قصبه مرکزی بخش خرانق شهرستان یزد می باشد .
خرانق
فرهنگ فارسی
قصبه مرکزی بخش خرانق شهرستان یزد می باشد .
لغت نامه دهخدا
خرانق . [ خ َ ن ِ ] (اِخ ) نام آبی بوده مر بنی عنبر را. (از معجم البلدان ).
خرانق . [ خ َ ن ِ ] (اِخ ) نام قطعه زمین سختی است میان واجا. (از معجم البلدان ).
خرانق. [ خ َ ن ِ ] ( اِخ ) نام آبی بوده مر بنی عنبر را. ( از معجم البلدان ).
خرانق. [ خ َ ن ِ ] ( اِخ ) نام قطعه زمین سختی است میان واجا. ( از معجم البلدان ).
خرانق. [ خ َ ن ُ ] ( اِخ ) یکی از بخشهای یازده گانه شهر یزد که در شمال این شهرستان واقع است با حدود و مشخصات بشرح زیر: حدود: شمال بخش خوربیابانک و بخش انارک شهرستان نائین ، جنوب بخشهای بافق و حومه یزد و اشکدز، خاور بخش بافق ، باختر بخش اردکان و بخش حومه ٔنائین. وضع طبیعی : بطور کلی این بخش در جنوب خاوری کوهستانی بوده و در قسمت باختری آن کوههای منفرد قرار دارد که از طرف شمال بلوت جمال خان و زمینهای ریگزار منتهی میشود. مهمترین ارتفاعات آن در قسمت باختر کوه سفید است که قله آن 1500 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و دیگر رشته ارتفاعات تارونه می باشد که در جنوب آن قرار دارد. آب زراعتی این بخش در قسمت های کوهستانی از چشمه و قنات و در قسمت های مسطح بیشتر از قنات تأمین میشود. هوای بخش نسبتاً معتدل بوده و محصول عمده آن غلات ، پنبه و رناس می باشد و زیره سیاه نیز از صحاری آن بدست می آید. شغل اهالی کشاورزی و مختصری گله داری است و از صنایع دستی کرباس بافی می کنند. این بخش از 18 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده و دارای 3162تن سکنه فارسی زبان میباشد. بیشتر قرای آن بوسیله راههای فرعی بیکدیگر مربوط است و جاده خراسان از راه طبس از این بخش میگذرد. معدن زغال سنگ در خرانق معروف و قبلاً از آن استخراج میشده ، ولی اکنون استفاده ای از آن نمیشود. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10 ).
خرانق. [ خ َ ن ُ ] ( اِخ ) قصبه مرکزی بخش خرانق شهرستان یزد می باشد که در 68000 هزارگزی شمال یزد واقع و خلاصه تاریخچه و مشخصات آن بشرح زیر است : تاریخچه خرانق قدیمی تر از شهر یزد و اسم آن در اصل خورنق بوده است و زرتشتیان در آن می زیسته اند. این قصبه ، در جلگه قرار دارد و بیشتر منازل وساختمان های قدیم آن در داخل یک قلعه بزرگ ساخته شده است تا ساکنان بتوانند در مقابل متجاسرین مقاومت وپایداری نمایند. خرانق دارای 620 تن سکنه میباشد و مختصات جغرافیایی آن : طول 54 درجه و 41 دقیقه خاوری از نصف النهار گرینویچ و عرض 32 درجه و 20 دقیقه و 30 ثانیه شمالی و ارتفاع 1637 متر از سطح دریا و اختلاف ساعت آن با طهران 11 دقیقه و 48 ثانیه است ، یعنی در وقتی که طهران ساعت 12 می باشد، خرانق ساعت 12 و 11 دقیقه و 48 ثانیه است. آب آن از چشمه و قنات و آب و هوای آن سرد و معتدل و محصول آن غلات و دارای ادارت دولتی است. از خرانق به شهرهای یزد و نائین راه ماشین رو وجود دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10 ).
خرانق . [ خ َ ن ِ ] (ع اِ) ج ِ خِرنِق ، خرگوش بچه ٔ جوان و بچه ٔ خرگوش . (آنندراج ) (منتهی الارب ) (از تاج العروس ). رجوع به خرنق در این لغت نامه شود.
