کلمه جو
صفحه اصلی

ازدواج موقت

دانشنامه عمومی

مُتعِه یا نکاح مُنقَطِع یا ازدواج موقت که به صیغه نیز معروف است، نوعی از ازدواج در مذهب شیعه است که در آن عقد ازدواج برای مدت معین و محدودی با مهریه ای معلوم، بین زن و مرد بسته می شود و با پایان آن رابطهٔ زوجیت خودبه خود منقضی می شود. در میان مسلمانان در مورد جواز این ازدواج اختلاف نظر است. اهل سنت، اباضیه و زیدیان آن را حرام و شیعیان امامی آن را مشروع و صحیح می دانند. برخی در تعریف متعه را ازدواج نمی دانند و معتقدند در شریعت اسلام ازدواج دو نوع تعریف نشده است. متعه یعنی تمتع، درحالی که هدف از ازدواج، تشکیل خانواده است.
زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند مگر اینکه در هنگام عقد شرط توارث کنند. با توجه به اصل «المسلمون عند شروطهم» و برخی احادیث هم آن را تأیید کرده اند. این نظر را شیخ طوسی، محقق حلی، شهید اول و شهید ثانی داشته اند.
زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند و شرط توارث هم باطل است. با توجه به اینکه ارث یک حکم شرعی است و اثبات آن به دلیل نیاز دارد. برخی احادیث هم از این دیدگاه پشتیبانی می کند. اکثر فقهای متأخر این نظر را داشته اند و برخی این را نظر مشهور دانسته اند.
زن و شوهر از یکدیگر ارث می برند مگر اینکه شرط عدم توارث کنند. شریف مرتضی این نظر را داشته است.
زن و شوهر از یکدیگر ارث می برند و شرط عدم توارث هم باطل است.
همچنین ادعا شده در برخی احکام و روایات شیعه این امر دارای اجر و ثواب می باشد.
متعه در قوانین ایران به پیروی از فقه امامیه به رسمیت شناخته شده است، اما در کشورهای اسلامیِ دیگر و کشورهای غربی چنین نهادی وجود ندارد.
این نوع از ازدواج خاص مذهب شیعه است و فقهای امامیه آن را بر اساس آیه ۲۴ سوره نساء صحیح می دانند که در آن آمده است: «مهر و کابین آن زنان را که از آنان بهره مند شده اید به عنوان واجب بپردازید» اما فقهای عامه آن را نمی پذیرند و معتقدند این آیه در مورد استمتاع در ازدواج دائم است.

دانشنامه آزاد فارسی

ازدواج موقّت
(یا: مُتعه؛ صیغه) در فقه شیعه اجرای عقد نکاح با زمانی محدود و مَهری معلوم. با ازدواج دایم از حیث ایجاد اصل رابطۀ زوجیّت تفاوت ندارد، جز این که شرایط سهل تری دارد و در مواقع استثنایی که امکان ازدواج دایم فراهم نیست می تواند مشکل گشا باشد. با تمام شدن مدت یا بخشیدن مدت از سوی شوهر، پایان می پذیرد و خلاف ازدواج دایم، نیاز به طلاق ندارد. زن در ازدواج موقت ارث نمی برد و نفقه اش بر مرد واجب نیست ولی فرزندان حاصل از آن به طور کامل از پدر و مادر ارث می برند. عدّۀ متعه، دو حیض است، اما در عدۀ وفات فرقی با ازدواج دایم ندارد، یعنی زن پس از مرگ همسر، باید چهار ماه و دَه روز عدّه نگه دارد. همۀ فقیهان اتفاق دارند که در عهد رسول خدا (ص) تا زمان خلافت عمر، متعه مباح بوده است، اما پس از آن، به عقیدۀ فقهای اهل سنت و نیز زیدیه و اسماعیلیه فسخ شده است؛ لیکن امامیه بر آن است که فسخ صورت نگرفته است. صیغه در یونان باستان مجاز بود و فرزندان حاصل از این رابطه، چنانچه پدرانشان آن ها را به رسمیت می شناختند، مشروع به حساب می آمدند. قانون روم نیز صیغه را به رسمیت می شناخت ولی فرزندان زنان صیغه مادام که والدین شان با یکدیگررسماً ازدواج نمی کردند، نامشروع شناخته می شدند و حق ارث بردن آن ها بسیار محدود بود. مسیحیت آن را غیرقانونی اعلام کرد و قسطنطین کبیر قوانینی برای نظارت بر این امر صادر کرد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ازدواج موقّت عقد زناشویی با تعیین مدت و مهر می باشد.
ازدواج موقت عبارت است از پیمان زناشویی که در آن مهر و مدت معین شده باشد. از این ازدواج بیش تر به «مُتعه» و گاهی به «نکاح متعه» یا «متعه زنان» یاد می شود.
وجه اشتراک و افتراق با ازدواج دائم
این نوع ازدواج در پاره ای از احکام و امور با ازدواج دائم مشترک است؛ مانند:نیاز هر دو ازدواج به صیغه و مهر (با این تفاوت که ذکر مهر در عقد متعه شرط است؛ اما در عقد دائم شرط نیست)، حرمت ازدواج مادر و دختر زوجه بر شوهر، حرمت ازدواج پدر و پسر زوج بر زن، حرمت خواستگاری دیگران از زن، تحقق حرمت ابدی در صورت زنا با زن و وجوب عدّه . در مواردی نیز متفاوت اند؛ از جمله:در ازدواج دائم طلاق وجود دارد؛ برخلاف ازدواج موقت . در ازدواج دائم زوجین از یک دیگر ارث می برند؛ برخلاف ازدواج موقت ، در ازدواج دائم، دادن نفقه بر زوج واجب است؛ اما در ازدواج موقت واجب نیست. نیز رضایت زوجین در جلوگیری از تولید نسل در ازدواج دائم شرط است؛ اما در ازدواج موقت شرط نیست.
ازدواج موقت ضرورت اجتماعی
از میان شرایع، اسلام برترین و کامل ترین شریعت الهی است که در آن به همه نیازهای فطری بشر توجه شده و برای رفع آن احکام و دستورات متعددی تشریع گردیده است. یکی از نیازها و غرایز بشر و شاید قوی ترین غریزه او، غریزه جنسی است و حکمت الهی و کامل بودن دین اقتضا می کند که برای رفع آن، راه های مشروعی قرار داده شود. یکی از راه های رفع این نیاز ازدواج دائم است؛ لیکن بدیهی است که ازدواج دائم برای همه انسان ها از سن بلوغ میسر نیست و موانعی مانند:نداشتن بلوغ فکری، امکانات اقتصادی، موقعیت اجتماعی و غیره وجود دارد که مانع تحقق این امر می گردد و بر فرض امکان ازدواج دائم، بسیاری از افراد، به ویژه جوانان براثر مشکلات و محدودیت های ناشی از ازدواج دائم، از ازدواج دائم گریزان بوده، به آسانی به آن تن نمی دهند. افزون بر این، در برخی موارد برای مردان همسردار نیز امکان ارضای غریزه جنسی فراهم نیست؛ مانند این که یکی از زوجین به سفری طولانی رفته یا زن مریض باشد. بنابراین، ضرورت فردی و اجتماعی ایجاب می کند که خداوند برای رفع نیاز بشر و جلوگیری از سقوط انسان در دام فساد و فحشا راه دیگری جز ازدواج دائم را تشریع کند. تشریع ازدواج موقت در اسلام در واقع پاسخی به همین نیاز فطری انسان است. ازاین رو که ایجاد چنین راهی، از نیازهای اساسی بشر و ضروریات هر جامعه است.
← موارد پیشنهادی از جانب غیر مسلمانان
...


کلمات دیگر: