحیه ٔ متوسط به اندازه ٔ 10 تا 15 سانتی متر واقع است . در ابتدا بی حسی عدم تطابق دارد یعنی نخست حرارت و آنگاه درد احساس نمیشودو در پایان حس لامسه کار نمیکند چنانکه در مراحل پیش رفته تقریباً همه از بین میروند. تورم بعضی از اعصاب ، عصب کویتال ضخیم میشود و اغلب بشکل تسبیح درمی آید.
اختلالات بیحسی و ازومور و ترشحی : در قسمتهائی که بی حسی وجود دارد پوست اتروفی پیدا میکند، نازک میشود و چروک میخورد و رنگ آن تیره میباشد و خشک است و عرق نمیکند. پوبیس و زیر بغل دارای مو نیست . در دست و پاها سیانوز وجود دارد ناخنها خرابند و زود میشکنند و حتی میافتند. مال پرفران در پاها و حتی دستها زیاد دیده میشود، پس از یک زخم یا یک سوختگی پدید می آید. عضلات چهره و دست و پاها، اتروفی پیدا میکنند در چهره عضلات می میک در دست امینانس تنار و هیپوتنار لاغر میگردد، گریف کوبیتال پیدا میشود. آسیب های استخوانها و مفاصل ، منجر بسقوط یک انگشت و حتی یک دست یا یک پا میشوند (جذام خورنده ) . پیشرفت جذام عصبی ، نیز بسوی کاشکسی و مرگ است .و مدت آن بسیار طولانی است و از 5 تا 10 و 15 و حتی 20 سال طول میکشد. (شکل مخلوط یا کامل )، بیشتر اشکال مجزا دیده میشوند.
پیش بینی : پیش بینی جذام اغلب بسیار سخت است . بیمار را پس از رنجها و دردهای فراوان و طولانی که بیست سال بطول می انجامد و به از بین بردن انگشتهای دست و پاهای او منجر میشود می کشد. باهمه ٔ اینها گاهی از اوقات دوره های بهبود و توقف بسیار طولانی مشاهده میشود که گمان میرود بیمار معالجه شده است .
باسیل جذام : باسیل جذام دارای باتنه ای است که دو سرش گرد است و تقریباً تمام خواص باسیل کخ را دارد. اسیدو - الکلو مقاوم میباشد. بی حرکت و با روش ذیل رنگ میشود. بندرت باسیل جذام تنها دیده میشود بلکه اغلب بحد وفور و مجتمع مانند بسته ٔ سیگاری است که در داخل یک سلول مونونوکلئر قرار داشته باشد.و آن را گلوبی یا سلول جذامی مینامند. باسیل جذام را چند سال است توانسته اندکشت بدهند، قابل تلقیح بحیوانات نیست بجز وجود انسان . معلوم نیست باسیل جذام در طبیعت در کجا زندگی میکند حتی در قبرستان جذامی ها هم آن را نیافته اند. در مواقع پوسه ها باسیلمی توأم با پلی نوکلئوز وجود دارد. پس از گریزلنفوسیتوز موقتی و سپس ائوزینوفیلی دائمی ، گاهی بسیار شدید، بیشتراز 30 در 100 یافت میشود.
جاگیری باسیل : باسیل جذام در تمام احشاء خصوصاً در آسیب های پوستی و مخاطی میتواند موضع بگیرد. در مراحل پیشرفته در کبد، طحال ، بیضه ها، گانگلیونها و در آسیب پی های اطرافی دیده میشود. در آسیب های مخاط بینی تقریباً همیشه بنظر میرسد.
تشخیص مثبت : در کلینیک علامت مشخص پاتوگنومونیک جذام بیحسی است که در جذام توبرکولوز و جذام عصبی هر دو یافت میشود. باسیل جذام را ممکن است در لپرم ها و خصوصاً در مخاط بینی جستجو کرد.
تشخیص افتراقی : ممکن است با خیلی از بیماریهامطرح شود ولی در کلینیک تشخیصی که اهمیت دارد و زیاد مطرح میشود سیرنگومیلی است . در سیرنگومیلی پاناری اغلب دستها و گاهی هم فقطیک دست را میگیرد. در جذام دست و پا یکسان گرفته میشود. در جذام بی حسی ابتدا روبانی و بعد قسمتی میشود و در دست و پاها است و چهره و تنه نسبةً مبتلا نمیشوند. همیشه دارای تقارن است و کاملا عدم تطابق ندارد. هرقدر بطرف تنه و به عمق برویم شدتش کمتر میشود. در سیرنگومیلی بی حسی اغلب تقارن ندارد و تقریباً همیشه از ابتدا قسمتی است . تنه مبتلا میشود. بطور معمول کاملاعدم تطابق وجود دارد (از بین رفتن حس حرارت و درد وباقی ماندن حس لمس ). ناحیه ٔ بی حس از ناحیه ٔ حساس ناگهانی جدا میشود و ناحیه ٔ متوسط وجود ندارد. در سیرنگومیلی فلج چهره نادر است و اگر یافت شود منشاء آن مرکزی است . در جذام فلج چهره نادر نیست و منشاء آن اطرافی است . در سیرنگومیلی ، عصب کوبیتال به حالت معمولی یا خیلی کم متورم است . هیچ وقت گره دار نیست . در جذام ، عصب کوبیتال دوکی شکل یا گره دار است . در سیرنگومیلی رفلکس ها بطور واضح شدت پیدا میکنند در جذام رفلکس به حالت معمولی است یا از بین میروند. کلنوس پا بسیار نادر است . در سیرنگوملی اسکولیوز زیاد دیده میشود، در جذام هیچوقت مشاهده نمیگردد.
علت : جذام در هر آب و هوائی و در هر نژادی دیده میشود و طبقه ٔ جامعه اهمیتی ندارد.
جنس : دوثلث بیماران مردند.
سن : پیش از چهارپنجسالگی جذام بسیار نادر است . سنی که بیشتر دیده میشود میان 30 و 40 سالگی است . جذام ارثی نیست . هر بچه جذامی را اگر به محض تولد از پدر و مادر جدا کنند در اغلب موارد سالم خواهد ماند.
سرایت جذام : جذام واگیر دارد. منتها طرز واگیری و مکانیسم آن به خوبی معلوم نیست واگیری آن ازانسان به انسان است این بیماری مخصوص انسان است و حیوانات مبتلا نمیشوند. بیشتر واگیر از راه مخاط خصوصاً مخاط بینی انجام میگیرد. جذام عصبی کمتر واگیر دارد تا جذام توبرکولوز و مخاطی همراه با یک زکام شدید.
مصونیت : جذام بیماری مزمنی است و بنظر نمی آید که در انسان مصونیتی اکتسابی حاصل کند.
پیشگیری : اظهار کردن بیماری اجباری است . بیمار باید جدا باشد. ازدواج جذامیها، خصوصاً با اشخاص سالم ، باید قدغن باشد. کودک جذامی باید از مادر جدا گردد و با شیر گاو یا شیر خشک تغذیه شود.
درمان : روغن شولموگرا بطور قطره ، خواه قبل یا بعد از غذا تجویز میشود با پنج قطره صبح و شب در کمی چای گرم یا شیر شروع میشود و روزی 5 قطره میافزایند تا بروزی صد قطره در 3 یا 4 دفعه برسد. این مقدار ماگزیمم را مدت سه ماه ادامه میدهند. سی روز به استراحت میپردازند و دو مرتبه شروع میکنند. آنتی لپرول یا روغن شولموگرای خالص در کپسول وجود دارد. مقدار مفید 2 تا 5 گرم است که در مدت یکی دو هفته میدهند. آنتی لپرول را بطور تزریق داخل عضله نیز تجویز میکنند یک روز در میان سری 20 تا سی تزریق می کنندو نتیجه سریعتر است . بلودومتیلن ، داخل وریدی ، 5 تا 25 سانتیمتر مکعب یک روز در میان از محلول یک درصد تزریق میکنند. نتایج خوبی میدهد. پرومین یک سولفون سنتتیک است 2تا 5 گرم در روزتوأم با یک گرم گلوکنات دوکلسیم در یک سرنگ داخل ورید تزریق میکنند، شش بار در هفته ، مدت سه هفته در چهار هفته تزریق میکنند در اشکال پوستی آن را استعمال میکنند و نتایج درخشانی میدهد. (از کتاب بیماریهای واگیر غلامعلی بینش ور ج 2 صص 87- 95) :
تا که ترنج را خزان شکل جذام داده بر
در یرقان شده ست رز همچو ترنج ز اصفری .
