wikiahlb: مقدمه کتاب گفته که آن را برای «ابوالعباس اسماعیل بن عبداللّه بن محمدبن میکال» (متوفی ۳۶۲) تألیف کرده و این هنگامی بوده است که ابن درید به فارس هجرت کرده بود و عبداللّه میکال از طرف «المقتدر باللّه» (حک: ۲۹۵ـ۳۲۰)، به ولایت بخش هایی از اهواز ( خوزستان ) گمارده شده و تربیت فرزند خود، «ابوالعباس اسماعیل»، را به ابن درید سپرده بود. اما ابن خلکان گفته است که ابن درید با دو فرزند میکال مصاحبت می کرد و جمهرة را برای آن دو نگاشت و آن دو نیز سرپرستی دیوان فارس را به وی واگذاردند.در دایرة المعارف جهان اسلام نیز آمده است که ابن درید کتاب جمهرة را برای آل میکال نوشت و آنان نیز وی را به سرپرستی دیوان فارس گماردند.
...
wikifeqh:
ابن ندیم و قِفْطی، اختلاف در املاها دلیل وجود فزونی و کاستی در نسخه های جمهرة است و نسخه «ابوالفتح عبیداللّه بن احمد نحوی» کاملترین نسخه هاست. گویا نسخه های جمهرة فراوان بوده است.
به نوشته
سیوطی (متوفی ۹۱۱) «ابوعلی قالی» (متوفی ۳۵۶)
نسخه ای از جمهرة را به خط ابن درید در اختیار داشته و خود سیوطی نسخه ای به خط «احمد بن عبدالرحمان طرابلسی» داشته که بر
ابن خالویه (متوفی ۳۷۰) قرائت شده بوده است. به
روایت «ابن خالویه»، این نسخه از ابن درید بوده و
حواشی و استدراکات ابن خالویه نیز در حاشیه آن بوده است.
wikiahlb:
تجلیل از کتاب
العین خلیل، گفته که سبب تألیف جمهره، دشواری استفاده از العین است و افزوده که برای جمهره نظام الفبایی را اصل قرار داده است تا سودمندتر باشد و مراجعه کنندگان سرگردان نشوند.
کتاب با دو مقدمه از
محقق و مؤلف آغاز شده است. مؤلف، کتاب خود را بر اساس ترتیب حروف الفباء و با ملاک حروف اصلی
کلمه و محوریت لام الفعل و سپس فاء الفعل تنظیم کرده است.
در مقدمه اول که مقدمه ای تحقیقی است به زندگی مؤلف، و کتاب او، چگونگی تحقیق کتاب، و روش استفاده از کتاب برای دست یابی به واژه های مورد نظر را پرداخته شده است.
نویسنده در مقدمه اش از انگیزه خود در نگارش این اثر و روش تألیف و استفاده از آن سخن گفته است. وی از شیوه خلیل در کتاب العین که کلمات را براساس مخرجهای حروف، گردآورده و از
حرف «ع»، که از پایین ترین مخرج صوتی در
حلق خارج می گردد، شروع می شود و به حرف «م»، که از بالاترین مخرج صوتی، یعنی لبها، ادا می شود، خاتمه می یابد، پیروی نکرده و لغات را بر اساس حروف الفبا منظم کرده است.