[ویکی فقه] مقصود از ارکان حج در فقه امامی، آن بخش از مناسک حج است که ترک عمدی آن ها موجب بطلان حج می شود.
واژه ارکان، جمع رکن به معنای تکیه گاه و بخش اساسی هر چیز است. در فقه نیز به جزء اصلی هر کار رکن گفته می شود. مقصود از ارکان حج در فقه امامی، آن بخش از مناسک حج است که ترک عمدی آن ها موجب بطلان حج می شود. ارکان حج که در پاره ای منابع «فرض» خوانده شده درفقه اهل سنت به گونه های مختلف تعریف شده است؛ از جمله: واجباتی از مناسک که ماهیت حج وابسته به آن ها است ؛ واجباتی که تحلل (بیرون آمدن از احرام) به آن ها موکول شده است ؛ مناسکی که ترک آن ها موجب فساد حج می گردد ؛ و واجباتی که با کفاره جبران پذیر نیستند. گفتنی است که مقصود از رکن در نماز، بخشی از واجبات آن است که ترک عمدی و سهوی آن موجب بطلان نماز می شود. بر پایه فقه امامی، رکن به این مفهوم در باب حج تنها درباره ترک وقوفین (انجام ندادن وقوف در عرفات و مشعر) صدق می کند که حتی ترک سهوی آن ها نیز موجب بطلان حج است. ولی این مفهوم درباره دیگر ارکان حج صادق نیست. بر پایه دیدگاه برخی از اهل سنت، تفاوت رکن در باب حج با رکن نماز آن است که تکرار رکن حج و افزودن بر آن، جز در پاره ای موارد، حج را باطل نمی سازد.
شماره ارکان حج و مصادیق آن
درباره شماره ارکان حج میان فقیهان مذاهب گوناگون اسلامی اختلاف وجود دارد. به باور مشهور فقیهان امامی ارکان حج پنج تا و به باور مشهور شافعیان شش تا است. بر پایه نظر مشهور مالکیان و بسیاری از حنبلیان ارکان حج چهار مورد و به نظر مشهور حنفیان دو مورد است. تفصیل این دیدگاه ها درباره یکایک مناسکی که در منابع فقهی به منزله ارکان حج مطرح شده اند، بدین قرار است:
← احرام
از مهم ترین ویژگی های ارکان حج که تفاوت اساسی آن ها با واجبات غیر رکنی به شمار می رود، آن است که ترک عمدی رکن، موجب بطلان حج است؛ اما ترک دیگر واجبات هر چند عامدانه باشد، حج را باطل نمی کند و بر پایه دیدگاه اهل سنت، با کفاره جبران پذیر است. البته ترک رکن به سبب جهل به حکم نیز مانند ترک عمدی است. دیگر تفاوت ارکان با سایر واجبات، به باور برخی از فقیهان امامی، آن است که اگر حج گزار انجام دادن یک رکن را فراموش کند، تنها در صورت ممکن نبودن یا دشواری بازگشت به مکه، می تواند نایب بگیرد؛ ولی اگر غیر رکن را فراموش کند، در هر صورت می تواند برای جبران آن نایب بگیرد.
احکام خاص ارکان حج
...
واژه ارکان، جمع رکن به معنای تکیه گاه و بخش اساسی هر چیز است. در فقه نیز به جزء اصلی هر کار رکن گفته می شود. مقصود از ارکان حج در فقه امامی، آن بخش از مناسک حج است که ترک عمدی آن ها موجب بطلان حج می شود. ارکان حج که در پاره ای منابع «فرض» خوانده شده درفقه اهل سنت به گونه های مختلف تعریف شده است؛ از جمله: واجباتی از مناسک که ماهیت حج وابسته به آن ها است ؛ واجباتی که تحلل (بیرون آمدن از احرام) به آن ها موکول شده است ؛ مناسکی که ترک آن ها موجب فساد حج می گردد ؛ و واجباتی که با کفاره جبران پذیر نیستند. گفتنی است که مقصود از رکن در نماز، بخشی از واجبات آن است که ترک عمدی و سهوی آن موجب بطلان نماز می شود. بر پایه فقه امامی، رکن به این مفهوم در باب حج تنها درباره ترک وقوفین (انجام ندادن وقوف در عرفات و مشعر) صدق می کند که حتی ترک سهوی آن ها نیز موجب بطلان حج است. ولی این مفهوم درباره دیگر ارکان حج صادق نیست. بر پایه دیدگاه برخی از اهل سنت، تفاوت رکن در باب حج با رکن نماز آن است که تکرار رکن حج و افزودن بر آن، جز در پاره ای موارد، حج را باطل نمی سازد.
شماره ارکان حج و مصادیق آن
درباره شماره ارکان حج میان فقیهان مذاهب گوناگون اسلامی اختلاف وجود دارد. به باور مشهور فقیهان امامی ارکان حج پنج تا و به باور مشهور شافعیان شش تا است. بر پایه نظر مشهور مالکیان و بسیاری از حنبلیان ارکان حج چهار مورد و به نظر مشهور حنفیان دو مورد است. تفصیل این دیدگاه ها درباره یکایک مناسکی که در منابع فقهی به منزله ارکان حج مطرح شده اند، بدین قرار است:
← احرام
از مهم ترین ویژگی های ارکان حج که تفاوت اساسی آن ها با واجبات غیر رکنی به شمار می رود، آن است که ترک عمدی رکن، موجب بطلان حج است؛ اما ترک دیگر واجبات هر چند عامدانه باشد، حج را باطل نمی کند و بر پایه دیدگاه اهل سنت، با کفاره جبران پذیر است. البته ترک رکن به سبب جهل به حکم نیز مانند ترک عمدی است. دیگر تفاوت ارکان با سایر واجبات، به باور برخی از فقیهان امامی، آن است که اگر حج گزار انجام دادن یک رکن را فراموش کند، تنها در صورت ممکن نبودن یا دشواری بازگشت به مکه، می تواند نایب بگیرد؛ ولی اگر غیر رکن را فراموش کند، در هر صورت می تواند برای جبران آن نایب بگیرد.
احکام خاص ارکان حج
...
wikifeqh: مشعر الحرام و سعی صفا و مروه ارکان حج هستند.
در مورد تعداد ارکان حج اختلاف هست با این حال همه فقیهان شیعه بر این باورند که احرام، طواف، وقوف در عرفات، وقوف در مشعر الحرام و سعی صفا و مروه جزو ارکان حج به شمار می آیند.
در مورد رکن بودن برخی دیگر از مناسک حج، اختلاف نظر هست.این موارد اختلافی عبارتند از:
در مورد تعداد ارکان حج اختلاف هست با این حال همه فقیهان شیعه بر این باورند که احرام، طواف، وقوف در عرفات، وقوف در مشعر الحرام و سعی صفا و مروه جزو ارکان حج به شمار می آیند.
در مورد رکن بودن برخی دیگر از مناسک حج، اختلاف نظر هست.این موارد اختلافی عبارتند از:
wikishia: وقوف در عرفات و مشعر)صدق می کند که حتی ترک سهوی آن ها نیز موجب بطلان حج است. ولی این مفهوم درباره دیگر ارکان حج صادق نیست.بر پایه دیدگاه برخی از اهل سنت، تفاوت رکن در باب حج با رکن نماز آن است که تکرار رکن حج و افزودن برآن، جز در پاره ای موارد، حج را باطل نمی سازد.
درباره شماره ارکان حج میان فقیهان مذاهب گوناگون اسلامی اختلاف وجود دارد. به باور مشهور فقیهان امامی حج، پنج و به باور مشهور شافعیان شش رکن دارد. بر پایه نظر مشهور مالکیان و بسیاری از حنبلیانارکان حج چهار و به نظر مشهور حنفیان دو مورد است.
درباره شماره ارکان حج میان فقیهان مذاهب گوناگون اسلامی اختلاف وجود دارد. به باور مشهور فقیهان امامی حج، پنج و به باور مشهور شافعیان شش رکن دارد. بر پایه نظر مشهور مالکیان و بسیاری از حنبلیانارکان حج چهار و به نظر مشهور حنفیان دو مورد است.
wikihaj: ارکان_حج