ابن عباس

wikiahlb: عبداللّه بن عباس بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف معروف به ابن عباس (۳ پ ه - ۶۸ ق) از کبار صحابه است.ابن عباس از شاگردان پیامبر (صلی الله علیه وآله) و شاگرد مبرز امام علی (علیه السلام) می باشد.روایـت شـده اسـت که پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در حق ابن عباس دعا فرمودند و دعای پیغمبر (صلی الله علیه وآله) مستجاب گردید و بر اثر تلاش در یادگیری علم و دانش وسیع و احاطه کامل بـه تفسیر و تاویل قرآن کریم او را ترجمان القرآن خوانده و نیز او را وارث علوم رسول اللّه (صلی الله علیه وآله) می دانند. و از وی تفسیری با نام تنویر المقباس بجای مانده است.
ابن عباس از چهره های فروزان جهان علم و دانش به شمار می رفت، به ویژه مهارت وی در تفسیر و تاویل قرآن، شهره آفاق بود تا جایی که او را «ترجمان القرآن» «به معنای بازگوکننده آن چه در قرآن نهفته است.» می گفتند، چون آنچه را به تفسیر و تاویل قرآن مرتبط بود می دانست.او تربیت یافته مکتب مولا امیر مؤمنان (علیه السّلام) شمرده می شد و در رتبه علمی به جایی رسید که امیرمؤمنان درباره او گفت: «گویا از پس پرده رقیق (نازک) به حقایق غیبی می نگرد».
انصاری قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج۱، ص۳۵.
وی در شعب ابوطالب سه سال قبل از هجرت به دنیا آمد. پیامبر (صلّی اللّه علیه وآله) خود، کام او را برداشت و تربیت او را عهده دار شد و برایش دعای خیر فرمود.او در دامن پیامبر بزرگ شد و پس از وفات رسول خدا (صلّی اللّه علیه وآله) ملازم و همراه همیشگی خاندان نبوت بود، امام امیر مؤمنان (علیه السّلام) او را پروراند و نیکو تربیت نمود؛ از این رو یکی از فدائیان میدان محبت و ولایت امام (علیه السّلام) بود. از او با سندی صحیح روایت شده که گفت: «آنچه از دست مایه تفسیری اندوخته ام از معدن فیض علی (علیه السّلام) بوده است».
انصاری قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج۱، ص۳۵.
البته این سخن در رابطه با اساس و پایه های اصلی تفسیر است، چرا که وی به در خانه هر یک از اصحاب پیامبر که گمان می رفت نزد او دانشی باشد می رفت و در تحصیل علم از هیچ کوششی هر چند مشقت بار فروگذار نکرد. وقتی به در خانه آنان می رفت، اگر در حال استراحت بودند، انتظار می کشید تا بیدار شوند و گاه می شد که سوزش بادهای گرم و سوزان را در این راه بر خود هموار می ساخت و برای برخاستن آنان هرگز اقدامی نمی نمود و انتظار می کشید تا خود بر طبق عادت همیشگی از خواب بیدار شوند، آنگاه هر چه می خواست از آنان می پرسید. با این شیوه آنچه از دانش را که در ایام حیات پیامبر (صلّی اللّه علیه وآله) به علت کمی سن از دست داده بود جبران می کرد. به طاووس گفتند: «چرا ملازمت این خردسال یعنی ابن عباس را که کم سن ترین صحابه است برگزیده ای و بزرگسالان را رها ساخته ای؟ گفت: من هفتاد نفر از صحابه را دیده ام که هر گاه درباره موضوعی میان خود اختلاف می کردند قول ابن عباس را بر می گزیدند!».از عبیداللّه بن علی بن ابورافع نقل شده است که گفت: «ابن عباس نزد پدربزرگم ابورافع می آمد و از او درباره رفتار و سیره پیامبر سؤال می کرد و کسی را همراه خود داشت که گفته های پدربزرگم را می نگاشت».
قول علمای خاصه درباره ابن عباس
...