کلمه جو
صفحه اصلی

مسجد النبی

لغت نامه دهخدا

مسجدالنبی. [ م َ ج ِ دُن ْ ن َ بی ی ] ( اِخ ) مسجد رسول اﷲ. مسجد نبوی. مسجد مدینه. مسجدی است در وسط مدینه ، که پیامبر اسلام ( ص ) آن را بساخت ، سپس در طول تاریخ بارهاتجدید بنا شد و توسعه یافت ، مرقد مطهر پیغمبر در آنجا قرار دارد و نیز منبر و محراب و روضه شریفه که در آنجا نماز می گزارد در همین مسجد است. این مسجد را چهار مناره و چندین در است. ( از الموسوعةالعربیة ).
ناصرخسرو در قرن پنجم هجری این مسجد را چنین توصیف کرده است : مسجد رسول اﷲ هم چندان است که مسجدالحرام و حظیره رسول ( ص )در پهلوی منبر مسجد است ، چون رو به قبله نمایند جانب چپ ، چنانکه چون خطیب از منبر ذکر پیغمبر کند و صلوات دهد روی به جانب راست کند و اشاره به مقبره کند، و آن خانه ای مخمس است و دیوارها از میان ستونهای مسجد برآورده است و پنج ستون در گرفته است و بر سر این خانه همچو حظیره کرده به دارافزین ، تا کسی بدانجا نرود و دام در گشادگی آن کشیده تا مرغ بدانجا نرود. و میان مقبره و منبر هم حظیره ای است از سنگهای رخام کرده چون پیشگاهی و آن را روضه گویند، و گویند آن بستانی از بستانهای بهشت است ، و شیعه گویند آنجا قبر فاطمه زهرا است علیهاالسلام. و مسجد را دری است و از شهر بیرون سوی جنوب صحرایی است و گورستانی است و قبر حمزةبن عبدالمطلب ( رض ) آنجا است و آن موضع را قبورالشهداء گویند... انتهی. مساحت مسجد نبوی که توسط پیامبر اسلام ( ص ) و صحابه رسول اکرم ساخته شده 24/5 متر مربع بوده است که با تغییرات و توسعه هایی که در طی قرون در آن بعمل آمد، تا سال 1370 هَ.ق. به 10303 متر مربع رسیده بود. در فاصله سالهای 1370 تا 1375 هَ.ق. دولت عربستان با هزینه ای در حدود 55 میلیون ریال سعودی به اصلاحاتی اساسی و توسعه ای جدید در حرم شریف دست زد که در نتیجه مساحت کل مسجد به 16326 متر مربع بالغ گشت. مسجد اکنون دارای 706 ستون و 689 طاقنماو 9 در و 44 پنجره است. پایه های دیوارها و ستونها به عمق 5 متر در زیر زمین نهاده شده و دو مناره جدیددارد هر یک به ارتفاع 70 متر که بر سر هر کدام یک هلال زراندوده به طلای خالص و به طول 5 متر قرار دارد وپایه های این منارها در عمق 17متری زمین نهاده شده. و دولت عربستان در نظر دارد با هزینه ای معادل 60 میلیون ریال سعودی به توسعه ای دیگر در حرم شریف دست زندکه مساحت آن را به دو برابر مساحت فعلی برساند. ( ازنشریه دولت عربستان سال 1398 هَ. ق ).

دانشنامه عمومی

مختصات: ۲۴°۲۸′۰۶″شمالی ۳۹°۳۶′۳۹″شرقی / ۲۴٫۴۶۸۳۳۳°شمالی ۳۹٫۶۱۰۸۳۳°شرقی / 24.468333; 39.610833
مدینه شناسی، سید محمدباقر نجفی، انتشارات مشعر، ج ۱، ص ۳۰ تا ۸۶
مسجد النبی یا مسجد نَبوی یا مسجد پیغمبر، یکی از سه مسجد مهم مسلمانان در کنار مسجدالحرام و مسجد الاقصی است. همچنین چون آرامگاه پیامبر اسلام (ص)در آن واقع شده است به حرم حضرت محمد(ص) یا حرم نبوی نیز مشهور است و زیارتگاه های مهم مسلمانان به شمار می رود.
مسجد نبوی مسجدی تاریخی مدینه است که در خاور شهر مدینه بنا شده است. مسجد را پیامبر اسلام (ص)در سال نخست هجری و در نخستین روزهای ورود به مدینه به دست خود و به همراهی مهاجرین و انصار ساخت. آرامگاه پیامبر اسلام(ص)، که در منزل او واقع بود، پس از توسعه مسجد در آن قرار گرفت. این مسجد از معروف ترین مسجدهای مسلمانان و از مهم ترین زیارتگاه هایشان به شمار می آید.
پس از پایان بنای مسجد قبا، حضرت محمد (ص)و مهاجران مکی، در میان استقبال پرشور انصار و مدینه، راهی مدینه شد. همهٔ قبایل مسلمان شدهٔ یثرب و پیرامونش، ضمن خوش آمدگویی به پیامبر(ص)، از او می خواستند تا در خانه و قبیله و منازلشان سکنی گزیند، ولی حضرت محمد(ص) ضمن اظهار مهر به لطف شیفتگان راه و رسمش، انتخاب محل سکونت را به قضای الهی سپرده بود. ستور (مرکب)، کنار خانهٔ ابوایوب انصاری زانو زد وپیامبر اکرم(ص) آن جا مستقر شد و دعایی بدین مضمون خواند: «رَبِّ اَنزلنی مُنزَلاً مُبارَکاً، وَاَنتَ خَیرُالمُنزلینَ» یعنی «پروردگارا! در فرودگاهی خجسته فرودم آور، و تو بهترین فرودآورندگانی»

