سامره

اسم: سامره (دختر) (عربی) (تلفظ: sāmere) (فارسی: سامره) (انگلیسی: samere)
معنی: افسانه سرا، گوینده افسانه، قصه گو، مؤنث سامر، نام شهری در عراق که مرقد امام دهم و یازدهم در آن واقع شده است

یا سبطیه شهری مشهور در فلسطین وسطی که بمسافت ۳٠ میلی شمال اورشلیم و ۶ میلی شمال غربی شکیم واقع است . منسوب بدان را (( سامری ) ) گویند . توضیح این (( سامره ) ) جز سامره است .
دهی است از دهستان ماهیدشت بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه

سامره. [ م َرْ رَ ] ( اِخ ) شهری است بین بغداد و تکریت بر شرقی دجله. سامرا مقصود سر من رأی است و سامراء شاهد آن قول بحتری است :
و أری المطایا لا قصور بها
عن لیل سامرّاء تذرُعه ُ.
و ابوسعد گفته است سامراء شهری است بر بالای بغداد و در سه فرسخی بالای بغداد و سامراء مخفف سر من رأی است و در اقلیم چهارم قرار گرفته و دارای 69 و دو سوم درجه طول و 37 و یک ششم درجه عرض. درآنجا سرداب معروفی است که مردم شیعه معتقدند مهدی قائم از آنجا خارج میشود. عده ای گفته اند شهری است که بوسیله سام بناشده و در فارسی سام راه خوانده شده است و حمزه اصفهانی گفته است که سامراء شهری است قدیمی از شهرهای فارس که پس از چندین دفعه خرابی در سال 221 هَ. ق. معتصم خلیفه عباسی در آنجا نزول و بعمران آنجا پرداخت در مجلسی سرور من رأی نامیده شده پس کلمه مختصر و سر من رأی گردیده و بعد ازآنکه خراب شد ساء من رأی نامیده واختصاراً بصورت سامراء در آمده است. در آنجا بوسیله رشید نهری حفر گردیده و آن را قاطول نامیده اند معتصم نیز در آنجا قصری بناکرده است. قبر امام علی بن محمدبن علی بن موسی بن جعفر و پسرش حسن بن علی عسکرین در آنجاست و از خلفا، قبر واثق و متوکل و پسرش منتصر و برادرش معتز و مهتدی و معتمدبن متوکل در آنجاست. ( معجم البلدان در ذیل سامراء ). صاحب نزهة القلوب آرد: از اقلیم چهارم است ، بر جانب شرقی دجله افتاده است و باغات و بعضی عمارات و قرای آن بر جانب غربی است. طولش از جزایر خالدات «عط نج » و عرض از خط استوا «لده »در اول شاپور ذوالاکتاف ساخته بود و چون به نسبت آب و هوا خوشترین بلاد عراق بود آن را «سرمن رأی » خوانده اند. بعد از خرابیش امیرالمؤمنین المعتصم باﷲ، محمدبن هارون الرشید ( رضعهما ) تجدید عمارات آن شهر کرد ودارالملک ساخت و بمرتبه ای رسانید که هفت فرسنگ طول عمارت و احوالش آن بود، و در عرض یک فرسنگ. و فرمود تا بتوبره اسپان او خاک آوردند و تلی ساختند و آن را تل المخالی خوانند، و برآنجا کوشکی بلند ساخت. و در سامره مسجدجامعی عالی بناکرد، و کاسه ای سنگین که دورش بیست و سه گز در علو هفت گز و حجم نیم گز، یکپاره در میان آن مسجد بنهادند، آن را کاسه فرعون خواندندی ، و در آن حدود زیادت از سی فرسنگ چنان سنگ نیست. و در آن مسجد مناری ساخت ببلندی صد و هفتاد گز چنانکه ممرش از بیرون بود و بدین صورت منار پیش از او کس نساخته بود. و در پیش مسجد قبر امام معصوم علی النقی نواده امام علی بن موسی الرضا ( عم ) و از آن پسرش امام حسن عسکری ( رضعهما ). و متوکل خلیفه عباسی در سامره عمارات افزود بتخصیص کوشکی عالی بناکرد که در ایران زمین از آن عظیم تر عمارت نبود و بنام خود جعفریه خواندی ، اما بشومی آنکه قبر امیرالمؤمنین حسین بن علی ( رضعهما ) را خراب کرد و مردم را از مجاور شدن بر آنجا مانع شد بعد از او آن کوشک بشکافتند، چنانکه اثرش بکلی ناچیز شد، اکنون از سامره مختصری معمور است. ( نزهة القلوب ص 44 ). رجوع به تاریخ گزیده ص 319، 320، 323، 326، 331 و 333 شود. شهری است به عراق ، بر مشرق دجله و سواد و کشت و برز وی بر مغرب دجله است. ( حدود العالم ).