خاقانی .
آری به داغ و درد سرانند نامزد
آنک پلنگ در برص و شیر در جذام .
خاقانی .
از سر تیغت که ماه ازوست برصدار
بر تن شیر فلک جذام برآمد.
خاقانی .
کفک می انداخت چون شیران ز کام
قطره ای بر هر که میزد شد جذام .
(مثنوی ).
حصبه و قولنج و مالیخولیا
سکته و سل و جذام و ماشرا.
(مثنوی ).
فرهنگ عمید
بیماری عفونی مزمن که از علائم آن کم خونی، خستگی زیاد، سردرد، اختلال در دستگاه تنفس و دستگاه گوارش، درد مفاصل، تب، زکام، و خونریزی از بینی می باشد. گاهی مادۀ متعفنی از بینی خارج می شود، موهای پلک و ابروها می ریزد، لکه هایی در پیشانی و چانه بروز می کند، و لب ها و گونه ها متورم می شود، آکله، داءالاسد، خوره.
دانشنامه عمومی
جذام یا خوره که همچنین با نام بیماری هانسن شناخته می شود، بیماری مزمنی است که توسط باکتری مایکوباکتریوم لپره و مایکوباکتریوم لپروماتوسیس ایجاد می شود. در ابتدا، عفونت های ناشی از این بیماری علائمی ندارند و به مدت ۵ تا ۲۰ سال به این صورت باقی می مانند. علائم این بیماری شامل گرانولوما دستگاه عصبی پیرامونی، دستگاه تنفسی، پوست، و چشم ها می شود. این علائم ممکن است باعث ناتوانی در حس درد و در نتیجه از دست دادن بخش هایی از دست و پا در نتیجه آسیب های مکرر شود. احساس ضعف و ضعف چشم همچنین ممکن است در بیمار ایجاد شود.دو نوع اصلی این بیماری بر اساس تعداد باکتری های موجود در هر نوع تشخیص داده می شود: پسی باسیلاری و مالتی باسیلاری. این دو نوع جذام بر اساس تعداد پیگمانتاسیون ضعیف، و لکه های پوستی بی حس تشخیص داده می شوند که در پسی باسیلاری تعداد این لکه ها پنج عدد یا کمتر است و در نوع مالتی باسیلاری تعداد آن ها بیشتر از پنج عدد می باشد. این بیماری با استفاده از مشاهده رنگ آمیزی اسید فاست در بافت برداری پوستی یا از طریق تشخیص DNA فرد با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز تشخیص داده می شود. این بیماری در میان افرادی که در فقر زندگی می کنند شایع تر است و عقیده بر این است که از طریق ریز قطره های تنفسی به انسان منتقل می شود. این بیماری از دسته بیماری های بسیار عفونی نمی باشد.
۳ کشور راس جذام بومی عبارت اند از: هند، برزیل و اندونزی. این کشورها حدود ۸۵ درصد موارد تشخیص داده شده جذام را دارا می باشند.
جذام قابل درمان می باشد. درمان نوع پسی باسیلاری این بیماری با استفاده از داروهای داپسون و ریفامپین به مدت ۶ ماه صورت می پذیرد. درمان نوع مالتی باسیلاری این بیماری با استفاده از داروهای ریفامپین، داپسون و کلوفازیمین به مدت ۱۲ ماه صورت می گیرد. این داروها توسط سازمان بهداشت جهانی در اختیار کشورها قرار می گیرد. آنتی بیوتیک های دیگری نیز ممکن است در درمان این بیماری استفاده شوند. در سال ۲۰۱۲ تعداد ۱۸۹٬۰۰۰ نفر در جهان به این بیماری مزمن مبتلا بودند و این تعداد در حال حاضر به ۲۳۰٬۰۰۰ نفر رسیده است. موارد مزمن این بیماری از دهه ۱۹۸۰ که حدود ۵٫۲ میلیون نفر را به خود مبتلا کرده بود کاهش یافته است. اکثر موارد جدید این بیماری در ۱۶ کشور اتفاق می افتد و در این میان بیش از نیمی از این مبتلایان از کشور هند می باشند. در ۲۰ سال گذشته بیماری جذام ۱۶ میلیون نفر در دنیا درمان شده است.
