[ویکی فقه] برخی گفته اند: اصولا مسئله برزخ ماهیت نقلی دارد و عقل را به آن راهی نیست و بعضی بر این عقیده اند که افزون بر ادله نقلی، دلایل عقلی نیز می تواند پاداش و کیفر برزخی را ثابت کند.
البته تجزیه و تحلیل ادله عقلی و نقلی اثبات برزخ نشان می دهد که این ادله بیش از آن که ضرورت برزخ را ثابت کند امکان آن را ثابت می کند، در هر حال این نکته درخور توجه است که اولین گام برای اثبات برزخ، اثبات حقیقت روح و تجرد نفس و بقای آن است، از این رو کسانی که به سبب جهانبینی مادی خود، همه حقایق موجودات عالم را در مادیات منحصر می دانند، به طور کلی منکر عالم پس از مرگ هستند، افزون بر این برای اثبات برزخ ممکن است به ادله تجربی و حسّی با استفاده از روشهایی که می توان با ارواح گذشتگان ارتباط برقرار کرد نیز بهره گرفت. این روشها که در علمی به نام فرا روانشناسی (Parapsychology) طرح می گردد ثابت می کند که برای مردگان، نوعی حیات و ادامه زندگی تحقق دارد که آن همان برزخ است. توجه به این نکته نیز لازم است که خواه دلیل عقلی را نیز دلیلی مستقل برای اثبات حیات برزخی بپذیریم یا آن را تمام ندانیم، در هر صورت، اصل این مسئله در مجموعه معارف اسلامی امری روشن است و از همین روی برخی از صاحب نظران احتمال ضروری بودن آن را بعید ندانسته اند، گرچه به گفته برخی از محققان مسئله حیات برزخی در اواسط عهد رسول خدا از ضروریات قرآنی نبوده است و حتی امروزه نیز برخی از مسلمین که نفس انسان را مجرد نمی دانند به نوعی این حقیقت را نمی پذیرند،
مهم ترین ادلّه حیات برزخی
مهم ترین ادلّه حیات برزخی آیات و روایات است که آیات در این زمینه به شرح ذیل است:
← دلیل اول
الابانة عن اصول الدیانه؛ الامالی، صدوق؛ الامالی، طوسی؛ انوار درخشان در تقسیر قرآن؛ بحار الانوار؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ التحریر والمرسع فی احوال البرزخ؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تصحیح اعتقادات الامامیه؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر؛ تفسیر القرآن الکریم، صدر المتالهین؛ تفسیر القمی؛ التفسیر الکبیر؛ تفسیر المنار؛ التفسیر المنسوب الی الامام العسکری (علیه السلام)؛ تفسیر من وحی القرآن؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ حق الیقین فی معرفة اصول الدین؛ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه؛ درر الفوائد؛ الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ روض الجنان و روح الجنان؛ سلسله مؤلفات الشیخ المفید؛ شرح الاصول الخمسه؛ شرح چهل حدیث؛ شرح فصوص الحکم؛ شرح المقاصد؛ شرح المنظومة السبزواری؛ صحیح البخاری؛ الفرقان فی تفسیر القرآن؛ الکافی؛ کتاب الخصال؛ الکشاف؛ گوهر مراد؛ لغت نامه؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ مجموعه آثار، استاد مطهری؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق؛ معاد یا بازگشت به سوی خدا؛ معاد از دیدگاه امام خمینی (قدس سره)؛ المعتبر فی شرح المختصر؛ معجم مقاییس اللغه؛ مفردات الفاظ القرآن؛ المیزان فی تفسیر القرآن.
البته تجزیه و تحلیل ادله عقلی و نقلی اثبات برزخ نشان می دهد که این ادله بیش از آن که ضرورت برزخ را ثابت کند امکان آن را ثابت می کند، در هر حال این نکته درخور توجه است که اولین گام برای اثبات برزخ، اثبات حقیقت روح و تجرد نفس و بقای آن است، از این رو کسانی که به سبب جهانبینی مادی خود، همه حقایق موجودات عالم را در مادیات منحصر می دانند، به طور کلی منکر عالم پس از مرگ هستند، افزون بر این برای اثبات برزخ ممکن است به ادله تجربی و حسّی با استفاده از روشهایی که می توان با ارواح گذشتگان ارتباط برقرار کرد نیز بهره گرفت. این روشها که در علمی به نام فرا روانشناسی (Parapsychology) طرح می گردد ثابت می کند که برای مردگان، نوعی حیات و ادامه زندگی تحقق دارد که آن همان برزخ است. توجه به این نکته نیز لازم است که خواه دلیل عقلی را نیز دلیلی مستقل برای اثبات حیات برزخی بپذیریم یا آن را تمام ندانیم، در هر صورت، اصل این مسئله در مجموعه معارف اسلامی امری روشن است و از همین روی برخی از صاحب نظران احتمال ضروری بودن آن را بعید ندانسته اند، گرچه به گفته برخی از محققان مسئله حیات برزخی در اواسط عهد رسول خدا از ضروریات قرآنی نبوده است و حتی امروزه نیز برخی از مسلمین که نفس انسان را مجرد نمی دانند به نوعی این حقیقت را نمی پذیرند،
مهم ترین ادلّه حیات برزخی
مهم ترین ادلّه حیات برزخی آیات و روایات است که آیات در این زمینه به شرح ذیل است:
← دلیل اول
الابانة عن اصول الدیانه؛ الامالی، صدوق؛ الامالی، طوسی؛ انوار درخشان در تقسیر قرآن؛ بحار الانوار؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ التحریر والمرسع فی احوال البرزخ؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تصحیح اعتقادات الامامیه؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر؛ تفسیر القرآن الکریم، صدر المتالهین؛ تفسیر القمی؛ التفسیر الکبیر؛ تفسیر المنار؛ التفسیر المنسوب الی الامام العسکری (علیه السلام)؛ تفسیر من وحی القرآن؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ حق الیقین فی معرفة اصول الدین؛ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه؛ درر الفوائد؛ الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ روض الجنان و روح الجنان؛ سلسله مؤلفات الشیخ المفید؛ شرح الاصول الخمسه؛ شرح چهل حدیث؛ شرح فصوص الحکم؛ شرح المقاصد؛ شرح المنظومة السبزواری؛ صحیح البخاری؛ الفرقان فی تفسیر القرآن؛ الکافی؛ کتاب الخصال؛ الکشاف؛ گوهر مراد؛ لغت نامه؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ مجموعه آثار، استاد مطهری؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق؛ معاد یا بازگشت به سوی خدا؛ معاد از دیدگاه امام خمینی (قدس سره)؛ المعتبر فی شرح المختصر؛ معجم مقاییس اللغه؛ مفردات الفاظ القرآن؛ المیزان فی تفسیر القرآن.
wikifeqh: اثبات_برزخ