قورباغه (frog)
هر یک از دوزیستان راستۀ بی دمان. حدود ۲۴ خانوادۀ متفاوت از قورباغه ها، مشتمل بر بیش از ۳,۸۰۰ گونه شناسایی شده است. هیچ قانون مشخصی برای جداسازی قورباغه ها و وزغ ها وجود ندارد. قورباغه ها معمولاً بدنی قوز کرده دارند. پاهای عقبی آن ها برای پریدن، و پنجه های پرده دار آن ها نیز برای شناکردن سازش یافته اند. بیشترِ قورباغه ها در آب، یا نزدیک آن زندگی می کنند، هرچند در سن بلوغ تنفس از هوا برایشان ممکن می شود. چند گونه از قورباغه ها در خشکی، یا حتی روی
درختان زندگی می کنند. رنگ جنس Rana معمولاً سبز است، اما سایر اعضاء خانوادۀ قورباغه ها رنگ هایی درخشان دارند، ازجمله سیاه و نارنجی، یا زرد و سفید. بسیاری از قورباغه ها از زبان بلند و قابل اتساع شان برای صید حشرات استفاده می کنند. چشم قورباغه ها درشت و برآمده است. اندازۀ قورباغه ها متفاوت است، طول قورباغۀ علفی کوچک امریکای شمالی Limnaoedus ocularis دوازده میلی متر، و طول قورباغۀ آبی غول پیکر Telmatobius culeus، ساکن دریاچۀ تی تی کاکای امریکای جنوبی، ۵۰ سانتی متر است. قورباغه ها پراکندگی وسیعی دارند و در تمام قاره ها، جز جنوبگان، یافت می شوند. این جانوران برای زندگی در شرایط محیطی متفاوت، ازجمله در بیابان ها، جنگل ها، علفزارها، و حتی ارتفاعات بالا سازش یافته اند. برخی از گونه ها، در ارتفاعات بالای ۵هزار متر کوه های آند و هیمالیا زندگی می کنند.جفت یابی و تولیدمثل. در بسیاری از گونه ها، نرها معمولاً با غورغورکردن در جمع های بزرگ ماده ها را جلب می کنند. در برخی از گونه های نواحی استوایی، کیسۀ متسع شده ممکن است از بقیه بدن بزرگ تر باشد. سایر رفتارهای جفت یابی عبارت اند از ضربه زدن به زمین، و رقص. برخی قورباغه ها تخم های خود را به صورت توده های بزرگ در آب می گذارند. مادۀ ژله ای اطراف تخم ها باعث حفاظت و گرم نگه داشتن تخم ها می شود. برخی قورباغه های امریکای جنوبی آشیانه هایی از گل ولای می سازند، و قورباغه های درختی افریقایی از مخاط مترشحه از خود آشیانه هایی از حباب می سازند. در سایر گونه ها، تخم ها در کیسه هایی واقع بر پشت جانور ماده حمل می شوند، یا جانور نر آن ها را در کیسۀ صدای خود نگهداری می کند. تخم های وزغ قابلۀ اوراسیایی Alytes obstetricans، تا زمان بازشدن، دور پای عقبی حیوان نر بقچه بندی می شوند.
چرخۀ زندگی. بچه قورباغه ها پس از حدود دو هفته از تخم ها بیرون می آیند. این بچه ها در ابتدا جانورانی شبیه ماهی، دارای آبشش هایی خارجی، و یک دم شنای بلندند و دست و پا ندارند. اولین تغییر با از میان رفتن آبشش های خارجی و تکوین آبشش های داخلی صورت می گیرد. این آبشش ها بعداً با
شش های داخلی جایگزین می شوند. در این جانور پاهای عقبی قبل از دست ها پدید می آیند و آخرین تغییر، کوچک شدن و نهایتاً ناپدیدشدن دم است. مرحلۀ بچگی حدود سه ماه طول می کشد. در پایان این دوره، جانور آب را ترک می کند. برخی ازگونه ها، ازجمله قورباغۀ خوراکی، برای همیشه در آب باقی می مانند. با فرارسیدن پاییز، قورباغه بزرگ و کم تحرک می شود و در غدد ویژه ای در شکم خود چربی ذخیره می کند. این چربی جانور را قادر می سازد طی خواب زمستانی زنده بماند.
گونه ها. گونه های معیّنی از قورباغه ها دارای مواد سمی (آلکالوئید) پرقدرتی در پوست خود برای فراری دادن شکارچیان اند. «قورباغه های حقیقی» در خانوادۀ رایندا قرار دارند و دارای پراکنش جهانی اند. این خانواده ۸۰۰ گونه دارد که از آن میان جنس Rana به خوبی شناخته شده است. قورباغۀ گاوی امریکایی Rana catesbeiana، با صدایی که تا کیلومترها شنیده می شود، می تواند تا نُه برابر طول بدنش بپرد. قورباغه های پرنده، Rhacophorus، بومی مالزی اند، و با استفاده از پاهای پرده دار جلویی و عقبی خود می توانند تا دوازده متر بپرند. قورباغۀ پشمالو Astylosternus robustus در غرب افریقا یافت می شود. این قورباغه دارای انشعابات رویشی بلندی در پهلوهایش است که به نظر می رسد به تنفس جانور کمک می کنند. پژوهش چهارساله ای در جنگل های بارانی شرق ماداگاسکار، منجر به کشف ۱۰۶ گونۀ جدید قورباغه شد (۱۹۹۵). در ۱۹۹۶، جانورشناسان هندی اولین قورباغۀ برگ خوار را در تامیل نادو، واقع در جنوب هندوستان، کشف کردند. Rhacophorus hexadactyla عمدتاً از برگ ها، گل ها، و جلبک ها تغذیه می کند. گونه های جدیدی نیز پیوسته کشف می شوند. در ۱۹۹۷، گونۀ Eleutherodactylus Pluvicanorus در بولیوی کشف شد، این قورباغه چهار سانتی متر طول دارد و خشکی زی است.
قورباغۀ معمولی. Rana temporaria با ناپدیدشدن آبگیرها به تدریج در بریتانیا کمیاب شد. این قورباغه خواب زمستانی خود را درون گودال هایی در زمین می گذراند و در اوایل
بهار برای جفت گیری به سطح زمین می آید. در این فصل، برآمدگی شاخی ای روی اولین انگشت قورباغۀ نر پدید می آید که احتمالاً به گرفتن ماده در هنگام جفت گیری کمک می کند. ماده تخمک ها را در آب می گذارد و هم زمان قورباغه نر آن ها را بارور می کند.
قورباغۀ تالابی. Rana ridibunda برای اولین بار در ۱۹۳۵ به انگلستان آورده شد. رنگ زمینۀ این قورباغه شبیه سیمان خشک شده است و طرحی از نقاط مربع شکل، به رنگ قهوه ای تیره، روی پاهایش دارد. این اشکال حتی با تغییر تمام رنگ بدن ثابت باقی می ماند. رنگ این قورباغه در هنگام آفتاب گرفتن در چمنزار به سبز درخشان بدل می شود. قورباغۀ تالابی از همۀ قورباغه ها و وزغ های بریتانیا بزرگ تر است.خطر انقراض. چهارده گونه از قورباغه های جنگل های بارانی استرالیا، از ۱۹۷۹ تا ۱۹۹۴، در این مناطق از بین رفته اند. قورباغه های مناطق مرتفع در سراسر جهان به نحو نظرگیری کاهش یافته اند. در ۱۹۹۵، زیست شناسان استرالیایی پیشنهاد کردند که ممکن است ویروسی با نام ایریدوویروس موجب کاهش جمعیت قورباغه ها باشد. در ۱۹۹۵، دیرینه شناسان امریکایی عمر اولین سنگوارۀ قورباغۀ حقیقی به دست آمده را تعیین کردند. Prosalirus bitis ۱۹۰میلیون سال قدمت دارد. در
ایران چهار گونه قورباغه، همگی از جنس Rana، شناسایی شد که عبارت اند از قورباغۀ معمولی (Rana ridibunda ridibunda)، قورباغۀ راه راه یا قورباغۀ قفقازی (Rana camerani)، قورباغۀ بلوچی (Rana cyalonophlyctis)، و قورباغۀ جنگلی یا قورباغۀ پادراز (Rana macrocnemis pseudodalmatina). نیز ← وزغ