کلمه جو
صفحه اصلی

اصحاب صفه

فرهنگ فارسی

یا اصحاب الصفه مهمانان اسلام بودند که در صفه مسجد نبی ( ص ) شب میگذراند و آن سایه پوشی بود پیش مسجد .

لغت نامه دهخدا

اصحاب صفه. [ اَ ب ِ ص ُف ْ ف َ ] ( اِخ ) اصحاب الصفة. مهمانان اسلام بودند که در صفه مسجد نبی ( ص ) شب میگذاردند و آن سایه پوشی بود پیش مسجد. و هجویری ذیل عنوان باب ذکر اهل الصفة آرد: بدان که امت کثرهم اﷲ مجتمعاند بر آنک پیغمبر را ( ع ) گروهی بوده اند از صحابه ( رض ) که اندر مسجد وی ملازم بودند و مهیا مر عبادت را و دست از دنیا بداشته بودند و از کسب اعراض کرده بودندو خدای عزوجل ازبرای ایشان را با پیغمبر ( ع ) عتاب کرد عز من قائل : و لاتطرد الذین یدعون ربهم بالغداة و العشی الاَّیة. ( قرآن 52/6 ). و کتاب خدای عزوجل به فضایل ایشان ناطقست و پیغمبر را اندر مناقب ایشان اخباربسیار که به ما رسیده است اندر ذکر ایشان رضی اﷲ عنهم اجمعین و ما طرفی اندر مقدمه این کتاب بگفته ایم.ابن عباس ( رض ) روایت کند از پیغمبر: وقف رسول اﷲ صلی اﷲعلیه وسلم علی اصحاب الصفة فرأی فقرهم و جهدهم و طیب قلوبهم فقال ابشروا یا اصحاب الصفة فمن بقی من امتی علی النعت الذی انتم علیه راضیاً بما فیه فانّه من رفقائی فی الجنة؛ معنی این خبر آن بود کی چون پیغمبر ( ع ) بر ایشان برگذشت و مر ایشان را بدید بایستاد و خرمی دل ایشان اندر فقر و مجاهدت بدید گفت بشارت مر شما را و آنک از پس شما بیایند بصفت شما و اندر فقر خود راضی باشند ایشان نیز از رفیقان منند اندر بهشت.
عددهم : از ایشان یکی منادی حضرت جبار وگزیده محمد مختار بلال بن رباح ( رض ) و دیگر دوست خداوند داور و محرم احوال پیغامبر ابوعبداﷲ سلمان الفارسی ( رض ) و دیگر سرهنگ مهاجر و انصار و متوجه خداوند غفار ابوعبیده عامربن عبداﷲبن الجراح ( رض ) و دیگر گزیده اصحاب و زینت ارباب ابوالیقظان عماربن یاسر ( رض ) و دیگر گنج علم و خزینه حلم ابومسعود عبداﷲبن مسعود الهذلی ( رض ) و دیگر متمسک درگاه حرمت و پاک از عیب و آفت عتبةبن مسعود برادر عبداﷲ ( رض ) و دیگر سالک طریق عزلت و معرض از عصایب زلت المقدادبن الاسود ( رض )و دیگر راعی مقام تقوی و راضی به بلا و بلوی خباب بن الارت ( رض ) و دیگر قاصد درگاه رضا و طالب لقا اندر بقا صهیب بن سنان ( رض ) و دیگر درج سعادت و بحر قناعت عتبةبن غزوان ( رض ) و دیگر برادر فاروق و معرض از کونین و مخلوق زیدبن الخطاب ( رض ) و دیگر خداوند مجاهدات اندر طلب مشاهدات ابوکبشه مولی پیغمبر ( رض ) و دیگر عزیز تائب و از کل خلق به حق آئب ابوالمرثد کنازبن حصین الغنوی ( رض ) و دیگر عامر طریق تواضع و سپرنده محجه تقاطع سالم مولی حذیفة الیمانی ( رض ) و دیگر خایف از عقوبت و هارب از طریق مخالفت عکاشةبن المحصن ( رض )و دیگر زَین ِ مهاجر و انصار و سید بنی قار مسعودبن ربیع القاری ( رض ) و دیگر حافظ انفاس پیغمبر و مر جمله خیرات را در، عبداﷲبن عمر ( رض ) و دیگر اندر زهد ماننده عیسی و اندر شوق بدرجه موسی ابوذر جندب بن جنادة ( رض ) و دیگر اندر استقامت مقیم و اندر متابعت مستقیم صفوان بن بیضا ( رض ) و دیگر صاحب همت و خالی از تهمت ابودردا عویمربن عامر ( رض ) و دیگر مر کیمیاء دین را شرف و مر دُرّ توکل را صدف عبداﷲبن بدر الجهنی ( رض ) و دیگر متعلق درگاه رجا و گزیده رسول پادشا ابولبابةبن عبدالمنذر ( رض ). اگر جمله ایشان را یاد کنم دراز گردد و شیخ ابوعبدالرحمن محمدبن حسین السلمی ( رض )کی نقال طریقت و کلام مشایخ بودست تاریخی کردست مر اهل صفة را مفرد و مناقب و فضایل و اسامی و کنی بیاورده اما مسطح بن اثاثةبن عباد را ازجمله ایشان گفتست و من بدل ورا دوست ندارم کی ابتداء افک ام المؤمنین عایشه ( رض ) وی کرده بود اما ابوهریره و ثوبان و معاذبن الحارث و سائب بن الخلاد و ثابت بن الودیعة و ابوعبیس عویم بن ساعد و سالم بن عمیربن ثابت و ابوالیسر کعب بن عمر و وهب بن معقل و عبداﷲبن انیس و حجاج بن عمرو الاسلمی رضوان اﷲ علیهم اجمعین ازجمله ایشان بوده اند گاه گاه بسببی تعلق کردندی اما جمله اندر یک درجه بوده اند. ( کشف المحجوب چ ژوکوفسکی صص 97 - 99 ). و رجوع به لغات تاریخیه و جغرافیه ترکی ج 1 ص 185 شود.