خرانق . [ خ َ ن ُ ] (اِخ ) قصبه ٔ مرکزی بخش خرانق شهرستان یزد می باشد که در 68000 هزارگزی شمال یزد واقع و خلاصه ٔ تاریخچه و مشخصات آن بشرح زیر است : تاریخچه ٔ خرانق قدیمی تر از شهر یزد و اسم آن در اصل خورنق بوده است و زرتشتیان در آن می زیسته اند. این قصبه ، در جلگه قرار دارد و بیشتر منازل وساختمان های قدیم آن در داخل یک قلعه ٔ بزرگ ساخته شده است تا ساکنان بتوانند در مقابل متجاسرین مقاومت وپایداری نمایند. خرانق دارای 620 تن سکنه میباشد و مختصات جغرافیایی آن : طول 54 درجه و 41 دقیقه ٔ خاوری از نصف النهار گرینویچ و عرض 32 درجه و 20 دقیقه و 30 ثانیه ٔ شمالی و ارتفاع 1637 متر از سطح دریا و اختلاف ساعت آن با طهران 11 دقیقه و 48 ثانیه است ، یعنی در وقتی که طهران ساعت 12 می باشد، خرانق ساعت 12 و 11 دقیقه و 48 ثانیه است . آب آن از چشمه و قنات و آب و هوای آن سرد و معتدل و محصول آن غلات و دارای ادارت دولتی است . از خرانق به شهرهای یزد و نائین راه ماشین رو وجود دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10).
خرانق . [ خ َ ن ُ ] (اِخ ) یکی از بخشهای یازده گانه ٔ شهر یزد که در شمال این شهرستان واقع است با حدود و مشخصات بشرح زیر: حدود: شمال بخش خوربیابانک و بخش انارک شهرستان نائین ، جنوب بخشهای بافق و حومه ٔ یزد و اشکدز، خاور بخش بافق ، باختر بخش اردکان و بخش حومه ٔنائین . وضع طبیعی : بطور کلی این بخش در جنوب خاوری کوهستانی بوده و در قسمت باختری آن کوههای منفرد قرار دارد که از طرف شمال بلوت جمال خان و زمینهای ریگزار منتهی میشود. مهمترین ارتفاعات آن در قسمت باختر کوه سفید است که قله ٔ آن 1500 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و دیگر رشته ارتفاعات تارونه می باشد که در جنوب آن قرار دارد. آب زراعتی این بخش در قسمت های کوهستانی از چشمه و قنات و در قسمت های مسطح بیشتر از قنات تأمین میشود. هوای بخش نسبتاً معتدل بوده و محصول عمده آن غلات ، پنبه و رناس می باشد و زیره ٔ سیاه نیز از صحاری آن بدست می آید. شغل اهالی کشاورزی و مختصری گله داری است و از صنایع دستی کرباس بافی می کنند. این بخش از 18 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده و دارای 3162تن سکنه ٔ فارسی زبان میباشد. بیشتر قرای آن بوسیله ٔ راههای فرعی بیکدیگر مربوط است و جاده ٔ خراسان از راه طبس از این بخش میگذرد. معدن زغال سنگ در خرانق معروف و قبلاً از آن استخراج میشده ، ولی اکنون استفاده ای از آن نمیشود. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10).
دانشنامه عمومی
قلعه خرانق
خرانق که در گذشته خورانق یا خورنق نامیده می شده را به معنای محل برآمدن خورشید یا محل تولد خور می دانند. در واقع این نام تغییر یافته هورنه که پارسی کهن یا میانه است می باشد که همانند دیگر نام های پارسی دچار تغییرات عربی شده و هور (خورشید) به خور و نه (از مصدر نهیدن یا نهادن یا هشتن که از مصدرهای پارسی کهن است و در شاهنامه فردوسی از ان بار هااستفاده شده است) به نق تشکیل شده است.
قلعه خرانق یکی از بزرگترین قلعه های مسکونی روستایی استان یزد و یکی از چندین قلعه های دارای خانه های دو سه و چند طبقه در جهان است و همانند نمایشگاهی است که غرفه های آن از خشت و گل ساخته شده است.