دانشنامه آزاد فارسی

مسجدُالنَّبی
موقعیت مقبره پیامبر (ص) و خانه حضرت فاطمه (س)
موقعیت مقبره پیامبر (ص) و خانه حضرت فاطمه (س)
مسجد پیامبر اسلام (ص) در مدینه و دومین حرم مقدس در اسلام. براساس روایات اسلامی پیامبر اسلام (ص) پس از ورود به مدینه برای تعیین محل سکونت خود، افسار شتر رها کرد تا در هرجا شتر ایستاد منزل پیامبر (ص) همان جا بنا شود. زمین در وسط مدینه و متعلق به دو یتیم به نام های سهل و سهیل بود که پیامبر (ص) آن را از ایشان خریداری کرد. نقشۀ مسجد را خود ریخت و در بنای آن نیز در کنار اصحاب همکاری کرد. سپس فرمود که خانۀ خودش و خانه های اصحاب را دور آن بسازند و خانۀ برخی از اصحاب را خود مشخص فرمود به طوری که از هر خانه دری به مسجد گشوده می شد. دیوارها به اندازۀ یک قامت بود. در زمان پیامبر (ص) با افزایش تعداد صحابه مسجد توسعه داده شد و به درخواست اصحاب، با تنۀ نخل و چوب سایبانی برای آن ساختند. در سال ۸۸ق ولید بن عبدالملک مسجد را توسعه داد و خانۀ پیامبر (ص) و همسران ایشان و برخی اصحاب به آن اضافه شد و بدین ترتیب، مقبرۀ پیامبر (ص) که خانۀ ایشان بود، داخل مسجد شد. بعدها در دوره های مختلف بر مساحت مسجد افزوده شد. آخرین توسعۀ مسجد، در دوران حکومت آل سعود، و از ۱۴۰۵ق/۱۹۸۴م آغاز شد و در ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م پایان یافت. مساحت کلی مسجد پس از آخرین توسعه ۴۰۰,۳۲۷ متر مربع با ۸۵ در ورودی و ۱۰ مناره و ۶هزار ستون است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تمام ادیان الهیِ دارای پشتوانه مردمی، مکانی را لازم داشتند که پایگاه و محل اجتماعشان جهت انجام مراسم و برنامه های دینی باشد و این موضوع را از ضروریات تلقی می کردند. ساخت خانه کعبه جهت انجام مناسک عبادی، از همین زاویه فلسفه پیدا می کند.شریف ترین و والاترین مسجد، پس از مسجد الحرام، مسجد پیامبر خدا در مدینه منوره است که جامع مدینه نیز گویند.
پیامبر درباره نماز خواندن در این مسجد فرمود: «صَلاةٌ فِی مَسْجِدِی تَعْدِلُ أَلْفَ صَلاة فِیمَا سِوَاهُ مِنَ الْمَسَاجِدِ إِلاّ الْمَسْجِدَ الْحَرَام». یک نماز در مسجد من ثوابش برابر با هزار نماز در دیگر مساجد است، مگر مسجد الحرام.
مکان مسجد پیامبر
زمانی که رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) وارد یثرب شد، همه طوایف و افراد سرشناس این شهر مایل بودند تا حضرت به منزل ایشان وارد شود و هریک از آنان دوست داشتند میزبان وی باشند.اما آن حضرت فرمود: در جایی توقف خواهد کرد که شترش زانو بزند. شتر در زمینی که اکنون مسجد است، زانو زد. نزدیک ترین خانه به محل زانو زدن شتر، خانه ابوایوب انصاری بود که دو اتاق یکی بر بالای دیگری داشت و حضرت در آنجا اقامت گزید.
مکان زندگی پیامبر
رسول الله ابتدا در طبقه همکف و ابوایوب و همسرش در اتاق بالا بودند؛ اما پس از مدتی، ابوایوب با اظهار کراهت از این که بالای سر پیامبر باشد، از آن حضرت خواست تا جایشان را عوض کنند؛ اما رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) ابراز کرد که زندگی در اتاق پایین برای او که میهمان دارد، راحت تر است.
نقش مسجد در رسالت پیامبر
...
[ویکی اهل البیت] مسجد النبی (ص). شریف ترین مسجد پس از مسجدالحرام، مسجدالنبی در مدینه منوره است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره نمازخواندن در این مسجد فرمود: «صلوة فی مسجدی هذا خیر من ألف صلوة فیما سواه من المساجد الاّ المسجد الحرام؛ یک نماز در مسجد من بهتر از هزار نماز در دیگر مساجد است، مگر در مسجدالحرام.
آنگاه که رسول خدا صلی الله علیه و آله وارد یثرب شد، همه طوایف و افراد سرشناس مایل بودند تا میزبان ایشان باشند، اما آن حضرت فرمود: در جایی توقف خواهد کرد که شترش زانو بزند. شتر در زمینی که اکنون مسجد است، زانو زد.
آن حضرت در خانه ابوایوب انصاری مسکن گزید. زمین مسجد را از صاحبان آن خرید و سنگ بنای مسجد را نهاد. همه اصحاب از زن و مرد با اشتیاق شروع به ساختن مسجد کردند. خود رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز با تمام توان در ساختن مسجد شرکت کرد. مسجدی که حضرت بنا کرد، از چند جهت با آنچه امروز در جای آن ساخته شده تفاوت دارد، زیرا در زمینی محدودتر و با بنایی ساده تر و خلوص بیشتر بود. این مسجد در گذر زمان بارها توسعه یافته تا این که به شکل کنونی درآمده است.
ساختن مسجد سبب شد تا جمعیت زیادی از مهاجران و حتی ساکنان محلهای دیگر، در اطراف مسجد خانه هایی بنا کنند. به دنبال این امر بود که شهر در اطراف مسجد شکل گرفت.
مسجد رسول خدا صلی الله علیه و آله در نخستین بنای خود در مساحتی حدود 2071 مترمربع بنا گردید با دیوارهای خشتی و گلی و پایه هایی از تنه درختان خرما. سقف مسجد را هم با شاخه های درخت خرما پوشانده بودند، بطوری که در هنگام باران، آب بر سر و صورت نمازگزاران می ریخت و زمین در زیر پیشانی رسول خدا صلی الله علیه و آله و اصحاب، گِلی بود. قبله مسجد به سمت شمال و در جهت بیت المقدس بود.
مسجد با همین بنا برای هفت سال محل برگزاری نماز جماعت، نماز جمعه و خطبه های رسول خدا صلی الله علیه و آله بود. در سال هفتم هجرت با گسترش اسلام و افزایش شمار مسلمانان، ضرورت توسعه مساحت مسجد مطرح شد. رسول خدا صلی الله علیه و آله بر طول و عرض مسجد افزود تا آن که مساحت مسجد به 2475 مترمربع رسید.
در این توسعه، شکل مسجد به صورت یک مربع درآمد. قبله مسجد نیز از سال دوم هجری از شمال به سمت جنوب تغییر کرد و از آن پس نه به سوی بیت المقدس که قبله یهود بود، بلکه به سوی مکه نماز خوانده می شد.

