عیب جویی

wikifeqh: مسخره کردن و... است. اصطلاح فارسی عیب جویی با برخی از تعابیر قرآنی مانند لُمَزَه و هُمَزَه و بعضی گناهان مانند غیبت، سخن چینی و تجسس اشتراک و نزدیکی معنایی دارد. عیب جویی از رذایل اخلاقی و حرام است مگر توسط مظلوم درباره ستمگر. در قرآن برخی از زمینه های این صفت مانند بخل، گناه، کفر و ثروت اندوزی ذکر شده و در روایات نیز با تعبیرهای گوناگون به پرهیز از عیب جویی و گناهان مرتبط با آن تأکید گردیده و به بعضی از عواقب آن مانند رسواشدن، دچار شدن به همان عیب، نزدیک شدن به کفر و عذاب در دنیا و آخرت اشاره شده است. عیب جویی در ادبیات فارسی نیز بازتاب داشته است.
«عیب جویی» اصطلاحی فارسی و به «تفحص و جست وجوی معایب، خطاها، گناهان و بدی های دیگران و آشکارسازی آن» معنا شده است. برخی فرهنگ ها انگیزه و هدف عیب جویی را سرزنش، تحقیر یا بی اعتبار کردن شخص دانسته اند.
در زبان عربی «عیب» به معنای وجود نقص و اشکال در اصل و ذات یا صفات است. از ریشه عیب، یک بار در قرآن در داستان خضر و موسی استفاده شده است؛ در آیه ۷۹ سوره کهف که خضر می گوید: «أَمَّا السَّفِینَةُ فَکَانَتْ لِمَسَاکِینَ یَعْمَلُونَ فِی الْبَحْرِ فَأَرَدْتُ أَنْ أَعِیبَهَا»؛ یعنی کشتی آن بینوایان را معیوب کردم. قرآن برای شرح و توضیح عیب جویی، از دسته ای از واژگان و مشتقات آنها مانند «ضَحک»، «لَمْز»، «غَمْز»، «هَمْز»، «سُخره»، «جَهْر بِالسّوء»، «نَبْز» بهره گرفته است.