قراقویونلو

ترکمانان قراقویونلو یکی از طوایف ترکمانان که از نیمه قرن هشتم هجری در آذربایجان و غیره صاحب قدرت شدند (۷۸۰–۸۷۴ ه‍.ق). ترکمانان از طوایفی بودند که هنگام حمله مغول مساکن خود را در حوالی دریاچه آرال ترک کرده بداخل ایران آمدند و بر حسب تصادف هر طایفه ای از آنان در جایی استقرار یافتند. هنگامی که دولت ایلخانان مغول منقرض شد ترکمانان هم مانند سایر طوایف ترک و مغول از موقعیت استفاده کرده صاحب قدرت شدند. این قبیله در شمال شرقی دریاچه وان با مرکزیت ارچیش به قدرت رسیدند.
پرچم
قراقویونلو واژه ای ترکی (مرکب از: قره + قویون + لو) و به معنی صاحبان گوسفندهای سیاه است. این واژه بسته به لهجه محلی گوینده، قره قویونلو یا قاراقویونلو هم تلفظ و نوشته می شود.
نام قراقویونلوها نخستین بار در تاریخ در دوره قبل از سلسله صفویه مطرح گردیده است. قراقویونلوها که ترکمان بودند ابتدا دست نشاندگان سلسله مغولی جلایری ها در تبریز و بغداد بودند. اما در سال ۱۳۷۵ (میلادی) قرا یوسف رهبر قراقویونلوها در پی شورشی علیه جلایری ها استقلال خود را از جلایری ها اعلام کرد و کنترل آذربایجان، موصل و بغداد را به دست گرفت. تیموریان در حوالی ۱۴۰۰ قرا یوسف را شکست داده و قرایوسف به مصر متواری شد. وی پس از مدتی و در ۱۴۰۶ با کمک حاکمان وقت مصر، مملوکها، دوباره کنترل تبریز را بدست آورد. دولت قراقویونلو در بخش مهمی از سرزمین ایران شامل خوزستان، کرمان، فارس و هرات حضور داشت واپسین فرمانروای قره قویونلو جهانشاه قراقویونلو نام داشت که اوزون حسن از دودمان آق قویونلو او را شکست داد و وی را به همراه پسرش کشت.

قَراقویونلو
(یا: قراقوینلو؛ لغت ترکی به معنای دارندۀ گوسفند سیاه) اتحادیه ای از قبایل ترکمان در شرق آناتولی و نیز عنوان سلسلۀ حاکم برآمده از این قبایل (۷۷۷ـ۸۷۳ق) در بخش هایی از آناتولی شرقی و بین النهرین و ایران. آنان با تسلط بر آذربایجان ، عراق، ارّان و بخش گسترده ای از دیگر نقاط ایران، به جز خراسان ، دولتی نیرومند تشکیل دادند. ظاهراً خاندان حکومتگر این اتحادیه از طایفه ییوا (ایوا) از طوایف غُز بوده اند. قراقویونلوها بعد از مرگ ابوسعید بهادر مغول (۷۳۶ق)، با استفاده از اوضاع نابسامان ایلخانان حاکمیت خویش را در اطراف اَرجیش برقرار کردند. تاریخ قطعی این سلسله ، با بیرام خواجه آغاز می شود. او با تشکیل امیرنشینی در منطقۀ ارزروم ، قراقویونلوها را وارد صحنۀ سیاسی کرد. پس از مرگ او، پسرش قرامحمد ریاست این اتحادیه را برعهده گرفت . پس از کشته شدن او در ۷۹۰ق قرایوسف به امارت رسید. او مؤسس واقعی دولت قراقویونلو بود که تبریز را تصرف و آن را پایتخت خود قرار دارد و با کشتن سلطان احمد ایلکانی ، متصرفات آل جلایر را به قلمرو خود افزود. از زمان او شاخه ای از قراقویونلوها در بغداد به امارت رسیدند. پس از وی ، دو تن از پسرانش به نام های اسکندر و جهان شاه قدرت را دردست گرفتند. این سه تن مشهورترین امرای قراقویونلو هستند. جهان شاه پس از مرگ برادر، حکمران بی رقیب سرزمین های قراقویونلو شد. او قلمرو خود را بر عراق، فارس ، کرمان و حتی عمان گسترش داد و سپس بغداد را گرفت . پس از وی پسرش حسن علی به امارت رسید. حسن علی آخرین حکمران این قبیله بود. او پس از شکست از اوزون حسن آق قویونلو در ۸۷۳ق به قتل رسید و با مرگ او، حکومت قراقویونلوها برافتاد. از نظر تشکیلات اداری ، قراقویونلوها دنباله رو جلایریان و ایلخانان بودند و خود را نویان ، بهادر و خاقان می نامیدند. گرچه ترکمانان بر گسترۀ وسیعی از سرزمین های آسیایی تسلط داشتند، اما تشکیلات نظامی آنان همچنان بر روش های قبیله ای استوار بود. امرای این اتحادیه پیرو مذهب شیعه بودند و حتی برخی ، ایشان را دوازده امامی دانسته اند. تعدادی از امرای این خاندان همچون جهان شاه قریحۀ شاعری داشته اند.