جعفر بن علی (۲۲۶ – ۲۷۱ هجری قمری) پسر علی النقی امام دهم شیعیان و برادر حسن عسکری (امام یازدهم شیعیان دوازده امامی) است. در زمان حیات حسن عسکری کشمکش های زیادی بر سر امامت شیعیان بین جعفر و حسن عسکری و طرفداران دو برادر به وجود آمد. او پس از فوت برادرش، گفت برادرش هیچگاه فرزندی نداشته است.
پس از درگذشت علی النقی، فریس بن حاتم قزوینی، از شیعیان پرنفوذ و نایبان اصلی هادی که در زمان امام شیعه از نیابت خلع شده بود، اعلام کرد که امام واقعی شیعه محمد فرزند بزرگ هادی بوده است که قبل از هادی فوت کرده است. اما او مقام امامت را از طریق غلام خود نفیس به جعفر (که بعدها توسط شیعیان جعفر کذاب نام گرفت) سپرده است. اقلیتی دیگر نیز ادعا کردند که هادی خود شخصاً جعفر را به امامت تعیین کرده است. در این زمان جعفر و اقلیتی از پیروانی که گرد خود جمع کرده بود، امامت برادر خود حسن عسکری را به چالش کشید. در این زمان پیروان حسن عسکری، جعفر را فاسد و شرابخوار در ملاعام می خواندند و چنین می گفتند که جعفر فرایض دینی را چهل روز رها کرده است تا شعبده بازی فرا بگیرد. در مقابل نیز پیروان جعفر، حسن عسکری را فاقد دانش لازم برای امامت شیعه می دانستند و پیروان حسن عسکری را حماریه می خواندند.
به گفته حسین مدرسی، هر چند مشکل است که پذیرفت که شیعیان کسی که چنین آشکارا بی دین باشد را به عنوان امام پذیرفته بودند. اما به نظر می رسد که تا حدی حقیقت در این گزارش ها موجود است. خصوصاً آنهایی که مربوط به دوران جوانی جعفر است زیرا در دفاعیه ای که طرفداران جعفر علیه اتهامات وارد بر او داشتند چنین می گفتند که جعفر از شخصیت دوران جوانی اش فاصله گرفته است.
عبدالعزیز ساچادینا می نویسد:
پس از درگذشت علی النقی، فریس بن حاتم قزوینی، از شیعیان پرنفوذ و نایبان اصلی هادی که در زمان امام شیعه از نیابت خلع شده بود، اعلام کرد که امام واقعی شیعه محمد فرزند بزرگ هادی بوده است که قبل از هادی فوت کرده است. اما او مقام امامت را از طریق غلام خود نفیس به جعفر (که بعدها توسط شیعیان جعفر کذاب نام گرفت) سپرده است. اقلیتی دیگر نیز ادعا کردند که هادی خود شخصاً جعفر را به امامت تعیین کرده است. در این زمان جعفر و اقلیتی از پیروانی که گرد خود جمع کرده بود، امامت برادر خود حسن عسکری را به چالش کشید. در این زمان پیروان حسن عسکری، جعفر را فاسد و شرابخوار در ملاعام می خواندند و چنین می گفتند که جعفر فرایض دینی را چهل روز رها کرده است تا شعبده بازی فرا بگیرد. در مقابل نیز پیروان جعفر، حسن عسکری را فاقد دانش لازم برای امامت شیعه می دانستند و پیروان حسن عسکری را حماریه می خواندند.
به گفته حسین مدرسی، هر چند مشکل است که پذیرفت که شیعیان کسی که چنین آشکارا بی دین باشد را به عنوان امام پذیرفته بودند. اما به نظر می رسد که تا حدی حقیقت در این گزارش ها موجود است. خصوصاً آنهایی که مربوط به دوران جوانی جعفر است زیرا در دفاعیه ای که طرفداران جعفر علیه اتهامات وارد بر او داشتند چنین می گفتند که جعفر از شخصیت دوران جوانی اش فاصله گرفته است.
عبدالعزیز ساچادینا می نویسد:
wiki: جعفر بن علی