کلمه جو
صفحه اصلی

سبک خراسانی

دانشنامه عمومی

سبک ادبی خراسانی سبک و شیوهٔ شاعران خراسان و فرارود بود که از اوایل قرن چهارم تا اواسط قرن ششم هجری کاربرد داشت. نخستین شعرهای زبان فارسی به این سبک سروده شده اند. این سبک از لحاظ زمانی به دو دورهٔ سامانیان و غزنویان-سلجوقیان تقسیم می شود.
در دورهٔ سامانی، سادگی بیان و کهنگی تعبیرات و اصطلاحات مشخص است. غلبه کلمات فارسی بر عربی و توجه به توصیفات طبیعی، ساده و محسوس از ویژگی های شعر این دوره محسوب می شود. موضوعاتی که در شعر این دوره مطرح می شود اغلب معتدل و دور از اغراق هستند. تغزلات عاشقانه، پند و اندرز، حکمت با شیوه ای شاعرانه و نه عالمانه نیز از مشخصات این دوره به شمار می روند. از قالب های مهم در این عصر می توان به قصیده و مثنوی اشاره کرد. در قصیده معمولاً موضوع مدح، هجو و تغزل است و در مثنوی تمثیل، داستان و حماسه بیان می شود.
عنصری و منوچهری و پس از آن ها ناصرخسرو و سنایی به تدریج سادگی طبیعی را از شعر سبک خراسانی زدودند. در سبک این دوره علاوه بر قصیده و مثنوی، بعضی قالب های تازه مانند ترجیع بند، ترکیب بند، قطعه و مسمط به کار رفته. در این دوره انواع مباحث علمی فلسفه، ریاضیات، پزشکی، نجوم و آیات قرآن و احادیث در شعرها وجود دارند. روحیه ی حماسی پیشین تدریجاً از بین رفته و جای خود را به حالات زاهدانه و صوفیانه داد.
این سبک از لحاظ زمانی به دو دورهٔ اصلی سامانیان و غزنویان-سلجوقیان تقسیم می شود:
از ویژگی های سبک خراسانی - می توان به موارد زیر اشاره کرد:
اشعار این سبک از حیث نوع، بیشتر قصیده و از لحاظ لفظ، ساده، روان و عاری از ترکیبات دشوار بوده وواژه های عربی در آن اندک است. از لحاظ معنی نیز صداقت و صراحت لهجه، تعبیرات و تشبیهات ملموس، از اختصاصات مهم این سبک است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] سبک ادبی خراسانی، سبک و شیوهٔ شاعران خراسان و ماوراءالنهر است. در این سبک، سه دوره را می توان مد نظر قرار داد: أ. دوره تکوین؛ ب. دوره سامانی؛ ج. دوره غزنوی و اوایل دورهٔ سلجوقی.
سبک از سبیکه به معنای گداختن چیزی پس از ریختن، ریخته کردن زر وسیم می باشد؛ ولی ادبای قرن اخیر سبک را مجازاً به معنای «طرز خاصی از نظم یا نثر استعمال کرده اند و تقریباً آن را در برابر «اسْتیل Style» اروپائیان نهاده اند. اسْتیل Style در زبان های اروپایی از لغت استیلوس یونانی گرفته شده است؛ به معنی ستون، و در عرف ادب و اصطلاح، روش نگارشی است که ممتاز و مخصوص خواص باشد.
سبک در اصطلاح ادبیات
سبک در اصطلاح ادبیات، عبارت است از: روش خاص ادراک و بیان افکار به وسیلۀ ترکیب کلمات و انتخاب الفاظ و طرز تعبیر.
سبک خراسانی
از جمله سبک های ادبی، سبک خراسانی است که از اواسط سدۀ سوم تا پایان سدۀ پنجم هجری در شعر فارسی و در سیستان و خراسان بزرگ رواج داشته است. این سبک ابتدا به سبک ترکسانی شهرت داشت؛ اما پس از چندی اصطلاح سبک خراسانی جای گزین آن شد. برخی ادیبان، سبک شاعران دورۀ سامانی را که کهنه تر و ساده تر است، ترکسانی می خوانند و به سبک دورۀ غزنوی و اوایل سلجوقی که پخته تر است سبک خراسانی می گویند.
معروف ترین شاعران این دوره
...


کلمات دیگر: