[ویکی فقه] اِبْن ِ جُرَیْج ، عبدالملک بن عبدالعزیز بن جریج مکنّی به ابوالولید و ابوخالد (ح ۸۰ -۱۵۰ یا ۱۵۱ق /۶۹۹ -۷۶۷ یا ۷۶۸م )، محدث ، فقیه ، حافظ ، قاری و مفسر مکی رومی الاصل که او را فقیه الحرم یا شیخ الحرم نیز خوانده اند.
در تاریخ تولد و درگذشت وی اختلاف است جریج برده ام حبیب دختر جبیر و همسر عبدالعزیز بن عبدالله بن خالد بن اسید بن ابی العیص بن امیه بود و از این روی او را به ولاءِ عبدالعزیز نسبت داده اند و ابن جریج را مولای ابن امیّة خالد (امیة بن خالد) قرشی یا مولای خالد بن عتاب بن اسید یا مولای آل اسید بن ابی العیص بن امیه می نامیدند.
شیوخ روایی
او قرائت را نزد مکی بن عبدان آموخت و آن را از عبدالله بن کثیر روایت کرد و به نوشته خطیب ، ابن جریج مدت ۱۸ سال نزد عطاء می رفته و از او حدیث می شنیده است . از عطاء پرسیدند پس از تو چه کسی به جایت خواهد نشست ؟ با اشاره به ابن جریج گفت : ابن جوان یکی دیگر از شیوخ وی عمرو بن دینار است که ابن جریج پس از عطاء مدت ۷ سال نزد او دانش آموخت و دیگری نافع العدوی است . ابن جریج از محمد بن مسلم بن عبیدالله زهری اجازه نقل حدیث داشت و از پدر خود عبدالعزیز بن جریج ، ابن ابی مُلیکه ، محمد بن منکدر ، میمون بن مهران ، ابن طاووس ، هشام بن عروه و دیگران استماع حدیث کرد. ذهبی نام شماری دیگر از شیوخ روایی وی را نیز نقل کرده است ابن جریج از امام محمدباقر (ع ) و امام جعفر صادق (ع ) نیز حدیث شنیده و روایت کرده است ،
بررسی توثیق
و شیخ طوسی او را از اصحاب امام جعفر صادق (ع ) دانسته است همو ابن جریج را از رجال عامه معرفی کرده است کلینی گوید: اسماعیل بن فضل هاشمی به دستور امام صادق (ع ) نزد ابن جریج رفت تا از او احادیثی درباره متعه ( ازدواج موقت ) فرا گیرد. املائات روایی ابن جریج به اسماعیل مورد تصدیق و تأیید امام قرار گرفت . وحید بهبهانی از این تصدیق و تأیید استنباط کرده که گویا ابن جریج شیعه و حتی از ثقات شیعه بوده است و احتمال می دهد که شیعه زیدی بوده باشد. خویی نظر بهبهانی را مردود دانسته و این نظر را ترجیح می دهد که ابن جریج از فقهای عامه بوده ، ولی متعه را جایز می دانسته است . ابن سعد به نقل از محمد بن عمر او را ثقه و کثیرالحدیث دانسته و ابن حنبل او را صحیح الحدیث به شمار آورده است ابن حبان او را جزو ۱۲ تن محدثی به شمار آورده که از ثقات ششگانه که مدار حدیث بر آنان قرار داشته است ، حدیث نقل کرده اند بعضی او را در عین ثقه بودن مُدلَّس دانسته اند و برخی گفته اند که وی غث و سمین و موثق و غیر موثق را به هم آمیخته است
سفرها
...
در تاریخ تولد و درگذشت وی اختلاف است جریج برده ام حبیب دختر جبیر و همسر عبدالعزیز بن عبدالله بن خالد بن اسید بن ابی العیص بن امیه بود و از این روی او را به ولاءِ عبدالعزیز نسبت داده اند و ابن جریج را مولای ابن امیّة خالد (امیة بن خالد) قرشی یا مولای خالد بن عتاب بن اسید یا مولای آل اسید بن ابی العیص بن امیه می نامیدند.
شیوخ روایی
او قرائت را نزد مکی بن عبدان آموخت و آن را از عبدالله بن کثیر روایت کرد و به نوشته خطیب ، ابن جریج مدت ۱۸ سال نزد عطاء می رفته و از او حدیث می شنیده است . از عطاء پرسیدند پس از تو چه کسی به جایت خواهد نشست ؟ با اشاره به ابن جریج گفت : ابن جوان یکی دیگر از شیوخ وی عمرو بن دینار است که ابن جریج پس از عطاء مدت ۷ سال نزد او دانش آموخت و دیگری نافع العدوی است . ابن جریج از محمد بن مسلم بن عبیدالله زهری اجازه نقل حدیث داشت و از پدر خود عبدالعزیز بن جریج ، ابن ابی مُلیکه ، محمد بن منکدر ، میمون بن مهران ، ابن طاووس ، هشام بن عروه و دیگران استماع حدیث کرد. ذهبی نام شماری دیگر از شیوخ روایی وی را نیز نقل کرده است ابن جریج از امام محمدباقر (ع ) و امام جعفر صادق (ع ) نیز حدیث شنیده و روایت کرده است ،
بررسی توثیق
و شیخ طوسی او را از اصحاب امام جعفر صادق (ع ) دانسته است همو ابن جریج را از رجال عامه معرفی کرده است کلینی گوید: اسماعیل بن فضل هاشمی به دستور امام صادق (ع ) نزد ابن جریج رفت تا از او احادیثی درباره متعه ( ازدواج موقت ) فرا گیرد. املائات روایی ابن جریج به اسماعیل مورد تصدیق و تأیید امام قرار گرفت . وحید بهبهانی از این تصدیق و تأیید استنباط کرده که گویا ابن جریج شیعه و حتی از ثقات شیعه بوده است و احتمال می دهد که شیعه زیدی بوده باشد. خویی نظر بهبهانی را مردود دانسته و این نظر را ترجیح می دهد که ابن جریج از فقهای عامه بوده ، ولی متعه را جایز می دانسته است . ابن سعد به نقل از محمد بن عمر او را ثقه و کثیرالحدیث دانسته و ابن حنبل او را صحیح الحدیث به شمار آورده است ابن حبان او را جزو ۱۲ تن محدثی به شمار آورده که از ثقات ششگانه که مدار حدیث بر آنان قرار داشته است ، حدیث نقل کرده اند بعضی او را در عین ثقه بودن مُدلَّس دانسته اند و برخی گفته اند که وی غث و سمین و موثق و غیر موثق را به هم آمیخته است
سفرها
...
wikifeqh: عبدالملک_بن_عبدالعزیز_بن_جریج