حمام تاریخی خرانق در کاروانسراو در نزدیکی کشتزار و برای سهولت دستیابی به آب قنات در محلی گود واقع شده است. این حمام از سطح مجموعه قلعه پایین تر و از سطح متوسط خود روستا بالاتر است و بنابر این، فاضلاب آن را می توان به زمین های اطراف قلعه هدایت کرد. البته بعد از تخلیه تدریجی قلعه و ورود اهالی به بخش های جدید روستا حمام دیگری ساخته شد
دانشنامه آزاد فارسی
نمایی از شهر خَرانَق
شهری در استان یزد، شهرستان اردکان، و مرکز اداری بخش خَرانَق. با ارتفاع ۱,۷۲۰ متر، در منطقه ای کوه پایه ای در ۵۷کیلومتری شمال شرقی یزد و ۶۱کیلومتری شرق اردکان، سر راه یزد و اردکان به طبس و مشهد قرار دارد. رودخانۀ خَرانَق از کنار این شهر می گذرد. اقلیم این شهر معتدل مایل به گرم و خشک است. نام محلی آن خَرونِه است.
دانشنامه اسلامی
بخش خَرانق. در مشرق شهرستان اردکان در شمال استان یزد قرار دارد و از شمال به شهرستان نائین، از مشرق به شهرستان طبس ، از جنوب به شهرستان بافق و از مغرب به بخش مرکزی شهرستان اردکان محدود می شود. این بخش مشتمل است بر دو دهستانِ رباطات، به مرکزیت رباط پشت بادام و زرین، به مرکزیت آبادی توت. مرکز بخش آبادی خرانق است . خرانق یکی از وسیع ترین، کم تراکم ترین و خشک ترین بخشهای کشور است. این بخش با وسعتی بالغ بر هجده هزار کیلومترمربع، وسیع تر از استانهای اردبیل و گیلان و چند استان دیگر است. سطح آن غالبآ دشت های نسبتآ هموار و پوشیده از شن های روان است و به جز چند ناهمواری از رشته کوه های منفرد مرکز ایران، ارتفاعات مهمی در خرانق ممتد نیست. دُربید در شمال غربی و هامانه در جنوب خرانق (ارتفاع بیش از سه هزار متر) و کوههای ساغند در جنوب رباط پشت بادام (ارتفاع ۲۳۵۰ متر) و چاه جوله (ارتفاع ۲۲۹۳ متر) مهم ترین ناهمواری های بخش اند که بیش تر روستاها را در خود جای داده اند و از مناطق عمده دامپروری بخش به شمار می روند.
آب و هوای خرانق
آب و هوای خرانق گرم و خشک است. میانگین دما در قسمت های مختلف بخش بیش از ْ۱۵ و میزان بارش سالیانه کمتر از ۱۰۰ میلیمتر است. در مناطق کوهستانی بخش، به ویژه در بخش غربی میانگین دما بیش از ْ۱۵ و میزان بارش بیش از ۲۵۰ میلیمتر است. این بخش با کمبود منابع آبی سطحی و زیرزمینی روبه روست و رود خرانق که از ارتفاعات پیرامون آبادی خرانق سرچشمه می گیرد و به کویر درانجیر منتهی می شود، رود فصلی است. بخش خرانق در ۱۳۱۶ش در استان یزد تشکیل و از ۱۳۲۴ش جزو شهرستان اردکان شد. جمعیت آن در سرشماری ۱۳۸۵ش، ۳۱۹۵ تن و تراکم نسبی جمعیت ۱۶ر۰ تن در هر کیلومترمربع بوده است. در خرانق منابع معدنی و زیرزمینی غنی وجود دارد. معدن اورانیوم خرانق، از بزرگ ترین معادن خاورمیانه، در جنوب آبادی ساغند قرار دارد؛ علاوه بر آن، معدن چادُرمَلو در جنوب شرقی آبادی خرانق و معدن سنگ باریت حاجی آباد از معادن مهم بخش است.
دیگر آبادی های بخش خرانق
در بخش خرانق آبادی های قدیمی متعدد و آثار فراوانی وجود دارد، از جمله رباط پشت بادام؛ آبادیهای انجیره (یا آبخیزه) و ساغند که ابن خرداذبه و مقدسی از آن نام برده اند. آبادی ساغند در ۵۵ کیلومتری مشرق آبادی خرانق واقع و دارای آثاری قدیمی چون قلعه اللّه آباد (از آثار سده های هفتم یا هشتم)، کاروان سرا و امامزاده شاه قاسم است؛ آبادیهای مُغِستان با قلعه ای کهن، شهرنو با آب انبار قدیمی و توت با برجی از دوره قاجار نیز از آبادیهای قدیمی بخش خرانق به شمار می رود. در این بخش کاروان سراهای فراوانی وجود دارد و به سبب کثرت این کاروان سراها، نام رباطات نیز به آن اطلاق شده است.
آبادی خرانق
...