هزاران سال است که بشریت با بیماری جذام دست و پنجه نرم می کند. نام این بیماری از واژه لاتین lepra به معنای «فلس مانند» گرفته شده است، این در حالی است که واژه «بیماری هانسن» از روی نام گرهارد آرمور هانسن گرفته شده است. قرنطینه افراد مبتلا در کمپ های جذامی ها هنوز در کشورهایی مانند هند، با بیش از هزار؛چین، با حدود صدها؛ و در آفریقا اتفاق می افتد. با این حال، بیشتر این کمپ ها بسته شده اند. برای مدت مدید در طول تاریخ، مردم جذام را همواره با ننگ جامعه در ارتباط می دانند، که این خود عاملی برای جلوگیری از گزارش بیماری فرد و درمان زودهنگام می شود. روز جهانی جذام در سال ۱۹۵۴ وارد تقویم شد تا به افراد مبتلا به جذام آگاهی داده شود.
جذام در طول تاریخ بیش از هر بیماری دیگری باعث وحشت و انزوای انسان ها گردیده است.
۳ کشور راس جذام بومی عبارت اند از: هند، برزیل و اندونزی. این کشورها حدود ۸۵ درصد موارد تشخیص داده شده جذام را دارا می باشند.
جذام قابل درمان می باشد. درمان نوع پسی باسیلاری این بیماری با استفاده از داروهای داپسون و ریفامپین به مدت ۶ ماه صورت می پذیرد. درمان نوع مالتی باسیلاری این بیماری با استفاده از داروهای ریفامپین، داپسون و کلوفازیمین به مدت ۱۲ ماه صورت می گیرد. این داروها توسط سازمان بهداشت جهانی در اختیار کشورها قرار می گیرد. آنتی بیوتیک های دیگری نیز ممکن است در درمان این بیماری استفاده شوند. در سال ۲۰۱۲ تعداد ۱۸۹٬۰۰۰ نفر در جهان به این بیماری مزمن مبتلا بودند و این تعداد در حال حاضر به ۲۳۰٬۰۰۰ نفر رسیده است. موارد مزمن این بیماری از دهه ۱۹۸۰ که حدود ۵٫۲ میلیون نفر را به خود مبتلا کرده بود کاهش یافته است. اکثر موارد جدید این بیماری در ۱۶ کشور اتفاق می افتد و در این میان بیش از نیمی از این مبتلایان از کشور هند می باشند. در ۲۰ سال گذشته بیماری جذام ۱۶ میلیون نفر در دنیا درمان شده است.
هزاران سال است که بشریت با بیماری جذام دست و پنجه نرم می کند. نام این بیماری از واژه لاتین lepra به معنای «فلس مانند» گرفته شده است، این در حالی است که واژه «بیماری هانسن» از روی نام گرهارد آرمور هانسن گرفته شده است. قرنطینه افراد مبتلا در کمپ های جذامی ها هنوز در کشورهایی مانند هند، با بیش از هزار؛چین، با حدود صدها؛ و در آفریقا اتفاق می افتد. با این حال، بیشتر این کمپ ها بسته شده اند. برای مدت مدید در طول تاریخ، مردم جذام را همواره با ننگ جامعه در ارتباط می دانند، که این خود عاملی برای جلوگیری از گزارش بیماری فرد و درمان زودهنگام می شود. روز جهانی جذام در سال ۱۹۵۴ وارد تقویم شد تا به افراد مبتلا به جذام آگاهی داده شود.
جذام در طول تاریخ بیش از هر بیماری دیگری باعث وحشت و انزوای انسان ها گردیده است.
wiki: جذام
دانشنامه آزاد فارسی
جُذام (leprosy)
مردی 24 ساله مبتلا به بیماری جُذام
(یا: بیماری هانْسِن۱) نوعی بیماری مزمن پیش رونده۲. عامل آن باکتری مایکو باکتریوم لپره۳ است که ارتباط نزدیکی با باکتری مولد سل۴ دارد. این عفونت به پوست و عصب ها صدمه می زند و با مصرف دارو درمان می شود. جذام در ۲۸ کشور، که تقریباً همگی در منطقۀ گرمسیر قرار دارند، بومی۵ است. سالانه ۷۰۰هزار نفر در جهان به این بیماری مبتلا می شوند. بیماری به دو شکل اصلی ظاهر می شود. جذام لپروماتو۶ نوعی بیماری مسری پیش رونده است که با پیدایش لکه های برآمده، توده هایی در پوست، و ضخیم شدن پوست و اعصاب مشخص می شود و با بی حسی، ضعف، فلج، و در نهایت تغییر شکل۷ نواحی مبتلا همراه است. در جذام توبر کولوئید۸، حس قسمت هایی از پوست و گاهی رنگ دانه و موی قسمت هایی از پوست ازبین می رود. عوارض ظاهری جذام طول کشیده، یعنی ضایعات مفصلی، فلج، ازبین رفتن انگشتان دست و پا، ناشی از آسیب دیدن اعصاب حسی و درنتیجه، صدماتی فیزیکی است که به بدن وارد می شوند و بیمار از آن ها آگاه نمی شود. امروزه روشی در دست بررسی است که در آن، با استفاده از اجزای ماهیچۀ فرد بیمار رشد مجدد عصب ها را تحریک می کنند. در ۱۹۹۸، تعداد مبتلایان به جذام ۱.۵میلیون نفر برآورد شد که ۶۰ درصد از آن ها در هند زندگی می کردند. در ژانویۀ همان سال، دولت هند مجوز فروش اولین واکسن جذام دنیا را صادر کرد. این واکسن فقط برای شش تا دوازده ماه مؤثر است. در فوریۀ ۲۰۰۱، پژوهشگران انستیتو پاستور۹ پاریس توالی۱۰ ژن های مایکو باکتریوم لپره را کاملاً تعیین کردند.Hansen’s diseaseprogressivemycobacterium lepraetuberculosisendemicLepromatous leprosydeformitytuberculoid leprosyPasteur Institutesequence
مردی 24 ساله مبتلا به بیماری جُذام
(یا: بیماری هانْسِن۱) نوعی بیماری مزمن پیش رونده۲. عامل آن باکتری مایکو باکتریوم لپره۳ است که ارتباط نزدیکی با باکتری مولد سل۴ دارد. این عفونت به پوست و عصب ها صدمه می زند و با مصرف دارو درمان می شود. جذام در ۲۸ کشور، که تقریباً همگی در منطقۀ گرمسیر قرار دارند، بومی۵ است. سالانه ۷۰۰هزار نفر در جهان به این بیماری مبتلا می شوند. بیماری به دو شکل اصلی ظاهر می شود. جذام لپروماتو۶ نوعی بیماری مسری پیش رونده است که با پیدایش لکه های برآمده، توده هایی در پوست، و ضخیم شدن پوست و اعصاب مشخص می شود و با بی حسی، ضعف، فلج، و در نهایت تغییر شکل۷ نواحی مبتلا همراه است. در جذام توبر کولوئید۸، حس قسمت هایی از پوست و گاهی رنگ دانه و موی قسمت هایی از پوست ازبین می رود. عوارض ظاهری جذام طول کشیده، یعنی ضایعات مفصلی، فلج، ازبین رفتن انگشتان دست و پا، ناشی از آسیب دیدن اعصاب حسی و درنتیجه، صدماتی فیزیکی است که به بدن وارد می شوند و بیمار از آن ها آگاه نمی شود. امروزه روشی در دست بررسی است که در آن، با استفاده از اجزای ماهیچۀ فرد بیمار رشد مجدد عصب ها را تحریک می کنند. در ۱۹۹۸، تعداد مبتلایان به جذام ۱.۵میلیون نفر برآورد شد که ۶۰ درصد از آن ها در هند زندگی می کردند. در ژانویۀ همان سال، دولت هند مجوز فروش اولین واکسن جذام دنیا را صادر کرد. این واکسن فقط برای شش تا دوازده ماه مؤثر است. در فوریۀ ۲۰۰۱، پژوهشگران انستیتو پاستور۹ پاریس توالی۱۰ ژن های مایکو باکتریوم لپره را کاملاً تعیین کردند.Hansen’s diseaseprogressivemycobacterium lepraetuberculosisendemicLepromatous leprosydeformitytuberculoid leprosyPasteur Institutesequence
wikijoo: جذام
جذام (قوم شناسی). جُذام (قوم شناسی)
(یا: جذام بن عدی) قبیلۀ بزرگ عرب قحطانی، از قبایل قدیمی فلسطین و مصر. اینان در قرون اولیۀ مسیحی در یمن سکونت داشتند و پس از اولین ویرانی سد مأرب (حدود سال های ۴۵۰ـ۴۵۱م) به ناحیۀ تهام مهاجرت کردند و به تدریج در شام و سواحل دریای مدیترانه پراکنده شدند. نواحی معان و طبریه و عکّا و غزّه و العریش و ایلات و تبوک متعلق به این مردم بود. فروة بن عمرو جُذامی عامل دولت بیزانس در معان از نواحی اردن، پس از غزوۀ تبوک در ۹ق مسلمان شد و در ۱۲ق به دست حارث بن ابی شمر غسانی پادشاه اعدام شد. بسیاری از اینان در عهد خلیفۀ دوم مسلمان شدند. گروهی از اینان در ۲۰ یا ۲۲ ق به لشکر عمرو بن عاص پیوستند و در تصرّف مصر شرکت کردند. روح بن زنباع جُذامی ( ـ ۸۸ق) و خاندانش در عصر امویان و اوایل عباسیان از بزرگان فلسطین بودند. این قبیله در تصرف شمال افریقا و مغرب و اندلس شرکت داشت. دولت های بنی تُجَیب و بنی هود و بنی مردینش و بنی اقطس در اندلس از قبیلۀ جذام برخاسته بودند.
(یا: جذام بن عدی) قبیلۀ بزرگ عرب قحطانی، از قبایل قدیمی فلسطین و مصر. اینان در قرون اولیۀ مسیحی در یمن سکونت داشتند و پس از اولین ویرانی سد مأرب (حدود سال های ۴۵۰ـ۴۵۱م) به ناحیۀ تهام مهاجرت کردند و به تدریج در شام و سواحل دریای مدیترانه پراکنده شدند. نواحی معان و طبریه و عکّا و غزّه و العریش و ایلات و تبوک متعلق به این مردم بود. فروة بن عمرو جُذامی عامل دولت بیزانس در معان از نواحی اردن، پس از غزوۀ تبوک در ۹ق مسلمان شد و در ۱۲ق به دست حارث بن ابی شمر غسانی پادشاه اعدام شد. بسیاری از اینان در عهد خلیفۀ دوم مسلمان شدند. گروهی از اینان در ۲۰ یا ۲۲ ق به لشکر عمرو بن عاص پیوستند و در تصرّف مصر شرکت کردند. روح بن زنباع جُذامی ( ـ ۸۸ق) و خاندانش در عصر امویان و اوایل عباسیان از بزرگان فلسطین بودند. این قبیله در تصرف شمال افریقا و مغرب و اندلس شرکت داشت. دولت های بنی تُجَیب و بنی هود و بنی مردینش و بنی اقطس در اندلس از قبیلۀ جذام برخاسته بودند.
wikijoo: جذام_(قوم_شناسی)
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] یکی از انواع بیماریهای عفونی جذام می باشد که از آن در بابهاى صلات، تجارت، نکاح، ظهار، عتق و قصاص سخن رفته است.
نوعى بیمارىِ عفونى مزمن می باشد.
بیان اصطلاحی جذام
جذام -که به آن خوره و آکله نیز گفته مى شود- بیماری عفونی مزمنى است که ضایعاتى در پوست، مخاط و اعصاب ایجاد مى کند. به فرد مبتلا به این بیمارى «جذامى» گویند.
احکام جذام
← امامت جماعت و جذام
...
نوعى بیمارىِ عفونى مزمن می باشد.
بیان اصطلاحی جذام
جذام -که به آن خوره و آکله نیز گفته مى شود- بیماری عفونی مزمنى است که ضایعاتى در پوست، مخاط و اعصاب ایجاد مى کند. به فرد مبتلا به این بیمارى «جذامى» گویند.
احکام جذام
← امامت جماعت و جذام
...
wikifeqh: آکله
واژه نامه بختیاریکا
آکمه
جدول کلمات
اکله, خوره
پیشنهاد کاربران
خوره
اکله
آکله، ابرص، خوره
کلمات دیگر: