احمد بن ابراهیم حسنی

[ویکی فقه] حسنی، ابوالعباس احمد بن ابراهیم بن حسن، محدّث، مورخ و فقیه زیدی در قرن سوم و چهارم است.
در کتابهای تراجم، خاصه تراجم زیدیه، درباره وی اطلاعات اندکی وجود دارد. وی احتمالا در فاصله سالهای ۲۸۰ تا ۲۹۰ متولد شده است و نسب او با هفت واسطه به حسن مثنّی فرزند امام حسن مجتبی علیه السلام می رسد. جد اعلای او، محمد بن سلیمان، در ۱۹۹ هم زمان با قیام ابوالسرایا سرّی بن منصور شیبانی در عراق، در مدینه بر ضد حکومت عباسی شورید، ولی سرکوب شد. پدربزرگ حسنی، حسن بن ابراهیم، در حدود ۲۷۰ـ۲۷۵، همراه با الهادی الی الحق یحیی بن حسین رَسّی، به آمل مهاجرت کرد . توفیق نیافتن الهادی الی الحق در تشکیل حکومتی زیدی در نواحی جبال و دعوت گروهی از یمنیان از وی، او را به مهاجرت به یمن ترغیب کرد. احتمالاً حسن بن ابراهیم نیز در این سفر همراه او بوده است؛ ازاین رو، شاید پدر حسنی و خود وی در یمن به دنیا آمده باشند.
نکته دیگری که بر احتمال تولد حسنی در یمن می افزاید، این است که وی کتاب الاحکام فی الحلال و الحرام و کتاب المنتخب، هر دو از الهادی الی الحق، را از عالمان و محدّثان یمنی روایت کرده است. در عین حال، احتمال داده شده است که وی در آمل به دنیا آمده باشد.

سفر احمد بن ابراهیم در طلب علم
حسنی در طلب علم به شهرهای گوناگون سفر کرد. در عراق و حجاز از عالمان بنامی چون ابواحمد عبداللّه بن ابی قتیبه غَنَوی، و در کوفه از احمدبن سعیدبن عثمان ثقفی و ابن عقده و دیگران سماع حدیث نمود.

مهم ترین استاد حسنی در حدیث
مهم ترین شیخ او در حدیث، عالم زیدی ابوزید عیسی بن محمد بن زید علوی بود. در منابع تصریح شده است که حسنی در ۳۲۲ برای دیدار وی و نیز سماع حدیث از عبدالرحمان بن ابی حاتم رازی، به ری سفر کرد. حسنی احتمالاً در بغداد از عالم زیدی عبدالعزیزبن اسحاق مشهور به ابن بقال و ابوالفرج علی بن حسین اصفهانی نیز سماع حدیث کرده است. در مکه نیز از ابومحمد عبداللّه بن محمد بن اسحاق بن العباس فاکهی، مؤلف کتاب اخبار مکه ، اخذ حدیث کرد. وی در دانش کلام نیز تبحر داشت و کلام معتزلی را به روش معتزله بغداد تدریس می کرد. مادلونگ احتمال داده است که حسنی کلام معتزلی را از ابوبکر محمد بن ابراهیم مقانعی، از شاگردان ابوالقاسم بلخی/ کعبی، فرا گرفته باشد.

شاگردان حسنی
...