[ویکی فقه] اسباب مغالطه خارج قیاس یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای عوامل ایجاد مغالطه، خارج از متن استدلال است.
در تقسیم بندی سنتی، اسباب مغالطه بر دو قسم است:۱. اسباب یا اجزای صناعی مغالطه؛۲. اسباب مغالطه خارج قیاس.
توضیح اصطلاح
مراد از اسباب مغالطه خارج قیاس، اسبابی است که باعث به وجود آمدن مغالطه می شوند، اما آن اسباب، خارج از قیاس مغالطی است، مانند: استهزاء، تشنیع، قطع کلام، لغات غیر مانوس بکار بردن، نسبت دروغ به مخاطب دادن، عیوب مخاطب شمردن. این امور سبب محکومیت مخاطب می شود، بدون آن که وارد بحث و گفتگو شوند.
علل مغالطه خارج قیاس
شرح مختصر برخی از آن اسباب و امور به شرح ذیل است: ۱. تشنیع بر طرف مغالطه، مانند اینکه مطلب دقیق تر از آن است که امثال تو بفهمند تو را چه رسد که در معقولات تصرف کنی؟! ۲. تکذیب طرف بدین گونه که هر چه بگوید، گر چه از اولیات باشد، انکار و تکذیب شود.۳. تاویل گفته طرف به گونه ای که با این تاویل، سخن او دروغ به نظر رسد.۴. آوردن عبارات پیچیده که باعث سرگردانی طرف شود.۵. به کار بردن الفاظ بی معنا و کلمات نامربوط و تکرار آن به گونه ای که سبب پریشانی فرد مقابل شود تا حدی که نتواند بر آغاز و پایان گفتار احاطه یابد و اصل مقصود را دریابد.۶. عیب گیری به گفته های مخاطب از قبیل اینکه مطالب تو کهنه و در عین حال؛ اوهام، خرافات، خیالات، تُرّهات است یا اینکه مطالب تو گرفته شده از انسان های نادان، دلایل تو تقلیدی و بی بنیان است و امثال اینها….۷. خصم را به اعتراف به مطلب باطلی وادار کند.۸. مخاطب را خشمگین کند و عیب های او را به رخش بکشد.۹. بلند سخن گفتن درحالی که با حرکات دست توام باشد.۱۰. گفتن سخنانی برای اینکه عقاید مخاطب نزد مردم، باطل جلوه کند.علامه حلی می گوید که اسباب و علل مغالطه خارج قیاس، عبارت است از: زشت و مفتضح جلوه دادن مخاطب در جمع حاضران، نسبت دادن او به کودنی و دروغ جلوه دادن سخن او از راه افزایش یا کاهش چیزی در کلام او یا تفسیر آن یا گیج کردن وی در جواب دادن، از طریق آوردن عبارات پیچیده یا مبالغه در دقیق بودن معنا و کودنی مخاطب یا ناسزا گفتن یا از درک مطلب او مانع شدن و یا پرگویی و تکرار مطلب به نحوی که مخاطب نتواند موضع و مطالب آن را تشخیص دهد.
مغالطه ادعای بدون استدلال
...
در تقسیم بندی سنتی، اسباب مغالطه بر دو قسم است:۱. اسباب یا اجزای صناعی مغالطه؛۲. اسباب مغالطه خارج قیاس.
توضیح اصطلاح
مراد از اسباب مغالطه خارج قیاس، اسبابی است که باعث به وجود آمدن مغالطه می شوند، اما آن اسباب، خارج از قیاس مغالطی است، مانند: استهزاء، تشنیع، قطع کلام، لغات غیر مانوس بکار بردن، نسبت دروغ به مخاطب دادن، عیوب مخاطب شمردن. این امور سبب محکومیت مخاطب می شود، بدون آن که وارد بحث و گفتگو شوند.
علل مغالطه خارج قیاس
شرح مختصر برخی از آن اسباب و امور به شرح ذیل است: ۱. تشنیع بر طرف مغالطه، مانند اینکه مطلب دقیق تر از آن است که امثال تو بفهمند تو را چه رسد که در معقولات تصرف کنی؟! ۲. تکذیب طرف بدین گونه که هر چه بگوید، گر چه از اولیات باشد، انکار و تکذیب شود.۳. تاویل گفته طرف به گونه ای که با این تاویل، سخن او دروغ به نظر رسد.۴. آوردن عبارات پیچیده که باعث سرگردانی طرف شود.۵. به کار بردن الفاظ بی معنا و کلمات نامربوط و تکرار آن به گونه ای که سبب پریشانی فرد مقابل شود تا حدی که نتواند بر آغاز و پایان گفتار احاطه یابد و اصل مقصود را دریابد.۶. عیب گیری به گفته های مخاطب از قبیل اینکه مطالب تو کهنه و در عین حال؛ اوهام، خرافات، خیالات، تُرّهات است یا اینکه مطالب تو گرفته شده از انسان های نادان، دلایل تو تقلیدی و بی بنیان است و امثال اینها….۷. خصم را به اعتراف به مطلب باطلی وادار کند.۸. مخاطب را خشمگین کند و عیب های او را به رخش بکشد.۹. بلند سخن گفتن درحالی که با حرکات دست توام باشد.۱۰. گفتن سخنانی برای اینکه عقاید مخاطب نزد مردم، باطل جلوه کند.علامه حلی می گوید که اسباب و علل مغالطه خارج قیاس، عبارت است از: زشت و مفتضح جلوه دادن مخاطب در جمع حاضران، نسبت دادن او به کودنی و دروغ جلوه دادن سخن او از راه افزایش یا کاهش چیزی در کلام او یا تفسیر آن یا گیج کردن وی در جواب دادن، از طریق آوردن عبارات پیچیده یا مبالغه در دقیق بودن معنا و کودنی مخاطب یا ناسزا گفتن یا از درک مطلب او مانع شدن و یا پرگویی و تکرار مطلب به نحوی که مخاطب نتواند موضع و مطالب آن را تشخیص دهد.
مغالطه ادعای بدون استدلال
...
wikifeqh: اسباب_مغالطه_خارج_قیاس