عملیات بیت المقدس

عملیات بیت المقدس یا الی بیت المقدس (معنا: به سوی بیت المقدس) یکی از مهمترین و بزرگترین عملیات های نیروهای مسلح ایران که با تدبیر سرهنگ علی صیاد شیرازی (بعدها تا درجهٔ سپهبدی ترفیع یافت) در اعزام اساتید دانشگاه فرماندهی و ستاد (دافوس) به منطقه عملیات و طرح ریزی عملیات و استفاده از تجارب آن ها و همچنین همکاری بیشتر ارتش و سپاه در جنگ ایران و عراق محسوب می شود. نیروهای ایرانی با توان ۱۳۰٬۰۰۰ رزمنده این عملیات در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ با رمز «یا علی ابن ابی طالب» در محور اهواز- خرمشهر- دشت آزادگان، به فرماندهی مشترک سپاه و ارتش و با هدف آزادسازی خرمشهر آغاز کردند. این عملیات سه هفته ادامه داشت. نیروهای عراقی منطقه با هدف آغاز عملیات دفاعی از خرمشهر عقب نشینی کردند. در اول خرداد ۱۳۶۱ ارتش عراق پاتک بزرگی را برای پس زدن نیروهای ایرانی شروع نمود. با وجود گستردگی این پاتک نیروهای ایرانی توانستند در مقابل آن مقاومت نمایند و سرانجام در سوم خرداد ۱۳۶۱ نیروهای ایرانی خرمشهر را که در روزهای ابتدای جنگ به اشغال ارتش عراق درآمده بود را آزاد نمودند. در هنگام شکست نیروهای عراقی بیش از ۱۹٬۰۰۰ سرباز عراقی به اسارت نیروهای ایرانی درآمدند. ایرانی ها همچنین مقادیر قابل توجهی مهمات و ادوات رزمی را به غنیمت گرفتند.
انهدام حداقل دو لشکر از نیروی های عراقی
بازپس گیری حدود ۵۴۰۰ کیلومتر مربع از خاک ایران؛ از جمله شهرهای خرّمشهر، هویزه و پادگان حمید.
خارج نمودن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه عراق.
تأمین مرز
تهدید بصره
تداوم رزم علیه دشمن
کاهش توان رزمی دشمن
انجام عملیات بیت المقدس در چهار مرحله برنامه ریزی شده بود که هر مرحله در مقایسه با عملیات ثامن الائمه و طریق القدس خود یک عملیات بزرگ به حساب می آید. آزادسازی خرمشهر که در پی مرحله چهارم انجام گرفت از مهمترین نتایج این عملیات بود.
مهم ترین اهداف این عملیات عبارت بودند از:
منطقه عمومی عملیات بیت المقدس در میان چهار مانع طبیعی محصور است، که از شمال به رودخانه کرخه کور، از جنوب به رودخانه اروند، از شرق به رودخانه کارون و از غرب به هور الهویزه منتهی می شود.

[ویکی فقه] عملیات بزرگ بیت المقدس در تاریخ دهم اردیبهشت سال ۱۳۶۱ش آغاز شد. رمز این عملیات «یا علی بن ابی طالب (علیه السّلام) » بود.
این حمله، پس از عملیات پیروزمندانۀ فتح المبین در فروردین ماه آغاز شد. پس از فتح المبین نیروهای بسیاری آماده شدند، لشکرهای سپاه و ارتش به مناطق در نظر گرفته شده اعزام شدند. این برنامه، در جبهه های جنوب (جنوب اهواز و شمال خرمشهر) در قسمتی حدود ۵۴۰۰ کیلومتر مربع و در چند مرحله آغاز شد و تا چهارم خرداد ۱۳۶۱ ش ادامه یافت. مهم ترین هدف این عملیات، آزادسازی خرمشهر بود که به مسئله حیثیتی تبدیل شده بود و از نظر سوق الجیشی بسیار اهمیت داشت. شکستن محاصره آبادان در عملیات ثامن الائمه، آزادی بستان در عملیات طریق القدس و سپس عملیات فتح المبین برای آزادی قسمتی از خاک ایران، روحیه سربازان اسلام را تقویت کرده بود. انهدام ضد انقلاب در داخل نیز سبب آرامش داخلی کشور، توجه بیشتر به مناطق جنگی و نیز آسودگی خاطر رزمندگان از جریان های داخلی شد. اوضاع منطقه به سبب پیروزی های ایران بسیار متشنج بود؛ زیرا آمریکا و سایر دولت های غربی آشکارا از این امر ناراحت بودند. در چنین شرایطی، عملیات بسیار پر اهمیت بیت المقدس مطرح شد. اهمیت این مطلب، به آن دلیل است که خرمشهر، استراتژیک ترین نقطه درگیری محسوب می شد؛ به گونه ای که گروه غالب و مسلط بر آن، برنده جنگ محسوب می شد.
موقعیت جغرافیایی
منطقۀ عملیاتی مزبور، شامل جنوب غربی اهواز و غرب کارون بود که میان چهار مانع طبیعی، محصور بود: از شمال به رودخانه کرخه کور، از جنوب به رودخانه اروند، از شرق به رودخانۀ کارون و از غرب به هور الهویزه و شط العرب منتهی می شود. اهمیت منطقه، سبب شده بود که عراق برای حفظ آن، بسیار مصمم باشد. هموار بودن این قسمت، امتیازی برای عراق محسوب می شد ولی محدودیت نیرو و وسعت منطقه، از نقاط ضعف دشمن بود. سپاه صدام، به دلیل همین محدودیت ها، قوای خود را در نقاط مهم جیفر و خرمشهر متمرکز کرده بود و در تدبیر پدافندی خود، بیش از همه به خرمشهر و بصره اهمیت داده بود.
اهداف این نبرد
۱. انهدام نیروهای متجاوز؛ ۲. آزادسازی خرمشهر با توجه به اهمیت استراتژیک و سیاسی آن؛ ۳. تهدید بصره برای وادار کردن عراق به پرداخت خسارت جنگ؛ ۴. خارج کردن شهرهای سوسنگرد، هویزه، پادگان حمید و جاده اهواز – آبادان از برد توپخانه دشمن؛ ۵. آزادی جادۀ اهواز – خرمشهر.
نحوه عملیات
...