موسی نثری

شیخ موسی نثری کبودرآهنگی در سال ۱۲۶۰ خورشیدی در کبودرآهنگ متولد شد. روزنامه نگار، داستان نویس و از پیشگامان معارف همدان و از پیروان غمام همدانی بود. مدیریت مدرسه نصرت بر عهدهٔ او بود و از ابتدای تأسیس انجمن ادبی همدان عضویت آن را داشت و یک چند نیز رئیس انجمن بود. از ۱۳۰۴ مناصبی چون ریاست معارف همدان، کرمانشاه، کردستان، و قزوین را عهده دار گردید. در اواخر عمر در تهران اقامت گزید.
رضایی همدانی، عمادالدین (۱۳۷۹)، سیمای همدان، تهران: انتشارات انوشه، شابک ۹۶۴-۹۲۹۲۵-۵-۱
قراگوزلو، غلامحسین (۱۳۷۳)، هگمتانه تا همدان، تهران: انتشارات اقبال
او از نویسندگان پیشگام رمان های تاریخی است و در آثار خویش کوشش فراوان کرده است تا در ذکر وقایع دچار غلط های فاحش نگردد و از همین رو داستان هایش که آکنده از اسامی و سال وقوع اتفاقات است بیشتر به رسالهٔ تاریخی شباهت دارد؛ همین امر سبب شده است که این داستان ها چندان گیرا و سرگرم کننده نباشد. کتاب تاریخ غیرت در سه جلد و به عنوان های عشق و سلطنت یا فتوحات کوروش کبیر داستان تاریخی در شرح حال کوروش بزرگ، ستارهٔ لیدی و شاهزاده خانم بابلی که در واقع نوعی تاریخ باستانی اکباتان است. نثری از نخستین کسانی بود که به گزارش و شرح مثنوی معنوی همت گماشت. در انتشار روزنامهٔ آزاد ملی و مجلهٔ الوند و روزنامهٔ اتحاد نشریهٔ انجمن اتحاد همدان به ریاست غمام که از جهت تاریخ همدان در جنگ اول جهانی جزو اسناد اساسی است، مشارکت داشت. همچنین نثری، دیوان غمام همدانی را در سال ۱۳۳۴ با مقدمه ای مفصل تدوین کرد. نثری علاوه بر مهارت در نویسندگی در ریاضیات نیز استعداد قابل توجهی داشت. .
کتاب عشق و سلطنت یا فتوحات کوروش کبیر نام رمانی تاریخی عاشقانه از موسی نثری همدانی است. این کتاب در سال ۱۳۳۷ قمری در همدان چاپ شد. عنوان تاریخ غیرت برای این کتاب تنها در چند آگهی که پیش از چاپ کتاب در روزنامهٔ اتحاد درج شد به کار رفته است. بعدها نویسنده برای این رمان جلدهای دوم و سومی نیز نوشت. از این قرار ستاره لیدی و سلطنت زمان کوروش ۱۳۴۳ قمری و سرگذشت شاهزاده خانم بابلی ۱۳۱۰ شمسی.
نثری در سال ۱۳۳۲ خورشیدی در سن ۷۲ سالگی چشم از جهان فروبست.

[ویکی فقه] موسی نثری یکی از بزرگ ترین نویسندگان معاصر و از اولین کسانی بود که در ایران به سبک غربی، رمان نوشت .
«میرزا شیخ موسی نثری کبودرآهنگی»، فرزند ملا عبدالله، معروف به موسی نثری، در سال ۱۲۶۰ در روستای دستجرد کبودرآهنگ همدان متولد شد. او تحصیلات مقدماتی را نزد پدرش آموخت و در جوانی به همدان آمد و ضمن اشتغال به کار معلمی، به تحصیل علوم ریاضی ، علوم غریبه ، فلسفه ، منطق و عرفان پرداخت و در این فنون، به مدارج عالیه رسید.
فعالیتها
چندین سال، ریاست دبیرستان نصرت را در همدان به عهده داشت و سپس به ریاست فرهنگ کرمانشاه ، کردستان ، همدان و قزوین منصوب شد و تعداد زیادی مدرسه در زمانی که در همدان بود، تاسیس نمود و در این راه، خدمات زیادی به گسترش فرهنگ این شهر کرد و سپس به تهران رفته و به عنوان بازرس عالی وزارت فرهنگ مشغول به کار شد. روزگاری، مدیر روزنامه اتحاد بود و بسیاری از مقالات سیاسی و اجتماعی خود را در همین روزنامه چاپ می کرد.
آثار
وی یکی از بزرگ ترین نویسندگان معاصر بود. نوشته هایش ساده و دلنشین است و شاید به همین دلیل است که به موسی نثری معروف شده است. غالبا مطالب مبتکرانه و عمیق را موضوع نوشته های خود قرار می داد. از حیث مایه علمی و بضاعت ادبی بر بسیاری از همگنان برتری داشت. وی از اولین کسانی بود که در ایران به سبک غربی، رمان نوشت و از رمان های او می توان عشق و سلطنت، افسانه طی زمان، ستاره لیدی و مقدمه ای بر دیوان غمام همدانی را نام برد. «شرح و نثر مثنوی»، نام مهم ترین اثر اوست. این کتاب از شاهکارهای تالیفات نیم قرن اخیر می باشد و او با قلمی ساده، دلنشین و فصاحتی بی مانند، شش جلد دفاتر مثنوی را به نثر درآورده و برای نخستین بار پس از ۷ قرن، فهم مثنوی مولانا جلال الدین رومی را برای عموم آسان کرده است. دیگر آثار و تالیفات علمی وی عبارتند از: ۱. قواعد نثری در جبر و مثلثات؛ ۲. تفسیر سوره یوسف علیه السّلام ؛ ۳. افسانه طی زمان ؛ ۴. مقدمه بر دیوان غمام همدانی.
ابتکارات
...