کلمه جو
صفحه اصلی

حروف مقطعه

دانشنامه عمومی

حروف مقطعه، (حرف های گسسته) حروفی هستند که در ابتدای برخی از سوره های قرآن آمده است. حروف مقطعه در ابتدای ۲۹ سوره از سوره های قرآن آمده و مجموعاً ۷۸ حرف است که با حذف مکررات، ۱۴ حرف می شود.
حروف مقطعه از نوع متشابهات قرآنی است که علم آن مخصوص به خداوند است
حروف مقطعه از ناحیه خدا، سوگندهایی است مبنی بر این که این کتاب از سوی او است
این حروف در واقع رمز و سری میان خدا و پیامبر اسلام است که تنها پیامبر و افراد پاک می توانند از آن ها آگاهی یابند
این حروف نوعی سوگند و قسم الهی است
حروف مذکور، برای آگاه نمودن پیامبر از نزول وحی و تمایز آن از سخنان بشری نازل شده است
با تدبر در سوره های دارای حروف مقطعه مشترک، روشن می شود که مضامین و سیاق آنها، با یکدیگر مشابه و متناسب است
بنا بر بررسی های پژوهشگران، ازجمله تئودور نولدکه، این حروف، مخفف نام افرادی است که نسخه های مختلف قرآن را در زمان عثمان از آن افراد جمع آوری کرده بودند. قرآن در زمان عثمان، خلیفهٔ سوم، تحت نظارت جمعی از صحابه به رهبری زید بن ثابت به صورت یک کتاب، موسوم به مصحف عثمان جمع گردید. بنا بر پژوهش های محققان، حروف مقطعه نمایانگر حروفی بوده که به صورت برچسب بر روی جعبه های حاوی هر نسخه نوشته شده بود تا مشخص شود هر قسمت از متن از کدام شخص دریافت شده و بنابراین منظور از «الر»، الزبیر است و منظور از «المر»، المغیره و «حم» عبدالحمن است و طه کوتاه شده نام طلحه است که به عنوان برچسب بر روی جعبه ها نوشته شده بود.
این ۷۸ حرف (که بدون تکرار ۱۴ تا می شود) به قرار زیر است:
و نیز با حذف حروف تکراری ۱۴ حرف باقی می ماند:در عبارت (صراط علی حق نمسکه) جمع است

دانشنامه آزاد فارسی

حروف مُقَطّعه
(یا: فَواتِح سُوَر) حروفی مرموز که در ابتدای ۲۹ سورۀ قرآن آمده است. این حروف با مکرراتش ۷۸ حرف است. سوره هایی که با این حروف آغاز می شوند، «مقطعات» نام دارند و همگی، جز بقره و آل عمران مکی و عبارت اند از عنکبوت، روم، لقمان، سجده، یونس، هود، یوسف، ابراهیم، حجر، اعراف، رعد، مریم (ع)، طه، شعرا، قصص، نمل، یس، ص، مؤمن، فصّلت، زخرف، دخان، جاثیه، احقاف، شوری، ق، قلم. این حروف گاه فقط یک حرف است؛ مانند «ص» (صاد)، گاه متشکل از دو حرف؛ مانند «حم» (حا میم)، گاه سه حرف مانند؛ «الم» (الف لام میم)، گاه چهار حرف مانند؛ «المر» (الف لام میم راء) و گاه پنج حرف است؛ مانند «کهیعص» (کاف ها یا عین صاد). تفاسیر و تأویل های حروف مقطعه متفاوت است؛ ازجمله ۱. نام سوره های قرآن و آغازگر آن هاست؛ ۲. آمدن حروف مقطعه در ابتدای سوره نشانگر آن است که این حروف بیشترین کاربرد و بسامد را در آن سوره دارند. این نکته را قدما گفته اند و امروزه هم برخی قرآن پژوهان ازجمله مالک بن نبی و رشاد خلیفه با استفاده از رایانه تأیید کرده اند. ۳. برخی شیعیان معتقدند که اگر حروف مکرر را رها کنیم از آن می توان این عبارت را به دست آورد: «صراطُ علیِ حقٌ نُمْسِکه»، (راه علی حق است، آن را درپیش می گیریم). اهل سنت متقابلاً چنین عبارتی ساخته اند «صحّ طریقک مع السنه» (راه تو اگر با سنت باشد درست است)؛ ۴. برخی مراد از آن ها را اشاره به اسماءالحسنی می دانند؛ ۵. برای جلب توجه منکران قرآن آمده است؛ ۶. برای جلب توجه پیامبر به فرشتۀ وحی؛ ۷. از پدیده های شعری است؛ ۸. از متشابهات قرآن است و تأویل آن را فقط خدا می داند (سیوطی).

