کلمه جو
صفحه اصلی

بیعت رضوان

دانشنامه عمومی

بیعت رضوان یا بیعت تحت الشجره نام بیعتی است که یاران محمد، پیامبر اسلام، پیش از صلح حدیبیه بر سر جان خود با او بستند.
محمد در مدینه
بیعت عقبه
غزوه خیبر
پیش از صلح حدیبیه، محمد ابتدا فردی به نام خَراش را به پیش اهالی مکه فرستاد تا به آنان بگوید که مسلمانان تنها برای زیارت آمده اند و نه برای جنگ؛ اما اهالی مکه خواستند او را بکشند ولی او بازگشت. سپس پیامبر اسلام عثمان را فرستاد ولی او دیر کرد و گمان برده شد که عثمان کشته شده است. موقعیت برای مسلمانان خطرناک بود چراکه آنان برای زیارت و بدون تجهیزات جنگی کامل آمده بودند. لذا محمد یارانش را گرد خویش آورد و آنان این بیعت را با او بستند. این واقعه در آیهٔ ۱۸ سوره فتح بازتاب یافته و نام بیعت نیز از این آیه گرفته شده است:
لَّقَدْ رَ ضِیَ اللَّـهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یُبَایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَ ةِ فَعَلِمَ مَا فِی قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّکِینَةَ عَلَیْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِ یبًا ﴿۱۸﴾به راستی خدا هنگامی که مؤمنان زیر درخت با تو بیعت می کردند از آنها راضی شد و از آنچه در دلشان بود آگاه گردید، پس آرامش را بر آنها نازل کرد و فتحی نزدیک (فتح خیبر) را به آنها پاداش داد.
بعدها معلوم شد که عثمان کشته نشده و فرستادگان به مکه با اهالی مکه پیمان صلح حدیبیه را بستند.

دانشنامه آزاد فارسی

بِیعت رضوان
عنوان بیعت گروهی از مسلمانان با پیامبر(ص) که به بیعت تحت الشجره نیز معروف است. اصحاب یادشده بعدها به اصحاب شجره معروف شدند. این بیعت در سال ششم پس از هجرت در محلی به نام حُدَیْبیه، در یک منزلی مکّه، واقع شد. در این سال پیامبر(ص)، همراه جمعی از صحابه که تعداد آن ها را ۱۴۰۰ تا ۱۶۰۰ نفر نوشته اند، برای زیارت خانۀ خدا عازم مکه شد، امّا مردم مکه در محل یادشده راه را بر آن ها بستند. پیامبر(ص) نخست کسی به نام خَراش را بر شتر خود نشاند و به مکه فرستاد تا به بزرگان آن جا بگوید که آنان صرفاً برای زیارت خانه خدا آمده اند و قصد جنگ با آنان را ندارند. آن ها شتر پیامبر را پی کردند و چیزی نمانده بود که خراش را نیز به قتل برسانند. بار دوم پیامبر عثمان را برای گفت وگو با آنان فرستاد و چون بازگشت او به طول انجامید و احتمال کشته شدن عثمان می رفت، مسلمانان حاضر در آن جا در زیر درختی (درخت سَمُره) بر سر جانشان با پیامبر بیعت بستند. از سوی دیگر، فرستادگان مکه در حدیبیه با پیامبر صلح کردند و قرار بر این شد که پیامبر به مدینه بازگردد و سال آینده به زیارت خانۀ خدا بیاید. این صلح را «صلح حدیبیه» می خوانند. آیه ۱۸ سورۀ فتح در قرآن اشاره به واقعۀ بیعت شجره دارد. مسجدی در محل این بیعت وجود داشته است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] بیعت رضوان، عنوان بیعت جمعی از صحابه با پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ذی القعده سال ششم هجری است که به بیعت تحت الشجره نیز معروف است.
حضرت محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم) با در میان گذاشتن رؤیای صادق خویش مبنی بر اینکه پس از ورود به کعبه سر خود را تراشیده و با گرفتن کلید کعبه همراه با دیگران در عرفات وقوف می یابند، از اصحاب برای انجام عمره دعوت کردند. ایشان در ذی قعده سال ششم هجرت، پس از اینکه «نمیلة بن عبدالله» یا «عبداللّه بن امّ مکتوم» را به نیابت از خود در مدینه گماشتند، به همراه عده ای از مسلمانان مهاجر و انصار و اعراب قبایل که در بین راه به آنان پیوستند، به سمت مکه عزیمت نمودند. تعداد آنان از هزار و چهارصد تا هزار و ششصد نفر گزارش شده است. در این سفر چهار زن («امّ سلمه» همسر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم)، «امّ عماره»، «امّ منیع» و «امّ عامر») همراه آنان بودند.
جریان واقعه بیعت رضوان
در سال ششم پس از هجرت، پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) با گروهی از صحابه، که تنها شمشیری در غلاف به همراه داشتند و شمار آنان را هزار و چهارصد تا هزار و ششصد تن نوشته اند، به قصد زیارت خانه خدا و ادای مناسک عمره از مدینه خارج شدند. چون به حدیبیه - دهی در فاصله یک منزلی مکه و نُه منزلی مدینه- رسیدند، مردم مکه راه را بر آنان بستند و مانع رفتنشان به مکه شدند.
زمینه های انعقاد بیعت رضوان
سفر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به سرزمین مخالفان خود، بعد از حدود بیست سال روابط تیره ای که با جنگ های خونینی همچون بدر، احد، خندق (احزاب) و کشته شدن بسیاری از سران مشرک مکه همراه گردید، از یک سو بیانگر تحلیل قوای مشرکان به ویژه در جریان شکست در جنگ احزاب (که تمامی قوای داخلی و نفوذی خویش اعم از منافقین و یهودیان را به کار گرفته بودند) و از سوی دیگر تثبیت قدرت حکومت نبوی در مدینه و نیاز به فراهم نمودن زمینه های مناسب برای برقراری روابط با سایر مناطق جهت رساندن پیام اسلام بود.اقداماتی که از سوی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) و مسلمانان، اعراب قبایل مسیر راه و مشرکان مکه در طول این سفر انجام گرفت، هر کدام نشان دهنده آخرین تلاش هایی است که هر کدام از طرفین در محو قدرت دیگری و گذر از روابط خصمانه به دیپلماتیک، طی مراحل مختلف انجام دادند که در ذیل به آن اشاره می گردد.
← همراه نبردن جنگ افزار
...


کلمات دیگر: