بیمه

تامين

(مِ) ( اِ.) عقدی است که به موجب آن یک طرف (بیمه گر) تعهد می کند در ازای پرداخت وجه (حق بیمه ) از طرف دیگر (بیمه گذار) در صورت وقوع حادثه خسارت وارده بر او را جبران کند و انواع مختلف دارد: آتش سوزی ، اتومبیل ، از کار افتادگی ، حوادث ، عمر، اتکایی ، بیکاری و غیره . ؛ ~ اجتماعی بیمه ای که گروه شغلی یا اجتماعی معینی را به طور دست جمعی و بدون استثناء دربرمی گیرد. ؛~ شخص ثالث نوعی بیمة اتومبیل که بیمه گر تعهد می کند در صورتی که بیمه گذار موجب مرگ یا نقص عضو کسی شود دیة آن را به وارث بپردازد. ؛ ~خویش فرما بیمه ای که در آن شخص بدون وابستگی به سازمان معینی با پرداخت پول خود را بیمه کند.

بیمه . [ م َ / م ِ ] (از هندی ، اِ) ضمانت مخصوصی است از جان یا مال که در تمدن جدید رواج یافته است ، به این طور که برای شخص یا مال ماهانه مبلغی به شرکت بیمه میدهند و در صورت اصابت خطر به جان و یا مال ، شرکت مبلغ معینی میدهد. (از فرهنگ نظام ). اطمینان . مقابل مخاطره ای که محتمل الوقوع باشد. (ناظم الاطباء). بیمه (بانک ) عملی است که اشخاص با پرداخت پولی مسؤولیت کالا یا سرمایه یا جان خود را بعهده ٔ دیگری میگذارند و بیمه کننده در هنگام زیان باید مقدار زیان را بپردازد. (فرهنگستان ایران ) . در اصطلاح حقوقی ، عقدی است که بموجب آن یک طرف تعهدمیکند در ازاء پرداخت وجه و یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده و یا وجه معینی بپردازد. (ماده ٔ 1 قانون بیمه مصوب 7 اردیبهشت ماه 1316. ایرانشهر ج 2 ص 1960).
متعهد را بیمه گر، طرف تعهد را بیمه گذار و وجهی که از طرف بیمه گذار پرداخته میشود حق بیمه و آنچه بیمه میشود موضوع بیمه نامند. (ایرانشهر ج 2 ص 1960). در همه جای دنیا اشاعه ٔ بیمه همزمان با ازدیاد خطر بوده است و نظر به اینکه از دیرزمان خطر اساسی متوجه مال التجاره هایی بوده که از راه دریا حمل میشده است بیمه ٔ دریایی نخستین نوع بیمه ٔ معمول در میان اقوام سوداگر جهان محسوب میشود وهنوز هم بیمه ٔ دریایی اهمیت خود را از دست نداده است . با اینهمه سابقه ٔ بیمه بعنوان یکی از عقود متعارف تجارتی که مورد نظر است آنقدرها طولانی نیست و بنظر میرسد که بیمه از ابداعات ایتالیائیها یا اسپانیولیها در قرن چهاردهم میلادی بوده باشد. نخستین بیمه نامه هائی که بدست آمده در سالهای 1247 و 1370 م . در شهرهای ژن و بروگ تنظیم گردیده است . در ایران سابقه ٔ آن بسیار کم است و فقط پاره ای قراردادهای شبیه به بیمه ٔ متقابل بحری در میان اقوام ساحل نشین خلیج فارس قبل از اسلام معمول بوده است . پس از ظهور اسلام به دو قاعده ٔ حقوقی اسلامی برخورد میکنیم که اندکی به قراردادهای بیمه ٔ امروزی شباهت دارند. یکی برقراری «نفقه ضمن عقد عمری » [ نوعی حق انتفاع است که بموجب عقدی از طرف مالک برای شخص بمدت عمر خود یا عمر منتفع و یا شخص ثالثی برقرار شده باشد ] و دیگری «ضمان جریره » [ در زمانی که بردگی مجاز بوده است هرگاه مولایی میخواست عبد خود را آزاد کند میتوانست چنین مقرر دارد که من از تو قبل از امام ارث خواهم برد و تمام دیاتی که بر اثر جنایت بعهده تو تعلق خواهد گرفت پرداخت خواهم نمود ] این قرارداد در نوع خود شبیه «بیمه ٔ مسئولیت » بوده است . بیمه در ایران از سال 1314 شمسی با تأسیس «شرکت سهامی بیمه ٔ ایران » با مساعی علی اکبر داور شناخته شد. قبل از این تاریخ در حدود 52 سال