دانشنامه عمومی

اصحاب صُفّه گروهی از مهاجرین و از یاران محمد پیامبر اسلام بودند که پس از هجرت به مدینه، به خاطر ازدست دادن یا رهاکردن خانه و اموال و جایگاه خود در مکه، با پذیرش فقر به عبادت و تعلیم و تعلم و جهاد روی آوردند. و چون خانه نداشتند پیامبر اسلام آنان را در قسمت شمالی مسجد پیامبر و در محلی مسقف و بزرگ و ظاهراً ایوان مانند اسکان داد و به همین دلیل به اصحاب صفّه معروف شدند. پیامبر از اصحاب صفه بسیار حمایت می کرد و مقرری روزانه از درآمد عمومی بیت المال برای آن ها مقرر داشته روزانه به آن ها می دادند.
ابوطالبی، حمید (۱۳۷۹). «اصحاب صفه». در سید محمدکاظم موسوی بجنوردی. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. نهم. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. شابک ۹۶۴-۷۰۲۵-۰۳-۳.
تعداد آنان چهارصد نفر بوده است.
برخی از صحابهٔ معروف محمد از این گروه بودند مانند ابوذر غفاری، سلمان، بلال بن رباح، وائله بن اسقع و ابوهریره.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] أصحاب صفه. اصحاب صُفّه ، گروهی از یاران پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) از مهاجرین که پس از هجرت به مدینه به سبب از دست دادن و یا رهاکردن خانه و دارایی و جایگاه خود در قبایل ، با پذیرش فقر و تنگدستی ، به عبادت و تعلیم و تعلم و شرکت در جهاد روی آوردند.
«صفّه» در لغت به معنای سایه و به معنای سکو یا ایوان ، و هم چنین به معنای اتاق تابستانی، که با شاخه های نخل پوشیده شده باشد، می باشد؛ اما در اصطلاح به مکان سایه داری گفته می شود که در قسمت شمالی مسجد پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) برای سکونت مهاجرین از مکه در نظر گرفته شده بود. نخستین فردی که اسلام آورد و مکانی در مدینه برای سکونت نداشت، جوانی از اهل یمامه به نام "جویبر" بود که چون جایی برای استراحت و زندگی نداشت، پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به او اجازه داد تا شبها در مسجد بخوابد؛ اما مدتی بعد که تعداد مسلمانان نو آیین و بدون مسکن افزایش پیدا کرد، وضع مسجد از هر لحاظ دچار اختلال و آشفتگی شد، تا اینکه آیه ای بر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در این باب نازل شد که مسلمانان را از خوابیدن در مسجد منع می کرد، به همین دلیل پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) دستور داد، که همه آنها به خارج از مسجد بروند و تمام خانه هایی که درشان به سوی مسجد گشوده می شد، بسته شود، جز در خانه ی علی (علیه السّلام). لذا؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) دستور داد، محلی را با شاخه درختان خرما بپوشانند و مسلمانان فقیر و مهاجری که در راه خدا همه چیز خود را از دست داده بودند، در آنجا از گرمای طاقت فرسا در امان بوده و همانجا زندگی کنند و از آن زمان به بعد اینان به «اصحاب صفه»، اهل صفه و گاه اصحاب الظله شهرت یافتند.


کلمات دیگر: