ساقی نامه

ساقی نامه به نقل از دهخدا «نوعی شعر مثنوی در بحر متقارب است که در آن شاعرخطاب به ساقی کند و مضامینی در یاد مرگ و بیان بی ثباتی حیات دنیوی و پند و اندرز و حکمت و غیره آورد. با اینکه این نوع شعر را به علت ذکر باده و جام با سایر اشعار خمریه مناسبتی است اما دو شرط اینکه مثنوی باشد و در بحر متقارب گفته آید آن را نوع خاصی در میان اشعار فارسی قرار می دهد و نیز روح خاص فلسفی و اخلاقی و عرفانی این نوع منظومه ها با مضامین عادی سایر خمریات تفاوتی آشکار دارد.»
ساقی نامه ها: نگرشی به ساقی نامه ها در ادب فارسی همراه با شرح حال مختصر ساقی نامه سرایان و اشعار آنان تالیف سیداحمد حسینی کازرونی
ساقی نامه در شعر فارسی گردآورنده: احترام رضایی
برای مثال ساقی نامه متفاوت از مغنی نامه و خمریه است. مغنی نامه خطاب به مغنی است و دعوت و ترغیب اوست به خواندن آواز و سرود و رامش گری (به نقل از دهخدا). شعرهایی که در توصیف شراب سروده شوند خمریه نامیده می شوند (مانند خمریه های رودکی و منوچهری. خمریه از عرب وارد فارسی شده و والد ساقی نامه شمرده می شود.)
هرچند که برخی فردوسی را پایه گذار ساقی نامه می دانند، نظامی گنجوی، ملهم از ابیات پراکندهٔ شاه نامه، سرایندهٔ نخستین منظومهٔ مستقل از این نوع است. بعدها دیگران نیز راه نظامی را ادامه دادند و ساقی نامه را به سبکی در شعر کلاسیک ایران تبدیل نمودند. ساقی نامهٔ حافظ، میر رضی آرتیمانی ، نظامی و ملهم کاشانی معروف ترین ساقی نامه های ادبیات ایرانند.
اجرای آوازی ساقی نامه ها (که صوفی نامه نیز نامیده می شوند) معمولاً در مایه های بیات اصفهان و ماهور (و بعضی وقتها نوا) است. ساقی نامه در افشاری "کشته مرده" هم نامیده می شود.

اثری عرفانی به نظم فارسی، سرودۀ عمرانی شاعر یهودی ایرانی. وی این منظومه را متأثر از حافظ و سعدی در ۱۹۰ بیت سروده است. تاریخ سرایش آن روشن نیست.

[ویکی فقه] ساقی نامه و مغنی نامه شعری است که معمولا در قالب مثنوی، بر وزن فعولن فعولن فعولن فعول یا فعولن فعولن فعولن فعل سروده می شود. به این وزن، بحر متقارب می گویند.
ساقی نامه و مغنی نامه شعری است که معمولا در قالب مثنوی، بر وزن فعولن فعولن فعولن فعول یا فعولن فعولن فعولن فعل سروده می شود. به این وزن، بحر متقارب می گویند. در این نوع شعر، شاعر ساقی را به دادن شراب و مغنی (مطرب و نوازنده) را به نواختن آهنگ و سردادن سرود دعوت می کند.
خمریه
در اصل ساقی نامه مولود خمریه است؛ که از یادگارهای دوره ی آغازین شعر فارسی است. برخی محققین منشا آن را عربی می دانند؛ زیرا خمریه از شعر عرب وارد فارسی شده است. که نمونه های زیبای آن را در شعر "رودکی" و "منوچهری" می توان دید. خمریه به وصف می و نحوه ی تهیه و مصرف آن می پردازد. بعدها که شعر فارسی به عرفان روی آورد، ساقی نامه نیز در خدمت عرفان قرار گرفت و ظرفی شد برای مفاهیم بلند عرفانی و حقایق عظیم هستی.
پیشینه ساقی نامه
...