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] حروفِ مُقَطَّعَه، یک یا چند حرف که در آغاز ۲۹ سوره قرآن کریم ، پس از بَسْمَلَه، قرار دارند و جداجدا و گسسته خوانده می شوند، مانند الم (الف، لام، میم)، یس (یا، سین)، ص (صاد).
در ابتدای ۲۹ سوره از سوره های قرآن ، یک یا چند حرف از حروف الفبا وجوددارد، که مجموعا ۷۸ حرف است که با حذف مکررات، ۱۴ حرف می شود یعنی نصف حروف هجا که ۲۸ حرف است این حروف پیش هم چیده شده اند اما کلمه ای راتشکیل نداده اند اگرچه در کتابت سرهم نوشته شوند، ولی در قرائت، جدا از هم خوانده می شوند، مانند «ا ل م ص» مجموع حروف چهارده گانه عبارتند از: (ا ح رس ص ط ع ق ک ل م ن ه ی)
سور دارای حروف مقطعه
ردیف ـ سوره ـ حرف مقطعه ـ ردیف ـ سوره ـ حرف مقطعه.۱ ـ بقره، الم.۲ ـ آل عمران، الم .۳ ـ اعراف، المص.۴ ـ یونس، الر.۵ ـ هود، الر.۶ ـ یوسف، الر.۷ ـ رعد، المر.۸ ـ ابراهیم، الر.۹ ـ حجر، الر ـ ۱۰ ـ مریم، کهیعص ـ ۱۱ ـ طه، طه ـ ۱۲ ـ شعرا، طسم ـ۱۳ ـ نمل، طس ـ۱۴ ـ قصص، طسم ـ ۱۵ ـ عنکبوت، الم ـ ۱۶ ـ روم، الم ـ ۱۷ ـ لقمان، الم ـ ۱۸ ـ سجده، الم ـ ۱۹ ـ یس، یس .۲۰ ـ ص، ص.۲۱ ـ غافر، حم.۲۲ ـ فصلت، حم. ۲۳ ـ شوری، حم عسق. ۲۴ ـ زخرف، حم.۲۵ ـ دخان، حم.۲۶ ـ جاثیه ـ حم.۲۷ ـ احقاف، حم.۲۸ ـ ق، ق.۲۹ ـ قلم، ن.
دیدگاه دانشمندان
...

پیشنهاد کاربران

حروفِ مُقَطَّعَه ، یک یا چند حرف که در آغاز 29 سوره قرآن کریم، پس از بَسْمَلَه*، قرار دارند و جداجدا و گسسته خوانده می شوند، مانند الم ( الف، لام، میم ) ، یس ( یا، سین ) ، ص ( صاد ) . نامهاى دیگر این حروف عبارت اند از: مُقَطَّعات ( رجوع کنید به مجلسى، ج 89، ص 373 ) ، حروف الفواتح، اوائلُ السُّوَر ( د. اسلام، چاپ دوم، ذیل Al - Kuran. 4"" ) و فَواتحُ السُّوَر ( طبرى، 1373، ذیل بقره: 1؛ صالح، ص 234؛ بلاشر، ص 144 ) . قرآن شناسان غربى عموماً از آنها با عنوان «حروف رازآمیز» یاد می کنند ( رجوع کنید به د. اسلام، همانجا ) . عنوانهاى اوائل السّور و فواتح السّور با اندکى تسامح آمیخته است، زیرا حروف مقطعه در واقع، بخشى و گونه اى از فواتح سُوَرند ( رجوع کنید به سیوطى، ج 3، ص 361 ) . سوره هایى که با این حروف آغاز می شوند، مکّی اند، به جز بقره و آل عمران، که آن دو هم در سالهاى آغازین دوره مدنى نازل شده اند. مطابق شمارش کوفى، که از علی بن ابی طالب علیه السلام منقول است ( رجوع کنید به شاطبى، ص 6 ) ، حروف مقطعه در پاره اى از سوره ها آیه مستقل به شمار آمده ( براى نمونه رجوع کنید به بقره، آل عمران و اعراف ) و در برخى سوره ها هم آیه مستقل محسوب نشده اند ( براى نمونه رجوع کنید به یونس و هود ) . نک دائرة المعرف بزرگ اسلامی. نیز نک خلان وفا


کلمات دیگر: