تحریر الوسیله

تحریرالوسیله اثری از روح الله خمینی به زبان عربی شامل فتاوای وی در تمامی ابواب فقه به روش غیراستدلالی است. وی این کتاب را به عنوان حاشیهٔ کتاب وسیلة النجاة ابوالحسن اصفهانی نوشته است. نویسنده سعی کرده حاشیه خود را با کمترین تغییر در متن وسیلهٔ النجاهٔ به آن بیفزاید. وسیلة النجاة که خمینی اعتقاد بسیاری به آن داشت خود حاشیه ای بر کتاب ذخیرة الصالحین محمدکاظم طباطبایی یزدی است.
جلد دوم:
این کتاب اولین بار در نجف در زمان اقامت نویسنده اش در این شهر منتشر شد. خلاصه ای از آن به زبان عربی نیز به نام «زبدة الاحکام» منتشر شده است.
تحریرالوسیله اثر عمیقی نیز بر نظام حقوقی ایران در دوران جمهوری اسلامی گذاشته است. علاوه بر آن که در تدوین و اصلاح بسیاری از قوانین به آن رجوع می شود، در بسیاری از آراء دادگاه ها نیز به آن استناد شده است.
این کتاب حاشیه ای بر کتاب وسیلةالنجاة سید ابوالحسن اصفهانی (وفات: ۱۳۶۵ قمری) است. کتاب اصفهانی نیز حاشیه ای بر کتاب ذخیرة الصالحین سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (وفات: ۱۳۳۷ قمری) است. خمینی در دوران اقامت در قم بر کتاب وسیلةالنجاة حاشیه نگاشت. اما احترام نویسنده به مرجع تقلید وقت، سید حسین بروجردی (متوفی ۱۳۴۰ خورشیدی)، مانع او از چاپ و انتشار این اثر شد. اما بعدها به طور جداگانه و چند بار نیز همراه با وسیلة النجاة به چاپ رسید. تبعید خمینی به شهر بورسای ترکیه در ۱۳۴۳ خورشیدی فرصتی فراهم آورد تا وی آنطور که خود می گوید «از فراغتش در حدود یازده ماه اقامت اجباری در آن شهر برای وارد کردن حاشیه مذکور در متن وسیلة النجاة استفاده کند و آن حواشی را به صورت متن مستقلی درآورد تا استفاده از آن آسان تر باشد و نیز بر آن مسائل مورد نیاز روز را بیفزاید و آن را «تحریر الوسیلة» بنامد». به نظر می رسد در آن زمان تحریر الوسیلة مانند وسیلة النجاة به کتاب المیراث ختم می شده است.

تَحْریرُ الوَسیله
کتابی به عربی، در فقه امامیه، تألیف امام خمینی (ره). تعلیقه ای است بر وسیلةالنجاة سید ابوالحسن اصفهانی، مشتمل بر فتاوای مؤلف، که به هنگام تبعید در ترکیه نوشته است. افزون بر چندین شرح و ترجمه به فارسی از تحریر الوسیلة، مصطفی خمینی، فرزند امام، نیز در مستند تحریر الوسیلة به بیان استدلال های این اثر پرداخته است.

[ویکی اهل البیت] تحریر الوسیلة. مؤلف:
حاج آقا سید روح الله موسوی خمینی رحمه الله معروف به امام خمینی (م 1368 ش).
این شخصیت بی نظیر عالم اسلام در خمین به عرصه این جهان گام نهاد. ایشان تا نوزده سالگی در زادگاه خود خمین، به درس ابتدایی و تحصیل مقدمات عربی پرداخت و در سال 1339 ق برای ادامه تحصیل به شهر اراک هجرت کرد. بعد از انتقال حوزه علمیه به شهر قم، امام نیز روانه این شهر می شود.
امام در فقه از آیت الله حائری تا سال 1355 ق بهره مند بود و برای آموختن هئیت، نجوم و فلسفه مشاء در دروس مرحوم آیت الله رفیعی قزوینی حاضر شد. وی در عرفان و بالأخص عرفان آمیخته با فلسفه صدرالمتألهین از مرحوم شاه آبادی استفاده کرد.
امام خمینی سال های طولانی در حوزه علمیه قم به تدریس خارج فقه، اصول، فلسفه، عرفان و اخلاق پرداخت. وی در سال 1342 ش در مخالفت با دخالت آمریکا و اسراییل در امور کشور دستگیر شد و به دستور شاه به کشور ترکیه و سپس به عراق تبعید شد. امام در تبعید، رهبری انقلاب اسلامی را به عهده داشت و در سال 1357 ش انقلاب شکوهمند اسلامی به پیروزی رسید. امام یازده سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در خرداد 1368 ش وفات یافت.
این کتاب فقهی فتوایی است و در واقع تعلیقه است بر کتاب وسیلة النجاة، تصنیف سید ابوالحسن موسوی اصفهانی. تحریرالوسیله یک دوره کامل فقه است که از کتاب طهارت شروع می شود و به کتاب دیات پایان می یابد.