[ویکی شیعه] مسجد النبی (مدینه). مسجدُالنّبی یا مسجد نبوی، مسجدی در شهر مدینه در کشور عربستان سعودی است که مرقد پیامبر اسلام (ص) نیز در آن جای دارد. این مسجد پس از مسجدالحرام دومین مسجد مقدس جهان اسلام است که توسط پیامبر اکرم(ص) در سال اول هجری ساخته شد و در دوره های مختلف توسعه یافته است. خانه پیامبر(ص) و خانه علی(ع) و فاطمه(س) نیز در کنار این مسجد بوده که در توسعه های مسجد، به آن ملحق شده است. مسجدالنبی از مهمترین زیارتگاه های مسلمانان است و نزد شیعیان جایگاه ویژه ای دارد.
مسجدالنبی به جامع مدینه، مسجد الرّسول، مسجد رسول الله، مسجد نبوی و مسجد مدینه می گویند. مشهورترین نام این مسجد، «مَسجدُالنَّبی» است. پیامبر اکرم(ص) در این مسجد نمازهای جماعت را اقامه می کرد و فعالیت های سیاسی و اجتماعی خویش را در این مکان وسعت می بخشید، از این رو این مسجد را از دیرباز به مسجدالنبی می شناسند. همچنین افزوده شدن خانه پیامبر که محل دفن او نیز بوده به این مسجد، در این نامگذاری مؤثر بوده است. پیامبر(ص)، در روایاتی از مسجد النبی با تعابیری همچون «مسجدی»(مسجد من) تعبیر کرده است.
این مسجد در قسمت مرکزی شهر مدینه، در کشور عربستان سعودی است.


کلمات دیگر: