صورة الارض. صورة الارض یا المسالک و الممالک کتابی از ابن حوقل است که توسط وی بین سال های ۹۴۳ تا ۹۷۰ میلادی طی سفر در سرزمین های اسلامی به قصد تجارت و سیاحت، نوشته شده و نهایتاً کتاب در ۹۷۷ میلادی نکمیل شده است.
به نوشته جعفر شعار در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، وی ممکن است مبلغ مذهبی یا داعی سیاسی بوده باشد و در سال ۹۵۵ میلادی از مناطق شمالی قلمرو مسلمانان شامل آذربایجان و ارمنستان دیدار کرده است. وی همچنین به رود ولگا و سرزمین بلغارستان ولگا سفر کرده است و اطلاعاتی از خزرها داشته است، که در خصوص دست اول بودن آن بین پژوهشگران اختلاف وجود دارد. اما، اطلاعات وی در خصوص سرزمین ها غیرمسلمان برگرفته از شنیده ها و دارای اشتباهات
اما به نوشته آرتور کستلر ابن حوقل بر خلاف جغرافی دانان بالا، در مناطق مذکور نبوده و بیشتر کتاب صورة الارض یا المسالک و الممالک، که در ۹۷۷ میلادی تألیف کرده، نقل از کتاب اصطخری (نگاشتهٔ ۹۳۲ میلادی) است. خود اصطخری هم اغلب از روی شخصی به نام «بلخی» کتابش را نوشته که متعلق به سال ۹۲۱ است. به نظر کستلر تفاوت این سه کتاب در شیوهٔ ارائهٔ آن ها بوده؛ بلخی بیشتر بر نقشه ها تأکید داشته و اصطخری حاشیه نویسی ها را افزایش داده و در کتاب ابن حوقل بیشتر مطالب به شکل متن است.
به نوشته جعفر شعار در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، وی ممکن است مبلغ مذهبی یا داعی سیاسی بوده باشد و در سال ۹۵۵ میلادی از مناطق شمالی قلمرو مسلمانان شامل آذربایجان و ارمنستان دیدار کرده است. وی همچنین به رود ولگا و سرزمین بلغارستان ولگا سفر کرده است و اطلاعاتی از خزرها داشته است، که در خصوص دست اول بودن آن بین پژوهشگران اختلاف وجود دارد. اما، اطلاعات وی در خصوص سرزمین ها غیرمسلمان برگرفته از شنیده ها و دارای اشتباهات
اما به نوشته آرتور کستلر ابن حوقل بر خلاف جغرافی دانان بالا، در مناطق مذکور نبوده و بیشتر کتاب صورة الارض یا المسالک و الممالک، که در ۹۷۷ میلادی تألیف کرده، نقل از کتاب اصطخری (نگاشتهٔ ۹۳۲ میلادی) است. خود اصطخری هم اغلب از روی شخصی به نام «بلخی» کتابش را نوشته که متعلق به سال ۹۲۱ است. به نظر کستلر تفاوت این سه کتاب در شیوهٔ ارائهٔ آن ها بوده؛ بلخی بیشتر بر نقشه ها تأکید داشته و اصطخری حاشیه نویسی ها را افزایش داده و در کتاب ابن حوقل بیشتر مطالب به شکل متن است.
wiki: صورة الارض