پیش دو مؤسسه ٔ روسی معروف به نادژوا و کافکاز مرکوری برای اولین بار در ایران بعملیات بیمه مبادرت کردند. بعلاوه شرکت بیمه ٔ آلیانس که یک بیمه گر انگلیسی بوده است در حدود 36 سال قبل نمایندگی خود را در تهران دایر کرده و بالاخره متعاقب تأسیس نمایندگی این شرکت بسیاری از شرکت های بیمه ٔ خارجی در ایران شعب و نمایندگیهایی تأسیس نمودند. و شرکتهای بیمه ٔ ایرانی دیگری نیز تأسیس گردیده است از قبیل بیمه ٔ آسیا، بیمه ٔ البرز، بیمه ٔ امید، بیمه ٔ بازرگانان ، بیمه ٔ پارس ، بیمه ٔ شرق ،بیمه ٔ ملی و غیره . (از ایرانشهر ج 2 ص 1961).
- بیمه ٔ اتکائی ؛ بیمه ای که بیمه گر اولی یا اصلی نزد بیمه گر دیگری راجع به قراردادی که منعقد کرده است میبندد. بیمه ٔ اتکائی برای بیمه گر اصلی از این جهت مفید است که با حق بیمه ٔ کمتری خطر جبران خسارت را نزد دیگری بیمه میکند. بیمه گر اصلی وقتی اقدام به بیمه ٔ اتکائی میکند که موضوع بیمه خیلی مهم و خسارتی که باید احتمالاً پرداخت شود زیاد و از قدرت سرمایه ٔ بیمه گر اصلی خارج باشد. اما بیمه گر دومی چون احتیاج به پرداخت مخارج اداری و فنی که توسط بیمه گر اولی انجام شده است ندارد نفعی از این بابت عایدش میشود. (دائرة المعارف فارسی ).
- بیمه ٔ بهداشت ؛ طرحی که بموجب آن بیمه گذار هر ماه مبلغی به بیمه گر می پردازد و در صورت بیماری هزینه ٔ طبابت و دارو بعهده ٔ بیمه گر خواهدبود. بیمه ٔ بهداشت اول بار در سال 1883 م . توسط بیسمارک در آلمان شروع شد و از جنگ جهانی اول در سایر کشورها متداول گردید. در بعضی از کشورها مانند انگلستان و کشورهای اسکاندیناوی داشتن بیمه ٔ بهداشت اجباری است و دولت از حقوق کلیه ٔ حقوق بگیران هر ماه مبلغی برای بیمه ٔ آنها در مقابل امراض دریافت میکند اما دربعضی از کشورها مثل ایالات متحده ٔ امریکا ترس از دخالت زیاد دولت در کار طبابت موجب شده است که مؤسسات خصوصی این کار را بعهده بگیرند و مردم هم داوطلبانه به امر بیمه ٔ بهداشت بپردازند. (دائرة المعارف فارسی ).
- بیمه ٔ زمان بیکاری ؛ طریقه ای برای تأمین معاش کارگران بیکار تا موقع اشتغال بکارست . این نوع بیمه ممکن است اجباری یا اختیاری باشد. یکی از طرق متداول تأمین اعتبار صندوق بیمه ٔ زمان بیکاری کسر کردن مبلغی از حقوق کارگران است در زمان اشتغال . بیمه ٔ زمان بیکاری برای اولین بار در اواخر قرن نوزدهم میلادی در اروپا شروع شد، و بعداً در بسیاری از کشورهای دیگر جهان متداول گردید. (دائرة المعارف فارسی ).
- بیمه ٔ عمر ؛ بیمه ای که بموجب آن بیمه گر متعهد میشود که در ازاء حق بیمه ای که دریافت میدارد، مبلغ معینی پس از مرگ بیمه گذار به ورثه ٔ قانونی او یا به شخص یا اشخاصی که دربیمه نامه اسم برده شده است بپردازد. (دائرة المعارف فارسی ).
- بیمه ٔ کارگران (حقوق ) ؛ قانون بیمه ٔ کارگران در ایران در 29 آبان 1332 هَ . ش . بتصویب مجلس شورای ملی رسید. بموجب ماده ٔ اول این قانون ، کلیه ٔ کارخانجات و مؤسسات اقتصادی ، بازرگانی ، صنعتی ، معدنی ،و بطور کلی هر مؤسسه ای واقع در ایران که کارگر در استخدام خود دارد اعم از دولتی یا غیر دولتی مکلف است که کارگران خود را نزد شرکت سهامی بیمه ٔ ایران یا شرکت بیمه ٔ داخلی دیگری که دولت مقتضی بداند در مقابل حوادثی که بر اثر انجام وظیفه روی دهد، بیمه نماید. (دائرة المعارف فارسی ).

۱ورآمده – خمیر آماده شده برای نان ۲بودم – وجودم داشتم