برابر پارسی : جامه ی مرده، مرده پوش، مرگ جامه
کفن
برابر پارسی : جامه ی مرده، مرده پوش، مرگ جامه
فارسی به انگلیسی
wrapping in a winding-sheet, shrouding
winding-sheet, shroud
cerement, shroud, winding sheet
فارسی به عربی
عربی به فارسی
کفن , پوشش , لفافه , طناب اتصال بادبان بنوک عرشه کشتي , پوشاندن , در زير حجاب نگاه داشتن , کفن کردن
مترادف و متضاد
فرهنگ فارسی
( مصدر ) پوشاندن جسد مرده با کفن : ( کفن و دفن میت را انجام دادند ) .
فرهنگ معین
(کَ فَ) [ ع . ] (اِ.) پارچة سفیدی که بر تن مرده کنند.
(کَ) [ ع . ] (مص م .) پوشاندن جسد مرده با کفن .
(کَ ) [ ع . ] (مص م . ) پوشاندن جسد مرده با کفن .
لغت نامه دهخدا
پراکند کافور بر خویشتن
چنان چون بود ساز و رسم کفن .
فردوسی .
ترا ای برادر تن آباد باد
دل شاه ایران به تو شاد باد
که این قادسی دخمه گاه من است
کفن جوشن و خون کلاه من است .
فردوسی .
به تیغ که بر، از آن ابر گسترد کرباس
که تا به پیش تو آرد زمانه تیغ و کفن .
عنصری .
کشته و بر کشته چند روز گذشته
در کفنی هیچ کشته را ننبشته .
منوچهری .
از دانه ٔ انگور بسازید حنوطم
و زبرگ رز سبز ردا و کفن من .
منوچهری .
اگر مرده ام هم بباید کفن
اگر زنده ام هم بیرزم به نان .
مسعودسعد.
باد آن کفن سپید برداشت
بس سندس و پرنیان برافکند.
خاقانی .
بروم برسر خاک پسر خاک بسر
کفن خونین از روی پسر بازکنم .
خاقانی .
کفن مرگ را بسود تنش
خلعت عمر نابسوده هنوز.
خاقانی .
روزی زشکن کنند بازش
کز چهره ٔما شود کفن باز.
عطار.
چون رخت پیدا شد از بی طاقتی
در کفن پنهان شدم ای جان من .
عطار.
اگر کشور خدای کامران است
وگر درویش حاجتمند نان است
در آن ساعت که خواهند این و آن مرد
نخواهند از جهان بیش از کفن برد.
سعدی
مبدأت پنبه بتحقیق و معاد است کفن
تن و جان تودر این کارگه این پود آن تار.
نظام قاری (دیوان ص 12).
گرچه چون زنبورخصمت راست شرب زرفشان
همچو کرم پیله برخود جامه اش گردد کفن .
نظام قاری (دیوان ص 31).
از جهان رفت و کفن نیز بروزیش نشد
آنکه او منکر اوصاف لباس ما بود.
نظام قاری .
روشن ته خاکم نه زمهتاب کفن شد
جوشن زدم این خانه سفید از کف من شد.
ملاقاسم مشهدی (از آنندراج ).
در قبایی شفقی بر سر خاکم بگذشت
فیض صبح کفنم رنگ دگر پیدا کرد.
ملاقاسم مشهدی (ایضاً).
- کفن از قرآن پوشیدن ؛ سوگندهای گران و قسمهای صعب خوردن . (یادداشت مؤلف ).
- کفن از قیر پوشیدن ؛ کنایه از سیاه و تیره گشتن :
جیش چرخ از نور پوشیده سلاح
فوج خاک از قیر پوشیده کفن .
ناصرخسرو.
- کفن بافتن ؛ جامه ٔ مرده بافتن ، کفن بافتن برای کسی ، برای او تدارک مرگ دیدن :
چون بدین زودی کفن می بافت او را دست چرخ
کاشکی در بافتن من تار او را پودمی .
خاقانی (دیوان چ سجادی ص 443).
ستارگان ، کفن خلق را، سلیم ! ببین
چو عنکبوت چه با اضطراب می بافند.
محمد قلی سلیم (از آنندراج ).
- کفن برافکندن ؛ جامه ٔ مرده بر روی وی افکندن . کفن کشیدن :
گرچه کفن سپید یک چند
بر سبزه ٔ مرده سان برافکند.
خاقانی .
- کفن برتن تنیدن ؛ کنایه از مقدمات مرگ خود را فراهم ساختن :
هلاک نفس خوی زشت نفس است
نکو زد این مثل را هوشیاری
کفن برتن تند هر کرم پیله
برآرد آتش ازخود هر چناری .
عطار.
- کفن بر چوب کردن ؛ کنایه از دادخواستن . (آنندراج ) :
کاری مکن که روز جزا لاله گون کفن
بر چوب از جفای تو بیدادگر کنم .
والهی قمی (از آنندراج ).
- کفن بر درع کسی دوختن ؛ کنایه از مرگ وی است :
درخت کیانی فروریخت بار
کفن دوخت بر درع اسفندیار.
نظامی (از آنندراج ).
- کفن بریدن ؛ بریدن پارچه و آماده کردن کفن جهت مرده :
پیداست که احوال شهیدانش چه باشد
جایی که به شمشیر ببرند کفن را.
ابوطالب کلیم (ازآنندراج ).
آماده ٔ فنارا پروای نیک و بد نیست
ساعت کسی نپرسد بهر کفن بریدن .
شفیع اثر (از آنندراج ).
- کفن پاره کردن ؛دریدن کفن . (فرهنگ فارسی معین ).
- || شفا یافتن از بیماری و ضعف و نجات یافتن از آفت و مهلکه . (غیاث ). از بلای عظیمی بدر جستن یا از بیماری . (آنندراج ). از بلای بزرگی یا بیماری جستن . (فرهنگ فارسی معین ) :
می توانم که علاج دل صد پاره کنم
چاره ٔ مرض بسازم کفنی پاره کنم .
نادم گیلانی (از آنندراج ).
- کفن پوش ؛ پوشنده ٔ کفن . سفیدپوش .
- کفن پوشاندن بر کسی ؛کنایه از کشتن و به هلاکت رسانیدن او :
زن چوخامی کند بجوشانش
رخ نپوشد کفن بپوشانش .
اوحدی .
- کفن پوش شدن بناگوش ؛ کنایه از سفیدی موی و پیری :
زپنبه شد بنا گوشت کفن پوش
هنوز این پنبه بیرون ناری از گوش .
نظامی .
- کفن پوشیدن ؛جامه ٔ مرده بتن کردن .کنایه از آماده شدن مرگ را :
ولیکن سرمایه جان است و تن
همان خوارگیرم بپوشم کفن .
فردوسی .
- کفن درکشیدن ؛ بیرون آوردن کفن از تن مرده :
ز کرم مرده کفن ، درکشی و برپوشی
میان اهل مروت که داردت معذور.
ظهیر.
- کفن دوختن یا بردوختن ؛ جامه ٔ مرده دوختن . به دست خود کفن دوختن . کنایه از به هلاکت افکندن خود را بعمد:
ای منوچهری همی ترسم که از بیدانشی
خویشتن را هم بدست خویش بردوزی کفن .
منوچهری .
ندانی که به آتش تنت سوختی
ترا هم بدستت کفن دوختی .
اسدی .
- کفن ساختن ؛ تهیه کردن جامه ٔ مرده . کفن دوختن :
چو گل مباش که هم پوست را کفن سازی
چو لاله باری اول زپوست بیرون آ.
خاقانی .
به کرم پیله می ماند دل من
که خود را هم به فعل خود کفن ساخت .
خاقانی .
- کفن سای ؛ کفن ساییده [ به چیزی چون عطر ] :
رقیبی که عطرش کفن سای کرد
به تابوت زرین درش جای کرد.
نظامی .
- کفن فروش ؛ آن که کفن فروشد. اکفانی . (یادداشت مؤلف ) :
کفن فروشی ای جوهری و مرثیه گوی
بمرده ای یک سود است مر ترا به دو روی .
سوزنی .
- کفن کردن ؛ در کفن پوشاندن . تکفین :
فرو رفت جم را یکی نازنین
کفن کرد چون کرمش ابریشمین .
سعدی (بوستان ).
ذوقی ز پس مرگ به شاشت شویند
از لته ٔ حیض خواهرت کفن کنند
مستی و ترا بخود نمی گیرد گور
در دخمه ٔ بینیت مگردفن کنند.
حکیم شرف الدین شفایی (از آنندراج ).
- کفن کشیدن ؛ کفن پوشیدن :
گر محرمان بخرده کفن بر کتف کشند
او بر در خدای کفن بر روان کشد.
خاقانی .
- کفن گشودن ؛ باز کردن جامه ٔ مرده . آنگاه که خواهند مرده را در گور بگذارند، کفن را از روی وی کنار می زنند تا خویشان و نزدیکان آخرین بار روی وی را ببینند :
پدر سوخته در حسرت روی پسر است
کفن از روی پسر پیش پدر بگشایید.
خاقانی .
- کفن و تیغ به دست گرفتن ؛ کنایه از کمال عذرخواهی در پیش شاهان وبزرگان کردن . (آنندراج ) (فرهنگ فارسی معین ) :
دلش از بیمشان شکست گرفت
کفن و تیغ را بدست گرفت .
امیرخسرو (از آنندراج ).
- کفن ور ؛ کفن پوش . صاحب کفن :
گردون کاسه پشت چو کفگیر جمله چشم
نظاره سوی زنده دلان کفن ورش .
خاقانی (دیوان چ عبدالرسولی ص 223).
- هفت کفن پوساندن ؛ دیرزمانی پیش مرده بودن . (امثال و حکم دهخدا ج 4 ص 1983).
- امثال :
کشته از بس که فزون است کفن نتوان کرد .
(...فکر خورشید قیامت کن و عریانی چند).
نظیری .
نظیر: اگر مهمان یکی باشد صاحبخانه گاو می کشد. (امثال و حکم دهخدا ج 3 ص 1218).
مرده را که بر حال خود گذاری کفن خویش بیالاید . (امثال و حکم دهخدا ج 3 ص 1513).
|| در اصطلاح بنایان ، کرباس که به شیر پیچند به پیه مذاب آغارده ، استوار کردن آن را در دیوار حوض و آب انبار و جز آن . (یادداشت مؤلف ). || (ص ) بی نمک : طعام کفن ؛ طعام بی نمک . (منتهی الارب ) (از ناظم الاطباء).
پراکند کافور بر خویشتن
چنان چون بود ساز و رسم کفن.
دل شاه ایران به تو شاد باد
که این قادسی دخمه گاه من است
کفن جوشن و خون کلاه من است.
که تا به پیش تو آرد زمانه تیغ و کفن.
در کفنی هیچ کشته را ننبشته.
و زبرگ رز سبز ردا و کفن من.
اگر زنده ام هم بیرزم به نان.
بس سندس و پرنیان برافکند.
کفن خونین از روی پسر بازکنم.
خلعت عمر نابسوده هنوز.
کز چهره ٔما شود کفن باز.
در کفن پنهان شدم ای جان من.
وگر درویش حاجتمند نان است
در آن ساعت که خواهند این و آن مرد
نخواهند از جهان بیش از کفن برد.
تن و جان تودر این کارگه این پود آن تار.
همچو کرم پیله برخود جامه اش گردد کفن.
آنکه او منکر اوصاف لباس ما بود.
جوشن زدم این خانه سفید از کف من شد.
- کفن و دفن ؛ کفن پوشاندن به مرده و دفن کردن اورا :
چو شدش کار کفن و دفن بساز
خلق گشتند از مزارش باز.
طالب آملی (از آنندراج ).
|| در خاکستر گرم پوشیدن وپنهان کردن . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد): کفن الخبز فی الملة؛ نان را در خاکستر گرم پوشانید. (از اقرب الموارد). || رشتن . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). رشتن پشم . (تاج المصادر بیهقی ): کفن الصوف ؛ رشت پشم را. (ازاقرب الموارد) .
فرهنگ عمید
۲. پوشاندن مرده با کفن.
پارچه ای که مرده را با آن می پوشانند و دفن می کنند، جامۀ مرده.
۱. پوشاندن.
۲. پوشاندن مرده با کفن.
پارچهای که مرده را با آن میپوشانند و دفن میکنند؛ جامۀ مرده.
دانشنامه عمومی
لغتنامهٔ دهخدا
پایگاه اطلاع رسانی صافی گلپایگانی
کفن در اسلام سه تکه بوده و این سه بخش در فارسی لُنگ و پیراهن و سرتاسری خوانده می شوند. لنگ از ناف تا زانو، پیراهن باید از سرشانه تا میانهٔ ساق پا را بپوشاند. پهنای سرتاسری باید برای کشانده شدن به دو سوی مرده و بستن آن بسنده باشد.
جنس کفن مسلمان نباید از ابریشم یا پارچهٔ زربفت باشد.همچنین به دلیل اینکه کفن مسلمان نباید همچون کفن یهودیان باشد از جنس کتان نیز نباید باشد.بهتر است از پنبه سفید باشد.
کفن واجباتی دارد ومستحباتی. فرق کفن زن با مرد تنها در مستحبات آن است.
دانشنامه آزاد فارسی
لُنگ، پیراهن و سرتاسری ای که بعد از غسل بر مردۀ مسلمان می پوشانند. لنگ از ناف تا زانو، پیراهن از شانه تا نصف ساق (بنابر احتیاط) و سرتاسری همۀ بدن را می پوشاند. کفن کردن که در اصطلاح آن را تکفین میت گویند واجب کفایی است. کفن را نمی توان از حریر خالص، و نیز از پارچۀ غصبی و نجس گرفت. هزینۀ کفن از اصل تَرَکِه پرداخت می شود. هزینۀ کفن زن به عهدۀ شوهر است، مگر در ازدواج موقت که در این باره اختلاف است. برخی معتقدند که کفنِ زنی که در عِدۀ طلاق رجعی بوده نیز به عهدۀ شوهر است. کفن پوشیدن بر شهید واجب نیست. در تکفین، مستحباتی نیز وارد شده است، مانند نوشتن شهادتین و یا دعای جوشن کبیر بر آن. کفن فروشی، مکروه است.
دانشنامه اسلامی
« کَفْنْ » در لغت به معنای نشاندن و مستور کردن چیزی است و در اصطلاح فقهاء به شیوه و ترتیب خاصی که میت مسلمان را می پوشانند، گفته می شود. واجب است میت مسلمانان را قبل از دفن کردن (مطابق آنچه که میت را با آن می پوشانند) کَفَن نمایند.
قسمتهای تشکیل دهنده کفن
کَفَنْ از سه قسمت تشکیل می شود.۱- مِئزر(لنگ)۲- قمیص (پیراهن)۳- إزار (سرتاسری) تشکیل شده است.
اندازه لنگ
واجب آن است که لنگ به اندازه ای باشد که بین ناف تا زانوی میت را بپوشاند و بهتر آن است که از سینه تا روی پا برسد و پیراهن باید از سرشانه تا نصف ساق پا تمام بدن را بپوشاند و بهتر آن است که تا روی پا برسد و اندازه سرتاسری از جهت درازی باید به قدری باشد که سراسر بدن از سر تا پا را بپوشاند و از جهت پهنا به اندازه ای باشد که یک طرف آن روی یک طرف دیگر بیاید و بهتر آن است که درازی سرتاسری به قدری باشد که بتوان آن را از طرف سر و پاهای میت بست. طبیعی است آنچه در مورد کفن گفته شد ناظر به وضع طبیعی است و در حال ضرورت به اندازه ای که میسر باشد، اکتفا می شود و با آن میت را می پوشانند. همچنین در حال عجز، از هر چیز مباحی برای کفن می توان استفاده نمود.
هزینه کفن
...
از جمله مسائلی که در حین کَفْنْ میت واجب است، حنوط میت می باشد؛ یعنی واجب است پس از آن که میت مسلمان را غسل میت دادند؛ در حین کفن کردن، مقداری از کافور را به مواضع هفت گانه میت (پیشانی، کف دست ها، سر زانوها دست ها، سر و انگشت) قرار دهند. همچنین مستحب است شهادتین و اسامی ائمه اطهار علیهم السلام را بر روی برخی اجزای کفن که احتمال نجس و آلوده شدن آن اجزا کمتر است مانند: عمامه، پیراهن، سرتاسری، برد یمانی و... بنویسند و بهتر آن است که با تربت امام حسین علیه السلام باشد.
از دیگر مستحبات کَفْنْ آن است که به همراه میت، دو چوب (جریده) تر و تازه در کفن همراه میت بگذارند که یکی را در ترقوه طرف چپ بین پیراهن و لنگ و دیگری را در ترقوه طرف راست به بدن میت برسانند و بهتر است این چوب ها از شاخه درخت خرما یا درخت سدر یا درخت بید یا درخت انار و یا هر درختی که خشک نباشد، تهیه شود و ترتیب فضیلت آنها به نحوی است که ذکر شد.
گویش اصفهانی
تکیه ای: kefan / xalɂati
طاری: kefan
طامه ای: kefan
طرقی: kofun / xalɂat
کشه ای: kefan
نطنزی: kefen
گویش مازنی
۱پرچانه ۲کسی که در اثر حرافی زیاد دهانش کف کند