شعر غنایی

شعر غنایی در لغت به معنای آواز خوانی، سرود و نغمه است و در اصطلاح به شعری گفته می شود که بیان گر عواطف و احساسات شخصی شاعر باشد. اینگونه اشعار بیشتر به صورت کوتاه بیان می شوند. منظومه شعر ویس و رامین یا خسرو و شیرین از جمله اشعار غنایی محسوب می شوند.
Associate Professor ON Tansu, Greek Literary History lecture notes
Prof. Dr. Candan Şentuna Greek Literature and History Lecture Notes

شعر غنایی (lyric poem)
نوع ادبی مشتمل بر هر گونه شعر کوتاه و شخصی که حاکی از احساسات پرشور و عواطف لطیف است. از نظر قافیه و صناعات ادبی ویژگی خاصی ندارد. غزل، ازجمله اشعار غنایی است. در ادبیات غرب در اصل سروده ای بود که با همراهی چنگ (لیر) خوانده می شد و از همین رو اشعار ترانه ها را در زبان های اروپایی لیریک می نامند. در ادبیات فارسی اصطلاع غنایی از غنا به معنی موسیقی و آوازخواندن گرفته شده که اشاره به آن دارد که این گونه اشعار را همراه با ساز ازجمله چنگ می خواندند.

[ویکی فقه] کلمه ی غنا از ریشه ی "غنا" به معنی موسیقی و نواختن و آواز خواندن است.
شعر غنایی با احساسات و عواطف شخصی و به طور کلی "من شاعر" مربوط است و بدین گونه طیف وسیعی از معانی و مضامین شاعرانه را به خود اختصاص می دهد. انواع متداول شعر غنایی و موضوعات آن در شعر فارسی عبارت است از سوگ نامه یا مرثیه، شادی نامه، مدیحه، اشعار مذهبی، وصف طبیعت و شعرهای عاشقانه که در قالب های متفاوت مثنوی، تک بیت، رباعی، مستزاد و غزل سروده شده است. اقسام شعر غنایی حتی می تواند بسیار فراتر و بیشتر از این باشد؛ زیرا در شعر غنایی ابتدا شاعر از یکی از تجلیات جهان آفرینش متاثر می گردد و آن را با لطف کلام و دقت نظر توصیف می کند و سرانجام به عالم معنا و اندیشه می کشد. بسیاری از محققان منشاء اشعار غنایی را "ادبیات فولکلور" دانسته اند. در این صورت شاعر با نگاهی عاطفی و احساسی و درونی، به مسائل و مشکلات خود رنگ فلسفی و گاه جامعه شناختی می دهد و انسان را در ارتباط با حیات و ممات، خوش بختی و بدبختی، عشق و نفرت توصیف می کند.
اشعار عاشقانه
نوع دیگر ادب غنایی اشعار عاشقانه است. اشعار عاشقانه در ادبیات ما سه نوع است، یا با معشوقی زمینی مواجهیم؛ مثلا در تغزل قصاید یا غزلیات عاشقانه مثل غزلیات سعدی و یا با معشوقی آسمانی مثل غزل های عارفانه و معنوی مولانا و گاه با معشوقی که گاهی زمینی است و گاهی آسمانی و نه این است و نه آن، مثل بیشتر غزل های حافظ. در ادب غنایی والا، با معشوقی نمادین و خیالی و اساطیری، که به هیچ وجه زمینی و دست یافتنی نیست، سر و کار داریم. شاعر در وصف آرزوی تقرب به درگاه او سخن می گوید و همین معشوق است که عارفان از آن به معبود و خدا تعبیر می کنند. غزل و داستان های عاشقانه در ادب ما دو جلوه ی مهم از شعر غنایی هستند که یکی احساسات مختلف شاعر را در برابر مسائل جهان منعکس می کند و دیگری در داستان های عاشقانه، که در ادب ما منظومه های عالی غنایی داستانی وجود دارد مثل "ویس و رامین" "لیلی و مجنون "و خسرو و شیرین" که بلند و روایی هستند و داستانی عاشقانه را روایت می کنند.
پیدایش شعر غنایی در ادب فارسی
...